مهمترین، کاربردی ترین و تاثیرگذارترین ابزارها برای جریان بخشی به رفتارهای فرهنگی هر اجتماعی، زبان هنر و قابلیت تاثیرگذاری تولیدات هنری با استناد و اتکا به زبان زیبایی شناسانه هنر در مسیر هدایت جامعه به سمت تعالی است.
بر هیچ کس پوشیده نیست که هنر پویا، جریان‌ساز و زنده تئاتر در میان تمامی محصولات هنری از اهمیت بسیار بالایی در مقوله تاثیرگذاری و جریان‌سازی فرهنگی در جامعه برخوردار است.
برگزاری جشنواره‌های تئاتری مانند «جشنواره تئاتر دفاع مقدس»، «جشنواره تئاتر صاحبدلان» و «جشنواره تئاتر رضوی» تنها گوشه ای از تلاش های هنرمندان همیشه در صحنه تئاتر کشور برای ادای دین و رسالت هنری شان در مسیر ارتقاء سطح فرهنگی و جریان سازی فرهنگی با اتکا به ارزش های ملی و هویت بخش دین اسلام به عنوان هدایتگرترین عنصر جامعه ایران انقلابی و اسلامی است.
از سوی دیگر، همراهی مستمر و ارتباط مستقیم علمای دینی و اساتید حوزه و دانشگاه با هنرمندان تئاتر و استفاده کردن از رهنمودهای آنها توسط خانواده تئاتر در مسیر تولید، اجرا و جریان‌سازی جشنواره‌های کشورمان بر هیچ کس پوشیده نیست؛ آنچنان که با برگزاری جشنواره های تئاتر صاحبدلان، تئاتر رضوی، تئاتر علوی، تئاتر عاشورایی و همچنین جشنواره تئاتر دفاع مقدس، همواره شاهد حضور روحانیون و علمای دینی حوزه های علمیه سراسر کشور به عنوان مخاطبان این آثار هستیم. همچنین شاهدیم در خیل نمایش های تولید و اجرا شده در سراسر کشور همسو با مفاهیم ارزشمند و والای اسلامیِ ایرانِ انقلابی، در کنار عموم مردم جامعه همواره پای ثابت مخاطبان این آثار را می‌توان از بدنه روحانیون، طلاب، اساتید حوزه و دانشگاه رصد کرد.
همچنین طبق آمار در طی دهه ۹۰ هجری خورشیدی، شاهد رشد ۱۰ برابری تولید آثار تئاتری در کشورمان بودیم. این مهم محقق نمی شد جز با همت و حمایت مسئولان و همراهی و همگامی هنرمندان تئاتر در جهت بهره بردن از زبان گویا، تاثیرگذار و اثربخش تئاتر و هنر نمایش در مسیر هدایتگری جامعه بر اساس آرمان های ایران انقلابی و اسلامی؛ تنها کافی است نگاهی به شکل آماری تولید آثار نمایشی در دهه ۸۰ و قیاس آن با هفت سالی که از دهه ۹۰ هجری خورشیدی پشت سر گذاشته ایم، داشته باشیم تا به همت و حمیت مسئولان و هنرمندان تئاتر در بهره بردن از این هنر تاثیرگذار در مسیر هدایتگری جامعه به سمت فتح قلل فرهنگی با استناد به ارزش های انقلاب، دفاع مقدس و آرمان‌های مذهبی دین هدایتگر و مبین اسلام پی ببریم.
مطابق آمار، در دهه ۸۰ خورشیدی به شکل میانگین در طول روز در پایتخت کشورمان تهران شاهد اجرای ۸ تا ۱۰ اثر نمایشی در کلانشهر پایتخت کشورمان بودیم؛ این در حالی است که در سال ۱۳۹۷ به شکل میانگین تنها در سطح شهر تهران طی یک روز شاهد اجرای بیش از ۱۰۰ اثر نمایشی در سالن ها و تماشاخانه ها هستیم. این خود نشان‌دهنده رشد ۱۰ برابری فعالیت هنرمندان تئاتر در تهران به شمار می رود.
ناگفته پیداست که همسو با افزایش نگاه کمی شاهد ارتقاء کیفیت آثار تئاتری بودیم که نمونه آن را در کنار صحبت های خانواده تئاتر در سخنان طلاب و علمای حوزه‌های علمیه با حضورشان در جشنواره های تئاتر دینی و دفاع مقدس کشورمان شاهد بودیم. بر هیچ کس پوشیده نیست که این توفیق جز با همراهی هنرمندان تئاتر با اساتید حوزه و دانشگاه میسر نمی شد.
در این نکته شکی وجود ندارد که «انسان ممکن الخطاست» و نباید فراموش کرد که امکان بروز خطا در رفتار انسانی امری بدیهی و غیر قابل انکار است و جز این را تنها در رفتار، سیرت و زندگی پیامبران الهی و ائمه معصومین(ع) شاهد هستیم.
