دفتر مطالعات برنامه و بودجه این مرکز با بیان این مطلب که آسیب‌شناسی از زوایای مختلفی قابل طرح و به روش‌‌های مختلفی قابل انجام است، افزود: به استناد مصاحبه با کارشناسان حوزه برنامه‌‌های توسعه و انجام مطالعات کتابخانه‌ای، آسیب‌‌های فرآیند برنامه‌ریزی در 4 دسته بدین شرح طبقه‌بندی شده است: 1 - ایرادات مربوط به شروط صفر یا پیش‌نیاز‌های برنامه‌ریزی، 2 - ایرادات مربوط به فرآیند برنامه‌ریزی، 3 - ایرادات مربوط به محتوای برنامه، 4- ایرادات مربوط به اجرای برنامه.
مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که برنامه‌‌های توسعه کشور همواره با آن مواجه بوده‌اند، عدم توجه کافی به شرایط حاکم بر محیط برنامه‌ریزی در مراحل تدوین و اجرای آنها بوده است. فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر برنامه‌ها همواره در دل محیطی شکل می‌گیرند که از آن به عنوان «شرایط محیطی حاکم بر برنامه‌‌های توسعه در کشور» یاد شده است.
این شرایط که بعضاً تحت عناوینی چون «شروط صفر برنامه» یا «پیش‌نیاز‌های برنامه‌ریزی» از آنها یاد شده است، شامل مواردی چون فقدان فهم مشترک در سطح مفاهیم توسعه، فقدان نظام آماری قابل اطمینان و اثربخش، فقدان ساختار سیاسی و اجتماعی اصلاح شده حاکم بر برنامه‌ها و عدم هماهنگی‌‌های قانونی لازم ما بین آنهاست.
دسته دوم آسیب‌ها، معطوف به مشکلات و نواقص فرآیند برنامه‌ریزی است زیرا هر برنامه‌ای با توجه به اهداف از پیش تعیین شده خود، فرآیند به‌خصوصی را برای تدوین و تکمیل طی می‌کند. در کشور ما سیاست‌‌های کلی برنامه‌‌های توسعه از سوی مقام معظم رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تهیه و به دولت به عنوان مجری برنامه‌‌های توسعه ابلاغ می‌شود.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: از سوی دیگر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌‌های دولتی نیز نیازها، برنامه‌ها و پیشنهاد‌های خود را برای یک دوره پنج‌ساله تدوین کرده و به منظور تلفیق به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سابق) ارسال می‌کنند. این نهاد نیز پس از تلفیق، آن را برای تصویب نهایی در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار می‌دهد.
البته در مجلس شورای اسلامی نیز بخش‌‌های مختلف برنامه ابتدا در کمیسیون‌‌های تخصصی و سپس در کمیسیون تلفیق مورد بررسی و بازبینی قرار می‌گیرد. این فرآیند که توسط چرخه عظیمی شامل رهبری، مجمع تشخیص مصلحت، دولت و مجلس طی می‌شود، دارای ضروریاتی است که عدم رعایت آنها سبب بروز برخی از مشکلات خواهد شد.
همچنین دسته سوم آسیب‌ها، بعد از فرآیند تدوین و در محتوای برنامه قابل بررسی هستند. در این بخش، محتوای برنامه مورد بررسی و ممیزی قرار گرفته و برنامه‌‌های تدوین شده از حیث محتوا و همخوانی با اولویت‌‌های کشور، میزان عملیاتی بودن و مواردی از این قبیل مورد بررسی قرار می‌گیرند. دسته چهارم آسیب‌ها نیز معطوف به حوزه اجراست؛ آسیب‌هایی که در واقع نشأت گرفته از مراحل قبلند اما خود را در مرحله اجرا به نمایش می‌گذارند.
نظر شما