۱ نفر
۱۸ آذر ۱۳۹۷ - ۱۳:۰۳
اوپک، زنگنه را فراموش نخواهد کرد

ایران ۲ هدف توامان یعنی دفاع از منافع اوپک و دفاع از جایگاه اوپک را در اجلاس اخیر اوپک پی‌گیری کرد و با مهار و خنثی ساختن تحرکات و فشارهای داخلی و خارجی اوپک، به دستاورد بزرگی دست یافت.

علیرضا سلطانی *

در وانفسای اخبار و تحولات منفی و نگران کننده‌ای که در ماه‌های اخیر پیرامون اوپک و آینده آن منتشر شد، اجلاس ۱۷۵ وزرای نفت کشورهای عضو این سازمان در روزهای پایانی هفته گذشته و تصمیمات اتخاذ شده در آن با حضور کشورهای غیر عضو، جان تازه‌ای به کالبد مهجور اوپک دمیده شد و این سازمان توانست در مقابل همه فشارهای سیاسی خارجی و بی‌مهری‌های برخی اعضا، بار دیگر قد راست کند و موجودیت و اهمیت خود را در معادلات سیاسی و اقتصادی جهانی به اثبات رساند.

این دستاورد بزرگ و امیدوارکننده برای اوپک، بدون تردید مدیون ابتکار، تدبیر و مقاومت تیم نمایندگی ایران به خصوص شخص بیژن زنگنه وزیر نفت ایران است که در میدان سیاسی و اقتصادی بزرگ وین با حضور مستقیم و غیرمستقیم قدرت های بزرگ جهانی ، اعتبار و جایگاه اوپک را احیا کرد. 

اجلاس فصلی ۱۷۵ اوپک ، آزمون بزرگی برای اعتبار و جایگاه ۶۰ ساله این سازمان به شمار می رفت . از ماه ها پیش تحت تاثیر تحریم های اقتصادی و نفتی ایران  ، دولت ایالات متحده آمریکا برنامه مشخصی را برای بازار نفت و مهار آثار اقتصادی ناشی از کاهش صادرات نفت ایران بر بازار نفت آغاز کرد که گام اول آن اعطای معافیت به برخی کشورهای خریدار نفت ایران بود و گام دوم هم همراه ساختن اوپک با سیاست تحریمی آمریکا و اعمال نفوذ در تصمیمات این سازمان بود.

دولت آمریکا در هفته های منتهی به اجلاس ۱۷۵ اوپک همه تلاش خود را برای رسیدن به این مهم انجام داد و در این راه حتی حاضر شد امتیازات سیاسی زیادی به دو قدرت نفتی یعنی عربستان سعودی و روسیه پرداخت کرده تا آنها را مجاب به عدم کاهش تولید برای پایین نگه داشتن قیمت نفت کند. تخطی عربستان و روسیه از تعهدات خود در قالب تصمیم قبلی اوپک برای کاهش تولید و تلاش برای جایگزینی نفت ایران ، همراهی این دوکشور با ایالات متحده را به اثبات رساند.

اجلاس ۱۷۵ اوپک می توانست نقطه تکمیلی برای این همراهی تلقی شود که به سرانجام نرسید. دولت آمریکا که از ابتدای صدارت ترامپ به صورت آشکار و پنهان به مقابله با بسیاری از روندها ، سازمان ها و رژیم های بین المللی پرداخته ، در کنار موضوع همراه ساختن اوپک با تحریم ایران ، سیاست بلندمدت حذف اوپک از طریق اعمال نفوذ در آن و بی خاصیت ساختن تصمیمات آن را دنبال کرده و می کند.

علاوه بر آمریکا، روس‌ها نیز دل خوشی از اوپک ندارند و قصد دارند با تغییر راهبرد سنتی و قدیمی خود یعنی تقابل با اوپک ، از طریق همکاری با آن و اعمال نفوذ در سیاست ها و تصمیمات آن ، اوپک را از موضوعیت و جایگاه تاثیر گذار خود در بازارجهانی نفت انداخته و نهاد جدیدی را با محوریت خود جایگزین کنند.

