چهارمین روز از ماه نوامبر که از راه برسد انتخابات میان دوره ای کنگره در ایالات متحده باز دموکرات های حاکم و جمهوری خواهان را رودرروی هم قرار می دهد. باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده با دو چالش در این انتخابات روبه رو است : یکی افغانستان و دیگری بحران اقتصادی. به این دردسرهای تحمیل شده بر نخستین رئیس جمهوری سیه چرده ایالات متحده، استعفاهای پشت سر هم را اضافه کنید. نزدیکان اوباما یکی بعد از دیگری رفتن را بر ماندن ترجیح می دهند. استعفاهای زنجیره ای در دولت باراک اوباما نشان می دهد که همراهان رئیس جمهور هم چندان با وی و سیاست هایش همسو نیستند.
علی بیگدلی،کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با خبر به تجزیه و تحلیل وقایع اخیر آمریکا و بررسی چشم‌انداز انتخابات آتی مجلس نمایندگان پرداخته و تاکید می کند که امریکایی ها درمان امروز خود را نه در جمهوری خواهان می دانند و نه در دموکرات ها:
در هفته های اخیر شاهد برخی استعفاها در کابینه اوباما بوده‌ایم.جیمز جونز مشاور امنیت ملی اوباما و همچنین پیشتر رم امانوئل،رییس دفتر کاخ سفید. دلیل این امر چیست؟
از دو زاویه می‌توان به این موضوع نگاه کرد. اول اینکه به طور کلی کنار گذاشتن و استعفا دادن در هر نظام سیاسی حکایت از تلاطم ها،ناپایداری و کم‌ثباتی در آن ساختار دارد.به طور کلی این نگرشی عمومی است که زمانی که نظامهای سیاسی دچار تزلزل می‌شوند، نیروهای مهم اعم از حساس و غیرحساس از سیستم خارج می‌شوند.
دوم اینکه این امر مسئله‌ای تاریخی بوده و به گذشته‌های دور در سیستم های غرب و حتی به دوره یونان باستان بازمی‌گردد. فرماندهانی که در مسئولیت ناموفق بوده و یا با سیستم هماهنگی لازم را نداشتند، ازسمت خود کناره‌گیری می‌کردند. در بسیاری از موارد نیز در صورت عدم تطابق با محیط بیرونی حتی دست به خودکشی نیز می‌زدند.
در مجموع باید گفت که این سلسله استعفاها حکایت از نامساعد بودن شرایط کاری در دستگاه سیاسی اوباما دارد. در غرب اگر در کادر مدیریت کلان نظام سیاسی فردی تشخیص بدهد که ادامه کار برایش میسر نیست،بلافاصله کنار می‌رود.
رابرت گیتس، وزیر دفاع اوباما نیز در آستانه استعفا قرار دارد، آیا استعفای وی نیز در همین چهارچوب مد نظر شما قرار می گیرد؟
استعفای رابرت گیتس چند ماهی است که از سوی رسانه‌ها مطرح می شود. نظام سیاسی آمریکا در حال حاضر با دو مشکل روبروست: یکی مشکلات اقتصادی که در ابعاد گسترده و شدید همچنان ادامه دارد و دولت باراک اوباما اندک اندک ناتوان از تحمل آن می شود مشکل مهم دیگر ، ادامه جنگ در افغانستان است که هر روز شرایط را بر نیروهای آمریکایی پیچیده‌تر می‌کند.آمریکا هر روز با افزایش خسارات از جمله از دست دادن نیروهای زمینی در این کشور روبروست که این مسئله اعتراض های گسترده‌ای را هم در سیستم سیاسی و هم در نزد افکار عمومی به دنبال داشته و دارد. شاید بتوان خبر استعفای رابرت گیتس را در این راستا تحلیل کرد.چرا که میان اوباما و گیتس اختلاف سلیقه و تفاوت دیدگاه زیادی در ادامه و یا توقف جنگ افغانستان وجود دارد.جنگ افغانستان به نقطه بسیار حاد خود رسیده و به نظر می‌رسد که آمریکاییها دیگر استراتژی جدیدی برای کنترل و هدایت جنگ ندارند. از شواهد و قرائن اینگونه برمی‌آید که میان مقامات برجسته آمریکایی و مقامات پاکستان نیز اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد ، به گونه‌ای که نارضایی‌هایی نیز به مدیریت آمریکا در پاکستان و افغانستان نیز وارد شده است.
این مسائل و اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که آمریکا ماه آینده انتخابات پارلمانی را در پیش دارد.
در نگاهی عمومی شاید بتوان گفت همین چند استعفایی که در میان اعضای برجسته تیم اوباما رخ داد، بخشی از آن مربوط به اختلافاتی است که میان جمهوریخواهان و دمکراتها بر سر چالشهای منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا وجود دارد. یعنی مدیریت بحران اقتصادی که هر روز ابعاد جدید می‌گیرد و دوم تشدید تهدیدات جنگ افغانستان برای آمریکا.این مشکل می‌تواند به نفع جمهوریخواهان در انتخابات آتی آمریکا باشد ولی ذکر این نکته نیز ضروری است که به دست گرفتن اختیار امور کنگره توسط جمهوری خواهان ، به معنای پایان یافتن تمامی مشکلات و معضلات نیست.