بهترین شاهد و مدعای این کلام را می توان در عبارت قرآنی حضرت یوسف(ع) مشاهده کرد که، اذعان می دارد اگر مدد و راهنمایی الهی نبود، حربه نفس و شیطان او را از خطا مصون نمی داشتند: «وَ مَا أُبَرِّیءُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّیَ إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ [سوره یوسف، آیه۵۳] من هرگز خودم را تبرئه نمی کنم، که نفس (سرکش) بسیار به بدی ها امر می کند مگر آنچه را پروردگارم رحم کند! پروردگارم آمرزنده و مهربان است».
بولتن سازی همیشه بوده و خواهد بود
طی یکی دو روز گذشته توجه و تذکار یکی از علمای گرانقدر شیعه، حضرت آیت‌الله سبحانی که همواره در مسیر تعالی فرهنگ و هنر کشورمان تعالیم و آموزه های فراوانی داشته‌اند، متاسفانه به دستاویزی برای سنگ انداختن برخی از جریان‌های خبری در مسیر زیر سوال بردن فعالیت خالصانه و صادقانه هنرمندان هنرهای نمایشی کشور بودیم.
در تاریخ بیستم آذر ۱۳۹۷ حضرت آیت‌الله سبحانی از مراجع عظام تقلید شیعیان در دیدار با انجمن فرهنگی ناشران آموزشی که در دفتر معظم‌له برگزار شد گفته بود: «مطلع شدیم در تهران تئاتری برگزار شده که دختران با کلاه گیس در آن بازی می‌کنند، این حرکت در جمهوری اسلامی چه‌معنایی دارد که به معاون وزیر ارشاد تذکر دادیم تا هرچه سریعتر به این مسئله رسیدگی کند.»
آنچه که در سخنان این عالم گرانقدر مشخص است، آیت‌الله سبحانی به بیان تذکاری در راستای بروز خطای یکی از هنرمندان تئاتر اشاره داشته اند؛ اما در این میان برخی جریان‌های خبری که کمر به همت و زیر سوال بردن فعالیت خادمان و متولیان امر هنر و همچنین هنرمندان همیشه حاضر در سنگر فرهنگی فعالیت‌های ایران انقلابی و اسلامی داشته‌اند را بر آن داشت تا با برخی از اغراق‌ها و در زبان رسانه ای و ژورنالیستی «بولتن سازی‌ها»، دستاوردها و داشته‌های هنر تئاتر کشور را که به همت هنرمندان متعهد، انقلابی و ارزش مدار کشورمان در مسیر جریان سازی و هدایت جامعه به سمت قله های فرهنگی بوده است را تنها به دلیل یک خطا زیر سوال برده و همه داشته‌ها و دستاوردهای ارزشمند خانواده تئاتر را زیر سوال ببرند.
وسعت باب گفت‌وگو، کاهش سوء تفاهم‌ها
این مساله تا بدانجا پیش رفت که واکنش سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را در روز ۲۱ آذر در حاشیه نشست هیات دولت درباره برخی حاشیه‌هایی که برای تئاترهای روی صحنه پیش آمده است با خود به همراه داشت.
صالحی درباره برخی حاشیه‌هایی که برای تئاترهای روی صحنه پیش آمده، گفته بود: «برداشت من این است که جریان رو به رشدی در تئاتر داشته، داریم و حتما خواهیم داشت. طبیعی است در جامعه متکثر، سلیقه‌های مختلفی وجود دارد که در آنها مرجعیت با قوانین لازم الاجرای کشور و گفتگو کردن برای کاهش دغدغه‌های مجموعه‌ها است. جامعه تئاتری ایران جامعه‌ای است که به هنجارها، قانون و عرف توجه دارد و با این معیار حرکت کرده و می‌کند و طبیعی است برخی حوزه‌ها که ممکن است حساسیت‌هایی داشته باشند در گفتگو با آنها و نسبت پیدا کردن بیشتر با جامعه تئاتری حساسیت‌هایشان را می‌توان کاهش داد. چون برای تئاتر، اخلاق و عرف اهمیت دارد و بیش از این توجه داشته و دارد.»
وی یادآورد شده بود: «بولتن سازی همیشه بوده و خواهد بود ولی مهم این است که باب گفت و گو را با هم وسیع‌تر کنیم که این هرچه بیشتر شود سوءتفاهم‌ها کمتر می‌شود.»
بیان این گفته‌ها از زبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی موید آن است که هنرمندان نمایش و خانواده تئاتر ایران همواره نسبت به رعایت هنجارهاف احترام به قانون، توجه به عرف جاری در جامعه و تلاش برای بازتاب ارزش‌های ملی، دینی و انقلابی کشورمان همواره تاکید داشته اند.