همکاری روسیه با اوپک در دوسال اخیر اگرچه می تواند به شرط مدیریت اعضا، فرصتی برای اوپک تلقی شود اما اعضای اوپک باید مراقب باشند تا ابتکار عمل را به روسیه نداده و میدان تصمیم بزرگ را برای این کشور خالی نکنند. 

عربستان سعودی نیز به عنوان یکی از بانیان اوپک ،سیاست مشخص و پایداری را در قبال اوپک دنبال نمی کند . دولت عربستان در ماه های اخیر  بعضا به مانند رفتار گذشته خود ، بیش از آنکه در صدد تقویت اوپک باشد ، تحت تاثیر بحران ها و چالش های سیاسی داخلی و خارجی ( به خصوص ماجرای قتل قاشوقچی) ، قصد بهره گیری از جایگاه و موقعیت خود در بازار نفت و اوپک برای رفع و رجوع چالش های سیاسی خود است.

در این راستا اگرچه ، مشکلات اقتصادی و کسری بودجه ، برنامه های اقتصادی آنها را با مشکل جدی مواجه ساخته و افزایش قیمت نفت برای آنها از اهمیت برخوردار است اما ریاض در شرایط کنونی سه هدف سیاسی یعنی تشدید فشارهای سیاسی بر ایران ، نزدیکی به ترامپ و اعطای امتیاز به وی برای سرپوش گذاشتن بر پرونده قاشوقچی و تقویت مناسبات راهبردی با روسیه را دنبال می کند. در این شرایط طبعا اوپک و جایگاه و آینده آن برای عربستان اهمیتی ندارد. 

در کنار این تحرکات و فشارها، بروز برخی مسائل در ماه های اخیر مانند اعلام تصمیم قطر برای خروج از اوپک و همچنین عدم وفاداری اعضا به تعهدات سازمانی خود و کاهش شدید قیمت نفت ، اوپک را در شرایط سخت و دشورای به لحاظ جایگاه و اعتبار قرار داده بود و در این وضعیت ، همه نگاه ها به اجلاس ۱۷۵و خروجی آن بود. 

تیم ایران با در نظر گرفتن همه ملاحظات و شرایط سختی که پیش بینی کرده بود ، گام در این اجلاس گذاشت و از همان ابتدا با بهره گیری از ابزار رسانه، فشارهای پیدا و پنهان بر نشست به خصوص اهداف حضور قابل تامل برایان هوک ، مسئول اجرای تحریم های اقتصادی ایران در وزرات خارجه آمریکا را افشا کرد. تیم نمایندگی ایران در این اجلاس اگرچه در نشست های طاقت فرسای روزهای پنج شنبه و جمعه ، به دنبال تامین منافع ملی و  کسب پیروزی سیاسی در مقابل هجمه ها و فشاریهای سیاسی درون و برون اوپک بود اما در عمل هدف بزرگ تر و مهمتر دیگری را نیز تعقیب می کرد و آن دفاع از جایگاه و شان  بین المللی اوپک بود.

در واقع ایران دو هدف توامان یعنی دفاع از منافع اوپک و دفاع از جایگاه اوپک را در اجلاس اخیر اوپک پی گیری کرد و با مهار و خنثی ساختن تحرکات و فشارهای داخلی و خارجی اوپک، به دستاورد بزرگی دست یافت.

در صورتی که ایران از تصمیم کاهش تولید نفت معاف نمی شد، پیروزی بزرگ سیاسی  برای مثلث آمریکا ، روسیه و عربستان در دو سطح تحقیر ایران و تضعیف اوپک تلقی می شد. بیژن زنگنه وزیر نفت در پایان نشست  تعبیر جالبی و مناسبی از دستاوردهای اجلاس به این مضون داشت که :" به آنچه منافع ایران و اوپک را تامین می کند، دست یافتیم" . از این منظر تاریخ اوپک ، تلاش تیم ایران در یکی از سخت ترین دوران های خود را برای حفظ استقلال فراموش نخواهد کرد. 

* کارشناس اقتصاد انرژی 

۲۲۳۲۲۴

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 1210934

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
5 + 12 =