بهنوش خرم‌روز: مطالعه جدیدی که روی صخره‌های باستانی گرینلند انجام شده، نشان می‌دهد که در حدود 3.85 میلیارد سال پیش، این دنباله‌دارهای یخی بودند که ضربه‌های سهمگینی را به زمین و ماه وارد کردند، نه سیارک‌های صخره‌ای. بر اساس این مطالعه، به نظر می‌رسد بخش اعظم آب موجود در کره زمین توسط همین دنباله‌دارهای یخی به این سیاره آورده شده است.
به گزارش نیوساینتیست، یوف گری یورگنسن، اخترشناس موسسه نیلز بور در کوپنهاک دانمارک می‌گوید: «ما با چشم غیرمسلح هم می‌توانیم گودال‌های ایجاد شده بر سطح ماه را ببینیم، اما هیچ کس دقیقا نمی‌داند آن‌ها چه طور ایجاد شده‌اند. کار سیارک‌های سنگی بوده، یا سیارک‌های فلزی و یا یخ؟ پیدا کردن شواهدی که نشان می‌دهد عامل این گودال‌ها در واقع یخ بوده، بسیار جالب است.»
شواهد نشان می‌دهد که هم ماه و هم زمین در حدود 4.5 میلیارد سال پیش شکل گرفته‌اند. اما تقریبا تمام گودال‌های سطح ماه به دوره‌ای موسوم به بمباران سنگین باستانی در حدود 3.8 تا 3.9 میلیارد سال پیش برمی‌گردند که طی آن، در حدود صد میلیون میلیارد تن صخره و یخ به سطح ماه برخورد کردند. در همان زمان، زمین هم از چنین برخوردهایی در امان نبود، با این وجود، صفحه‌های زمین‌ساختی قدری از آثار این برخوردها را محو کرده‌اند.
یورگنسن برای پی بردن به این که سیارک‌ها و یا دنباله‌دارها عاملان اصلی بمباران‌ها بوده‌اند، تصمیم گرفت سطوح عنصر ایریدیوم را در صخره‌های باستانی زمین بررسی کند. ایریدیوم در سطح زمین بسیار نایاب است، چرا که تقریبا تمام ایریدیوم زمین اندکی پس از زمان تشکیل آن، به همراه آهن به اعماق زمین فرورفت. اما در دنباله‌دارها و شهاب‌سنگ‌ها میزان نسبتا بالایی از ایریدیوم وجود دارد.
صخره یا یخ
گروه وی میزان ایریدیومی را که سیارک‌ها در مقایسه با دنباله‌دارها ممکن بوده است روی زمین و ماه به جای بگذارند، محاسبه کرد. دنباله‌دارها به دلیل مدارهای کشیده‌تر خود به دور خورشید از عناصر فرار بیشتر و سرعت برخورد بالاتری برخوردارند، به همین دلیل نسبت به سیارک‌ها برخورد قوی‌تری ایجاد می‌کنند که باعث آزاد شدن ایریدیوم بیشتری در فضا می‌شود.
پیش‌بینی گروه این است که بمباران سیارکی در حدود ده‌هزار تا 18هزار قسمت در هر هزار میلیارد ذره ایریدیوم در صخره‌های زمین و ماه به جا گذاشته باشد؛ در حالی که این ارقام برای برخورد دنباله‌دارها در حدود 10 تا 130 است. سنگ‌هایی که چهل سال پیش طی ماموریت‌های آپولوی ناسا از سطح ماه به زمین آورده شده‌اند، ایریدیوم زیادی نداشتند، به‌طوری‌که حاوی 10 قسمت در هزار میلیارد یا کم‌تر بوده‌اند. برای به دست آوردن این ارقام در سنگ‌های زمینی، گروه یورگنسن از برخی مناطق بسیار قدیمی سرزمین سبز که در حدود 3.8 میلیارد سال قدمت دارند، نمونه‌برداری کردند و از آزمایشگاه‌های ژاپنی خواستند سطح ایریدیم آن‌ها را حتی دقیق‌تر از قبل، ارزیابی نمایند. آن‌ها حاوی 150 قسمت در هزار میلیارد ایریدیوم بودند. بنابراین این نظر که دنباله‌دارها و نه سیارک‌ها عاملین بمباران سهمگین بوده‌اند، قویا تایید می‌شود.
گروه یورگنسن محاسبه کرد که اگر چنین بوده باشد، به هر متر مربع از زمین در حدود 3400 تن از مواد تشکیل‌دهنده دنباله‌دارهای یخی برخورد کرده است. نیمی از این مواد کمانه کرده و به فضا بازگشته‌اند، در حالی که در حدود یک میلیارد کیلومتر مکعب آب به جای گذاشتند.
این مقدار، تقریبا برابر با همان حجم آب‌های اقیانوس‌های امروز سیاره زمین است، با این حال هنوز مشخص نیست که آیا در زمین اولیه هم بر اثر واکنش‌های شیمیایی آب وجود داشته است یا نه. مایکل موما، متخصص دنباله‌دارها در مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا که در این پژوهش مشارکت نداشته است، معتقد است این مطالعه بسیار جالب است. وی می‌گوید: «این مقاله بحث‌های قابل توجهی را بر خواهد انگیخت.»
نظر شما