گوگل اقیانوس، برنامه جدیدی است که ماه گذشته به بازار عرضه شد و محیط زیست دریایی را با جزییاتی بی‌نظیر به تصویر کشیده است، شما در این برنامه شاهد جزییاتی هستید که به هیچ‌وجه در شرایط عادی قادر به دیدن آنها نخواهید بود.
اما وقتی تصاویر اقیانوسی را مشاهده می‌کنید، علاوه بر نشان گوگل که در گوشه‌ای از تصویر به نمایش درمی‌آید، به عبارت DTS/SIO نیز برخورد می‌کنید. این عبارات، سرنام کلمات دیوید تی.سندول، متخصص ژئوفیزیک در مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس (SIO) وابسته به دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیگو، UCSD است، کسی که مجموعه تلاش‌ها و تحقیقات او به شناخت گستره عظیمی از اقیانوس که تاکنون ناشناخته مانده و در هیچ نقشه‌ای ثبت نشده، کمک کرده است. این علامت اختصاری هم‌چنین یادآور سازمان‌ها، افراد و شرکت‌هایی است که به بهانه دریافت اطلاعات و در واقع برای استفاده‌های بیشتر مالی، باعث نابودی ثروت‌های طبیعی همه انسان‌های جهان شده‌اند.
بیش از یک دهه قبل، سندول و والتر اسمیت از سازمان ملی اقیانوس‌ها و شرایط جوی در سیلور اسپرینگ مریلند، برنامه‌ای را برای تبدیل اطلاعات مربوط به جاذبه و عمق اقیانوس که از ماهواره‌های تحقیقاتی یا کشتی‌های گشت دریایی دریافت می‌کردند، ابداع کردند. این برنامه درواقع نوعی نقشه ژرفاشناسی بستر اقیانوس بود.
گوگل در حال حاضر دارد از این برنامه که به صورت انحصاری برای دانشگاه کالیفرنیا در سان‌دیگو تهیه شده، بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای برای جبران حقوق انحصاری دانشگاه استفاده می‌کند. بسیاری از محققان، برنامه‌های شبیه‌ساز گوگل همانند گوگل ارث و گوگل مریخ را ستایش کرده‌اند.
استیو میلر، مدیر پروژه گوگل اقیانوس در شعبه کالیفرنیای این شرکت می‌گوید: «دانشمندان می‌خواهند آن روز را ببینند که یافته‌هایشان در تمام دنیا منتشر شده و به وسیله همگان استفاده می‌شود». این برنامهها از اطلاعات عمومی گردآوری شده توسط سازمان‌ها و مؤسسات غیر انتفاعی وابسته به دولت همانند ناسا برای شبیه‌سازی نقشه‌ها استفاده می‌کنند.
سؤالی که اینجا به ذهن می‌رسد، این است که آیا سازمانهایی که محققین آنها از شیوه‌های مشکل و پیچیده برای دست‌یابی به این اطلاعات و توسعه آنها استفاده می‌کنند، بازنده این بده بستان اطلاعاتی نیستند؟
گیدیون مارکمن، معاون رییس دانشگاه ایالتی کلرادو می‌گوید: « بازار دارد از فناوری سود می‌‌برد، در حالی‌که دانشگاه دارد روز به روز از لحاظ مالی تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد». جف چستر، دانشمند علوم اجتماعی که مرکزی را تحت عنوان دموکراسی دیجیتال در واشنگتن هدایت می‌کند، از این فراتر می‌رود و می‌گوید: «این مورد شبیه این است که دانشگاه مورد سوءاستفاده دیجیتالی قرار گرفته باشد».
اما میلر در پاسخ می‌گوید: « گوگل تابستان گذشته در مورد مشارکت در این پروژه با سندول و دانشگاه سن‌دیگو صحبت کرده است. اما و اگر‌های قانونی‌ای این میان وجود دارد، اما ما مشکلی نداریم». ویلیام دکر، مسئول رسمی انتقال این فناوری در دانشگاه سن‌دیگو نیز می‌گوید: « ما رویه همیشگی را در مورد این پروژه هم به کار بستیم تا به شرایطی عادلانه و مناسب برسیم».
سندول می‌خواهد پژوهشگران دیگر از نقشه‌های ژرفاشناسی اقیانوسی او استفاده کنند، او برای یافتن حامی مالی هم پیش از اجرای پروژه تلاش کرد که در نتیجه آن، تعدادی از شرکتهای نفت و گاز روی نتیجه تحقیقات او سرمایه‌گذاری کردند؛ اما گوگل در سال 1384 / 2005 و حین اجرای نسخه ابتدایی برنامه ژرفاشناسی، تماسی با سندول نداشت. او سال گذشته که داشت روی سیستم اقیانوس‌ها کار می‌کرد، برای اولین بار به سراغ گوگل رفت.
تونی هایمت مدیر مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس که مذاکره با گوگل را رهبری کرد، تصدیق می‌کند که هیچ صحبتی برای پرداخت غرامت بابت حق انحصاری بین آنها رد و بدل نشده است. اما چرا دانشگاه برای دریافت غرامت، گوگل را تحت فشار قرار نداده است؛ آن‌هم زمانی که دانشگاه های ایالتی از لحاظ مالی شرایط خوبی ندارند؟
هایمت پاسخ می‌دهد: « سئوال بسیار خوبی است، سال گذشته مرکز ملی اطلاعات جغرافیایی ایالات متحده، نسخه‌ای از برنامه سندول را به دلیل حق کپی‌رایت از وب‌سایتش برداشت و تنها چیزی که سندول بابت کارش دریافت کرد، 400 دلار برای کلاس‌هایش بود که چیزی معادل ارزش استفاده از برنامه حرفه‌ای گوگل ارث برای یک سال است؛ در حالی‌که در حال حاضر، گوگل هزینه تحقیقات فوق‌دکترای او را در زمینه اقیانوس‌شناسی تقبل کرده است».
نشریه نیچر، شماره 7233- ترجمه: محبوبه عمیدی
نظر شما