محمد حسین معزی: کاوش و بررسی زندگی بزرگان دین مستلزم شناخت ریشه‌ها و مبانی است. اندر حکایت مقام مرحوم آیت‌الله محمدتقی بهجت در این ایام که نه، پیش از آن نیز سخن بسیار گفته شده است. مرحوم آیت‌الله بهجت با تطور علمی در سه مکتب کربلا، نجف و قم و زانو زدن در برابر بزرگان از علوم مختلف به مقامات عالی علمی رسیده بود. اما آنچه که وجه شاخص و تمایز بین ایشان و دیگر بزرگان عرصه علوم حوزوی است، سلوک و رفتاری درخور یک عارف عالی‌مقام بود که می‌توان سرچشمه آن را بزرگی به نام مرحوم سیدقاضی طباطبایی که حلقه اتصال عرفای معاصر با بزرگانی همچون مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی است، نامید. مرحوم قاضی پس از چندی معاشرت و مراوده با آیت‌الله بهجت در نامه‌ای از ایشان به نام فاضل گیلانی یاد می‌نماید و او را دست یافته به کمالاتی ممتاز معرفی می‌کند.
مقام عرفانی، عرفای بزرگ ناشناخته خواهد ماند چه آن که اگر کسی مقام واقعی را داشته باشد، قطعاً در مقام بروز نخواهد آمد. آنکه را اسرار حق آموختند/ مهر کردند و دهانش دوختند. وجه ممتاز سلوک اجتماعی مرحوم آیت‌الله بهجت ساده‌زیستی واقعی، زهد و دوری‌گزینی از مقامات اعتباری است. زهدفروشی و ریا، مشتری خود را خواهد داشت اما آنچه که باقی خواهد ماند یاد و نامی است که همراه خود خدا را تبلیغ کند. جامعه دینی ایران را نمی‌توان از بزرگترین شاخصه‌اش یعنی دینداری و ملاک‌بودن رفتاری دین، جدا نمود.
این امری ثابت شده در پهنه گسترده تاریخ قدیم و جدید است. اساساً ایران را نه امروز بلکه با پیشینه‌ای چندصدساله «ایران اسلامی» شناخته‌اند. در چنین جامعه‌ای آنچه که در مقام ارزش‌گذاری بین توده مردم این مرز و بوم جلوه‌گری می‌نماید، رفتاری دینی، آن هم مبتنی بر سلوک مطابق با سلوک ائمه هدی است. آنان‌که اینگونه می‌پندارند که می‌توان الگوهایی دیگر در این سرزمین پیاده نمود را می‌توان خام‌اندیش خواند که نتوانسته‌اند وجوه متمایزه جامعه ایران را با دیگر جوامع به‌دست آورند. درس‌هایی که برای طلاب و حوزویان می‌توان از زندگی و مرگ مرحوم آیت‌الله بهجت یادآوری نمود را می‌توان چنین برشمرد.
یک روحانی در ابتدا بایستی تشنه باشد، تشنه علم و معرفت، یک روحانی وظیفه‌اش فراخواندن مردم به خدا باید باشد نه به خود، یک روحانی حیاتش در ارتباط واقعی با آحاد جامعه باید باشد، یک روحانی در طریق تبلیغ دین هرگز نباید به اعتباریات دنیوی دل‌خوش کند که اعتباریات دیر یا زود از دست رفتنی خواهد بود و...
درس‌هایی برای توده مردم متدین: خداوند بزرگوار محبت آنان‌که عملی صالح و ایمان واقعی داشته باشند را در دل دیگران قرار خواهد داد، دنیا نه هدف بلکه ابزار برای نیل به درجات واقعی خواهد بود و دیگر آنکه اگر دل در گرو خدا داشته باشی، خدا برای تو خواهد بود که «من‌کانه لله، کانه الله له». و درس‌هایی برای نظاره‌گرانی خارج از دایره جامعه اسلامی ایران: ایران اسلامی همواره تبلور تبعیت، همراهی و یاری روحانیت اصیل شیعه است، ایران اسلامی قدرشناس رفتارهای صادقانه دینی است و هرنوع قدمی که در این عرصه می‌خواهد برداشته شود، بایستی منطبق با الگوی دینی و پندارهای مذهبی باشد چه آنکه جامعه دینی ایران رفتاری به غیر از این را برنمی‌تابد. در خاتمه یادآور می‌شوم آنان‌که خدایی باشند و رفتار و منش مردمی داشته باشند، همیشه در دل انسان‌های آزاده و خداجوی زنده خواهند ماند.
نظر شما