روی دیگری از ماجرای آوارگی پناهندگان ایرانی در صربستان

نیو صدر- داستان تلخ پناهندگی صدها ایرانی در صربستان از تابستان سال پیش شروع شد؛ زمانی که شرط سفر با ویزا ایرانی‌ها به این کشور لغو شد، جمع زیادی از ایرانی‌ها با رویای فرار به اروپا خود را به بلگراد رساندند و حالا شاید رویایشان منجر به مرگشان بشود.

مرداد سال ۹۶ دولت صربستان اعلام کرد که به هدف جذب گردشگران روادید کشورشان برای ایران و هند لغو شده.

آن‌ها توضیح دادند که ورود گردشگران ایران و هند و سرمایه‌گذاران بالقوه این کشورها، فضای اقتصادی مطلوبی را برای صربستان ایجاد خواهد کرد و باعث رشد مناسبات دو کشور می‌شود. در همان زمان دراگان تئودورویچ سفیر صربستان در ایران گفت: «توریست‌هایی که به صربستان می‌روند مهمان مردم صربستان خواهند بود. اخلاق صرب‌ها به ایرانی‌ها شبیه است. توریست‌های ایرانی که به صربستان می‌روند از نظر تکریم و احترام مطمئن باشند، چون دو کشور با هم دوست هستند. من مطمئنم که گردشگری در بخش‌های فرهنگی، وزرشی و اقتصادی به دو کشور کمک می‌کند.»

صربستان خیلی زودتر از آنچه انتظارش می‌رفت به هدف خود رسید، به طوری که در اسفند ۹۶ شرکت هواپیمایی «ایران ایر» اولین پرواز مستقیم تهران- بلگراد را برقرار کرد. پس از اولین پرواز، همه پروازهای این شرکت هواپیمایی تا ماه تیر ۹۷ به سرعت رزرو شدند. تقاضای سفر به صربستان چنان بالا بود که به زودی خبری راجع به تصمیم‌گیری یک شرکت هواپیمایی دیگر برای برقراری پرواز مستقیم از تهران به بلگراد منتشر شد.

اما خیلی زود صرب‌ها فهمیدند که هدف بخشی  زیادی از سفرکنندگان به صربستان گردشگری نبوده و دلیل افزایش پروازها به کشورشان موضوع دیگری بوده؛ پناهندگی و فرار به اروپا.

پناهندگی ایرانی‌ها در یک قدمی اتحادیه اروپا به روایت آمار

این موضوعی است که گزارش‌های ماهانه سازمان ملل درباره آمار پناهندگان کشور صربستان آن را تایید می‌کند. آخرین گزارش ماهانه مرکز پناهندگی سازمان ملل نشان می‌دهد که در یک ماه اخیر ۷۵۲ نفر در صربستان درخواست پناهندگی داده‌اند که ۹درصد این افراد ایرانی بودند.

به طور کلی از مرداد تا فرودین ماه سال ۹۶ ( اولین سال اجرای قانون لغو صدور ویزا برای ایرانی‌ها) ۶۵۹ ایرانی در صربستان درخواست پناهندگی‌ دادند و ۹۰درصد این افراد از طریق قانون منع صدور ویزا وارد این کشور شدند. جمعیت کم‌تری هم از طریق مقدونیه و بلغارستان به شکل زمینی وارد صربستان شدند.

بخش زیادی از این جمعیت ایرانی‌ها را مردان تشکیل می‌دهند و اکثر آن‌ها قصد سفر به آلمان را دارند.

پاسخ به چند سوال درباره ایرانی‌های حاضر در بلگراد

افزایش ناگهانی تعداد پناهندگان ایرانی موضوعی بود که از همان اول توسط سازمان اینفوپارک، سازمانی برای کمک به پناهجویان و همراهی آنان تا ورودشان به اروپای غربی، کشف شد به سرعت در رسانه‌های اروپایی هم پخش شد.

به طوری که روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه در این رابطه نوشت: برخی از این سرمایه‌گذاران بالقوه که از تهران به بلگراد سفر می‌کنند، پرواز برگشت‌شان را از دست می‌دهند و سپس یا در صربستان درخواست پناهندگی می‌دهند یا از طریق مسیر بالکان خود را به آلمان و فرانسه می‌رسانند.همین بحران باعث شد تا اینفومارک تحقیقی در رابطه با ایرانیان حاضر در صربستان انجام بدهند تا متوجه بشود آن‌ها به چه هدفی در این کشور پناهنده شده‌اند. در این رابطه آن‌ها مصاحبه‌های زیادی با پناهنده‌های ایرانی حاضر در صربستان انجام دادند و برای هر یک از این سوال‌ها پاسخی پیدا کردند:

*دلیل مهاجرت از ایران چه بود؟

تحقیق سازمان اینفوپارک در پاسخ به این سوال نوشته است: «بسیاری از ایرانی‌ها می‌خواهند به کشوری سفر کنند که وضعیت اقتصادی بهتری دارد و بتوانند در آن زندگی‌ بهتری داشته باشند.»