همین مساله بود که باعث شد در ادامه صحبت های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دیگر دست اندرکاران حوزه نمایش کشورمان نیز درباره این اتفاق هدفمند از سوی برخی جریان های خبری در راستای تخریب فعالیت‌های خادمان حقیقی فرهنگ و هنر کشورمان، با سوء استفاده از تذکار یکی از علمای شیعه، به واکنش بپردازند.
امیدواریم همواره با اطلاعات جامع و دقیق به مسائل هنری نگاه شود
فعالیت و بازتاب خبری حاشیه‌ای از سوی آن گروه بولتن ساز با هدف زیر سوال بردن تمامی دستاوردهای هنرمندان تئاتر کشورمان صرفاً به واسطه یک خطا و یک اشتباه، مدلول اجرای نمایشی بود که در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۹۷، اجرای نخستین خود را آغاز کرده بود و در حالی که این گزارش قلمی می‌شود یعنی امروز (پنجشنبه ۲۳ آذر) آخرین نوبت اجرای خود را پشت سر خواهد گذاشت.
همین تاخیر در مسیر بازتاب این مساله نشان می‌دهد که هدف آن گزارش واکنش بولتن سازان و مخالفان حرکت رو به رشد تئاتر کشورمان در مسیر تعالی فرهنگ و هنر کشورمان بوده است.
در این ارتباط سیدمجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با ایرنا با اشاره به آنکه موضوعی که طی یکی دو روز اخیر درباره حاشیه سازی یکی از تئاترهای در حال اجرا در سالن های شهر تهران بازتاب خبری داشته و تذکار به آن را در سخنان آیت الله سبحانی نیز شنیدیم گفت: «این اتفاق تنها در اجرای نخستین آن اثر نمایشی بوده که بعد از لحظه وقوع چنین رخدادی، این خطا از طریق گفت و گو با گروه مطرح و به شکل کامل حل شد. به طوری که در تمامی اجراهای بعدی این نمایش آن خطا تکرار نشده است.»
آنچنان که پیشتر ذکر شد اجرای این اثر نمایشی در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۹۷ رخ داده که همان ارجاع به صحبت‌های معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ یعنی اتفاقی که در سی‌ام آبان رخ داده به دلیل نگاه حاشیه محور گروه‌های اقل مخالف توفیق جریان‌های هنری و از جمله تئاتر در کشورمان، در تاریخ بیستم آذر ماه و در فاصله تنها سه روز مانده به پایان این نمایش شکل رسانه ای و خبری پیدا کرده است.
حسینی در ادامه این گفت و گو با تاکید بر صدور مجوز اجرای نمایش‌ها بر اساس قوانین شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی تاکید کرد :«همواره نگرانی‌های مردم جامعه و در راس آنها مراجع تقلید عظامف علما و روحانیون در مقوله ارتقای مفاهیم هنری مورد توجه بوده است. از سوی دیگر هنرمندان تئاتر نیز با استناد به فعالیت فرهنگی زیر پرچم نظام جمهوری اسلامی، همواره ارادت و احترام خود به قانون و موارد شرع و عرف در تولید آثار هنری و تئاتری کشورمان را به اثبات رسانده اند.»
وی ادامه داد: «از همراهی روحانیون که بی هیچ شکی آرای آنها یکی از اصلی ترین ستون های جریان سازی موضوعات فرهنگی برای تولید آثار هنری میان هنرمندان بوده است مانند همیشه قدردان و سپاسگزاریم و البته مانند همیشه امیدواریم تا شاهد حمایت و همراهی علما و روحانیون با بخش های مختلف فعالیت های هنری کشورمان از جمله هنر تئاتر باشیم که مانند همیشه با اطلاعاتی جامع و دقیق به مسایل هنری نگریسته و همواره پشتیبان و یاور هنرمندان بودند.»
حفظ حرمت علمای دین و متدینان، از تکالیف هنرمندان تئاتر است
شهرام کرمی، مدیر کل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با ایرنا با تأکید بر آنکه نمایش به عنوان هنری زنده در طول اجرا ممکن است که به شکلی کاملا ناخودآگاه دستخوش تغییر و تحول شود گفت: تاریخ تئاتر انقلاب اسلامی ایران در همراهی و فعالیت هنرمندان همواره بازتاب دهنده ارادت این بخش از جامعه هنری نسبت به ارزش‌ها و آرمان‌های ایران انقلابی و اسلامی بوده است.
وی ادامه داد: «برگزاری ۳۷ دوره از جشنواره بین المللی تئاتر فجر که آینه ای تمام نما از تئاتر انقلابی و اسلامی ایران است، همچنین جشنواره های تئاتر دفاع مقدس و جشنواره تئاتر مذهبی صاحبدلان تنها بخشی از گواهِ ارادت به پرچم مقدس ایران عزیزمان و دین هدایتگر و مبین اسلام است از سوی هنرمندان بوده است.»
