رضا دانشمندی: آدلر بین سال‌های 1381 تا 1386 به عنوان خبرنگار خبرگزاری فرانسه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین حضور داشته و مسائل هسته‌ای کشورمان را پوشش می‌داده است. او به تازگی به «مرکز بین‌المللی ویلسن» پیوسته و در مورد دپیلماسی در بحران هسته‌ای ایران کتابی نوشته است. میشل آدلر در «کریستین ساینس مانیتور» به اوباما عبرت‌هایی از گذشته روابط ایران و آمریکا را یادآوری کرده است.
هفته گذشته در ایتالیا، اوباما متعهد شد که در شهریورماه پیشرفت ایران را بررسی کرده و تصمیم‌گیری خواهد کرد. او می‌خواست بازی را به نفع خود تغییر دهد و نشان دهد که اگر جمهوری اسلامی در مهار بلندپروازی‌های اتمی‌اش ناکام بماند، زمان علیه برنامه هسته‌ای ایران است اما اوباما ضرب‌الاجلی برای اقدام قرار نداد.
ما اکنون در منطقه خاکستری [غیر شفاف] هستیم، جایی که ایالات متحده می‌کوشد تا از سال‌ها ناکامی دیپلماتیک درس بگیرد. پس از تمام اینها، ایران از سال 1381 در مقابل فشار بین‌المللی ایستادگی کرده، حال آنکه با گردآوری مجتمع‌های صنعتی برای تولید اورانیوم غنی شده به سرعت پیشرفت کرده است.
این ماده شکاف‌پذیر می‌تواند سوخت دستگاه‌های مولد نیرو و بمب‌های اتمی باشد. ایران اصرار دارد که تلاش‌های هسته‌ای‌اش اقداماتی صلح‌آمیز برای تولید برق است. مسئولان ایرانی از سوءظن غرب و شورای امنیت سازمان ملل و ادعایشان که ایران در پی تسلیحات هسته‌ای است، خشمگین هستند اما واشنگتن می‌خواهد این بحران را به سود خود تمام کند. برای این منظور، باید به این سه عبرت توجه کرد:
درس اول: اجازه ندهید ایران از شرایط دشوار خلاص شود
پیش از آنکه آشوب‌های انتخاباتی ماه گذشته آغاز شود، واشنگتن مصمم بود تا به سرعت تاکتیک مذاکره بدون قید و شرط با تهران را به اجرا درآورد و ضمناً در صورت شکست مذاکرات برای تعلیق غنی سازی، نسبت به تحریم‌های شدید بی‌میل نیست.
پست‌های بازرسی حساس معین شده؛ تا شهریور ماه، قرار است ایران اقدامات اعتماد‌سازی مانند توقف غنی‌سازی را در سطوح فعلی انجام دهد؛ دی ماه، اوباما روند وقایع را بررسی خواهد کرد.
حوادث پس از انتخابات تنگنایی برای واشنگتن به‌وجود آورد، آیا آمریکا باید در جدول زمانی برای تعامل با ایران تجدید نظر کند تا ایران برای رفع بحران سیاسی‌اش زمان داشته باشد؟ شاید.
ایرانی‌ها ممکن است بیشتر متوجه منازعات داخلی‌شان باشند تا مذاکرات هسته‌ای. از سوی دیگر، حتی اگر ایرانی‌ها خواهان مذاکره باشند، نشست دو جانبه با ایران ممکن است نشانه‌های اشتباهی مخابره کند. به هر صورت، نشست نمایندگان اتحادیه اروپا با مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران به عنوان نخستین گام در جهت مذاکرات جدی، تا اوایل مرداد برگزار می‌شود.
اما تجدید نظر در جدول زمانی به صورت بالقوه تاوان خیلی گرانی به همراه دارد، این اقدام به ایران زمان بیشتری برای توسعه توان ساخت بمب می‌دهد. اظهارات اوباما در ایتالیا درباره «تأمل و بررسی پیش از تصمیم‌گیری» با این هدف مطرح شد که نشان دهد موضوع ایران مسئله‌ای نیست که بتوان به سرعت برایش تحریم تجویز کرد.
درس دوم: روشن، دقیق و مشخص نباشید
نامعقول به نظر می‌رسد، اما سوابق را بررسی کنید. بحران هسته‌ای ایران پر از «خطوط قرمز» برای اقدام است. این خطوط قرمز تدریجاً کم‌رنگ، صورتی، و سپس ناپدید شده‌اند در حالی که هیچ اقدام مشخصی هم صورت نپذیرفته است.
اکنون تاکتیک آمریکا اجتناب از هر محدودیتی است؛ آزاد بودن برای ارزیابی وضعیت بدون التزام به یک ضرب الاجل. یک دیپلمات اروپایی به من گفت که غرب برای درک «تفاوت میان آرمان و واقعیت» مراقب است.
ممکن است هدف حرکت سریع به سمت تحریم باشد، اما این در شورای امنیت سازمان ملل دشوار است، جایی که شرکای تجاری مهم ایران روسیه و چین با حق وتو حضور دارند. اوباما طی دیدار از مسکو کوشید تا روس‌ها را متعهد به پشتیبانی از خود کند، اما روشن نیست که روس‌ها چه قولی به او داده‌اند و هنگامی که زمان اقدامات شدیدتر فرا رسد چگونه روس‌ها رفتار خواهند کرد.
درس سوم: (به رغم دو درس قبلی) حد و مرز داشته باشید!
حد و مرز داشته باشید! ناظران تلاش‌های غرب برای مذاکره می‌گویند ایرانی‌ها آماده‌اند تا جدول زمانی را به تأخیر بیندازند.
ممکن است احمدی‌نژاد به دنبال مذاکره باشد تا نشان دهد که غرب او را به عنوان رئیس‌جمهوری مشروع می‌پذیرد. اما ایرانی‌ها تصور نمی‌کنند بتوان معامله‌ای انجام داد. اگر دولت اوباما در بازداشتن ایران از دستیابی به توان تسلیحات هسته‌ای جدی است، مجبور خواهد بود تا برنامه خود را تحمیل کند. «تأمل در گذشته برای تصمیم‌گیری برای آینده» تلاشی است که برای آن باید انجام گیرد.
نظر شما