*آن‌ها چه کسانی بودند؟

اما پناهندگان ایرانی در مصاحبه‌های خود موضوعات دیگری را عامل پناهندگی خود اعلام می‌کردند؛ « بیشترین ایرانی‌های مهاجر را زن و شوهرهای جوان و مردان جوانی تشکیل می‌دهند که می‌گویند مسیحی، هم‌جنس‌گرا یا فعال سیاسی اپوزیسیون هستند. برخی هم از سهیم شدن در رفاه اروپای غربی به عنوان انگیزه‌شان نام می‌برند.»

*چرا صربستان؟

در واقع نتایج پرسش و پاسخ اینفوپارک نشان می‌دهد که هدف اصلی پناهنده‌های ایرانی اصلا زندگی در بلگراد نبوده و آن‌ها قصد سفر به دیگر کشورهای اروپایی را دارند. اکثر آنها گفته بودند که صربستان را «امن‌ترین و ارزان‌ترین» کشوری می‌دانند که بتوانند از طریق آن خودشان را به اروپای غربی برسانند.

«بسیاری از ایرانیانی که به عنوان گردشگر به بلگراد می‌آیند از دوره اقامت‌شان در این شهر استفاده می‌کنند تا با قاچاقچی‌ها ارتباط برقرار کنند؛ قاچاقچی‌هایی که می‌توانند آنها را از راه کرواسی، بوسنی، مجارستان یا رومانی به کشوری در اروپای غربی برسانند.»

مرثیه‌ای برای یک رویا؛ مرگ به جای زندگی در اروپا

اما گزارش‌های بعدی از وضعیت ایرانی‌ها در کمپ پناهندگی در صربستان نشان داد که «امن‌ترین و ارزان‌ترین» کشور برای تحقق رویای فرار به اروپا اصلا وضعیت خوبی برای مراقبت از صدها و یا شاید هزاران پناهنده ایرانی را ندارد.

در همین رابطه عصرایران در گزارشی از وضعیت این کمپ‌ها نوشته است: «فقط چند کمپ محدود در بلگراد و یکی در ورانیه ساختمان دارند که اصطلاحا هتل نامیده می‌شوند. سایر کمپ‌ها کانکس و چادر برای اقامت آوارگان دارند. این کمپ‌ها مجهز به وسایل گرمایشی خاصی نیستند برای همین بیشتر ساکنان کمپ حتی ماموران مسئول مرتب سرما می‌خورند. غذایی که در کمپ می‌دهند معمولا اندکی برنج سبوس‌دار پخته یا سوپ آبکی با یک نان کوچک است که به زحمت یک کودک را سیر می‌کند. سوپ‌های کمپ به قدری آبکی هستند که می‌توان حلقه‌های هویج نیم‌پخته آن را با انگشتان یک دست شمرد. برخی افراد بخاطر گرسنگی از دفتر پلیس بیسکوییت می‌دزدند. گوشت، یکی از نعمت‌های نایابی است که فقط در جشن شکرگزاری و کریسمس به پناهندگان می‌دهند. بیشتر ساکنان فقر آهن، فقر ید و دیگر عوارض ناشی از سوء تغذیه دارند.»

در کنار مسائل مشکل بزرگ‌تری هم پناهندگان ایرانی را نگران‌تر کرده؛ فرار از صربستان به اروپا اصلا کار راحتی نیست.

در همین رابطه هفته گذشته شبکه جهانی بی‌بی‌سی گزارشی از نحوه فرار ایرانی‌ها از صربستان به اروپا پخش کرد که نشان می‌داد این اقدام آنقدر خطرناک است که می‌تواند منجر به از دست دادن جان پناهندگان شود، اتفاقی که هفته گذشته افتاد و یک ایرانی به علت سرمای شدید هوا جان خود را از دست داد.

در همین رابطه یک پناهنده زن ایرانی به بی‌بی‌سی گفت: «هربار که اینکار را می‌کردیم با خودم می‌گفتم یا می‌رسم یا می‌میرم، بهتر از این است که اینجا بمانم...»

۴۲۲۳۷