کرمی با اشاره به آنکه هر روز تنها در پایتخت کشورمان بیش از ۱۰۰ نمایش به صحنه می رود تأکید کرد: «تمام این نمایش ها پیش از اجرا توسط متخصصان شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی مورد بازبینی قرار می‌گیرند و تمامی نکات برای بهبود، اصلاح و اجرای این آثار نمایشی به هنرمندان و کارگردانان گروه ها منتقل می شود.»
وی ادامه داد: «منکر این مساله نمی‌شویم که گاهی به دلیل خطای انسانی، شاهد بروز برخی اتفاقات هستیم که بی هیچ شکی به شکلی ناخواسته شکل می گیرد و به همین سبب است که در کنار بازبینی اولیه، تمامی اجراهای نمایشی توسط مسئولان شورای ارزشیابی و نظارت در طول اجرای عمومی نیز مورد توجه قرار می گیرند تا ضریب اشتباه و بروز خطا را به صفر برسانیم.»
مدیر کل اداره هنرهای نمایشی با اشاره به شناخت و ارادت هنرمندان به آرمان های مقدس انقلاب اسلامی و قوانین موجود در تولید و اجرای آثار نمایشی، ضمن تایید صحبت‌های سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «اتفاقی که برای یکی از نمایش های اجرا شده در سالن های شهر تهران شاهد بودیم، اتفاقی است که تنها در اجرای نخستین گروه نمایشی صورت گرفته بود که ضمن تذکر به گروه نمایشی، در طول شب های دیگر اجرا شاهد بروز آن اشتباه و خطا نبودیم.»
وی ادامه داد: «شکی وجود ندارد که خانواده تئاتر، مسئولان و خادمان این شاخه فرهنگی همواره ارادت خود را به علما و روحانیون نشان داده و پیوسته تلاش کردند تا تکلیف و رسالتِ دین خود را به آرمان های اخلاقی، مذهبی و عرفی جامعه اسلامی ادا کنند. بر همین اساس است که در صورت بروز اشتباهی، برخورد با چنین اشتباهاتی را تکلیف و وظیفه خود می دانیم و به هیچ وجه در برابر بروز چنین خطاها و سهوهای انسانی کوتاه نیامده و نخواهیم آمد؛ چرا که حفظ حرمت علمای دین و متدینان از تکالیف اصلی فعالیت های اداره کل هنرهای نمایشی است.»
در سایه فرمایش مقام معظم رهبری
آنچه که در این نوشتار ذکرش رفت بازتاب رفتار نادرست از سوی عده قلیلی از بدخواهان تعالی فرهنگ و هنر اسلامی و سوء استفاده از فرمایشات یکی از علمای عظام شیعه و از دلسوزان حوزه فرهنگ و هنر کشور بوده که ایشان را نسبت به یک خطای انسانی در بخش کوچکی از فعالیت گسترده خانواده متعهد تئاتر، فضای آرام این هنر را با بولتن سازی به فضای متشنجی تبدیل کردند.
اتفاقی که نه تنها در مسیر توفیق و همراهی برای تعالی هرچه بیشتر هنر تئاتر و هدایت هنرمندان متعهد تئاتر کشورمان در مسیر صحیح نبوده که در حقیقت به نوعی دمیدن به آتش دشمنان قسم خورده این آب و خاک به شمار می رود. دشمنانی که در کمین بروز چنین اتفاقاتی هستند تا با سوء استفاده از چنین برداشت هایی، تلاش خود را برای ضربه زدن به درخت تنومند انقلاب اسلامی و از بین بردن میوه‌های ثمربخش هنر ایران انقلابی و اسلامی صد چندان کنند.
در پایان این نوشتار و به جای موخره به فرازی از فرمایشات مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار جمعی از هنرمندان و دست اندرکاران امور فرهنگی هنری که در تاریخ سوم بهمن ۱۳۷۳ صورت گرفته است اشاره می شود.
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمع کثیری از هنرمندان و دست اندرکاران امور فرهنگی و هنری کشورمان در آن تاریخ ضمن تأکید بر استفاده از زبان هنر در هر چه جذاب‌تر کردن ارزش ها و مفاهیم دینی فرمودند: «بخش‌های مختلف هنری هر یک امتیازات و کمبودهایی دارند؛ اما در میان انواع روش‌ها و بیان‌های هنری، بیان نمایش در مجموع از همه بخش‌های هنری، رساتر، فراگیرتر و جالب تر است. از این رو برای تبیین حقایق دینی باید از زبان هنر، به ویژه هنر نمایش، استفاده شود.»
۵۷۵۷
نظر شما