موضوعات مورد اختلاف تنها مسائل خارجی است؟
خیر، اختلاف‌نظرها شامل لوایح داخلی نیز می‌شود.در حال حاضر یکی از مشکلات میان جمهوریخواهان و دمکراتها، اختلاف بر سر مالیات دهندگان آمریکایی است. بوش در زمان ریاست‌جمهوری خود بخشی از مالیات سرمایه‌داران آمریکایی را معاف کرد و این در حالی است که اوباما قصد دارد این قانون را بردارد.یکی از مهمترین نقاط اختلاف میان جمهوریخواهان و دمکراتها،نزاع بر سر همین لایحه است.
اهمیت مجلس نمایندگان در تصویب تصمیمات رییس‌جمهور تا چه میزان است؟
کنگره آمریکا طبق قانون اساسی این کشور از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.به این دلیل که تصمیمات رییس‌جمهور باید به تصویب دو سوم اعضای مجلس نمایندگان برسد. مجلس نمایندگان در یاری رساندن به برنامه‌های رییس‌جمهور از اهمیت زیادی برخوردار است.تاکنون یکی از موفقیتهای اوباما این بوده که اکثریت مجلس نمایندگان را دموکراتها تشکیل می‌دادند ولی الان به دلیل دو چالش عمده در آمریکا یعنی بحران اقتصادی و جنگ افغانستان این نگرانی وجود دارد که اوباما اکثریت را از دست بدهد.
انتخابات مجلس نمایندگان و سنا هر چند سال یکبار برگزار می‌شود؟
دوره مجلس سنا 6 سال است که این امکان برای سناتورها وجود دارد که برای چندین دوره در مقام خود باقی بمانند. اما هر دو سال یکبار برای یک سوم از این تعداد انتخابات میاندورهای برگزار می‌شود.انتخابات مجلس نمایندگان نیز هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود.مجلس سنا بیشتر در مسائل خارجی آمریکا اعم از مسائل نظامی و سیاست خارجی تصمیم‌گیری می‌کند اما مجلس نمایندگان بیشتر مسئولیت بررسی مسائل داخلی اعم از بودجه، لوایح رفاهی و مبارزه با بیکاری را بر عهده دارد.انتخاباتی که آمریکا پیش رو دارد،انتخابات مجلس نمایندگان است که از اهمیت زیادی در حمایت از رییس‌جمهور و برنامه‌های وی برخوردار است.
در انتخابات مجلس نمایندگان همه 435 عضو عوض می‌شوند؟
بله. مگر اینکه انتخابات میاندورهای باشد.انتخابات میاندورهای زمانی صورت می‌گیرد که نماینده و یا نمایندگانی استعفا دهند برکنار شوند و یا فوت کنند. انتخابات میاندورهای در واقع برای جایگزین کردن آنها صورت می‌گیرد.
آیا عدم توانایی در حل بحرانهایی که بدان اشاره کردید، نمی‌تواند تهدیدی برای اوباما و تیم دموکراتش باشد؟
شاید نتوان با قاطعیت در این مورد اظهارنظر کرد. چون براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته در آستانه انتخابات،حتی جمهوریخواهان نیز در وضعیت مساعدی قرار ندارند.طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته مردم چندان هم از عملکرد جمهوریخواهان راضی نیستند.بحران اقتصادی و جنگ افغانستان چالشهایی نیست که با روی کارآمدن دمکراتها و یا جمهوریخواهان حل بشود ولی با توجه به محبوبیت اوباما و رأی بالای وی و اعطای جایزه صلح نوبل، انتظارات جامعه آمریکا و جامعه بین‌المللی از وی بسیار بالاست و او هم با ابزارهای محدودی که در اختیار دارد، نمی‌تواند دو چالش عمده آمریکا را حل کند.هر چند اوباما گهگاهی این دو چالش را به گردن بوش می‌اندازد ولی در آمریکا این اظهارنظر قابل قبول نیست.
پیش‌بینی شما از آینده آمریکا با توجه به اختلاف‌نظرهای موجود در دستگاه اوباما و نزدیک بودن انتخابات پارلمانی در این کشور چیست؟
سلسله استعفاها در مقایسه با چالشهایی که امروز آمریکا با آن روبروست از اهمیت چندانی برخوردار نیست. آنچه که در چشم‌انداز آمریکا می‌توان پیش‌بینی کرد،اینست که این کشور عمیقا در افغانستان گرفتار شده و در حال حاضر اختلاف‌نظرهای زیادی میان شخصیتهای سیاسی این کشور در مدیریت جنگ افغانستان دیده می‌شود.شاید جرگه صلح و آمریکا بتواند در آینده با طالبان بر سر واگذاری برخی پست ها در حکومت افغانستان به توافق برسند و بخشها و ایالت هایی را به آنها واگذار کنند تا در آن مناطق طالبان بتوانند حکومت خودمختار داشته باشند اما موفقیت و امید چندانی را نمی‌توان برای این روند متصور بود.
تنها مسئله‌ای که می‌توان با قطعیت درباره آن صحبت کرد اینست که آمریکا دیگر آن آمریکای دهه 70 و 80 نیست و این کشور تا حد زیادی اعتبار خود را در عرصه داخلی و جامعه بین‌المللی از دست داده است.
نظر شما