۰ نفر
۳۰ تیر ۱۳۸۸ - ۰۶:۰۳

جمشید پژویان

طرح هدفمند کردن یارانه‌ها وارد فاز جدیدی شده است. در حال حاضر این طرح در رفت و برگشت میان دولت و مجلس است و این در حالی ‌است که به نظر نمی‌رسد هر دو طرف، یعنی مجلس و دولت عاقلانه و مشخص با این مسئله برخورد کنند. بعضى نظام‌هاى ناکارآمد مثل قانون‌کار و عدم ارتباط بین دستمزد و بهره‌ورى از جمله مشکلات ساختارى اقتصاد ایران است. حضور دولت ناکارآمد در اقتصاد، ناکارآمدى نظام یارانه‌ها و قیمت‌گذارى کالاها باعث شده تکنولوژى انرژى‌بر و ناکارآمد بخش صنایع را زیر سلطه بگیرد و به دنبال آن اختلال‌هایى مانند فضاى کسب وکار نامتناسب، فضاى غیر‌رقابتى و نبود قانون ضد‌انحصار و نیز فقدان تشکیلاتى براى حمایت مصرف‌کننده بر مشکلات اقتصاد ایران افزود.

مشکلاتی که با امید به طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در‌صدد خلاصی از وضع گذشته‌اند. در رابطه با طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، دولت و مجلس سعی دارند تا با اعمال برخی تغییرات نظر یکدیگر را جلب کنند و این پاشنه آشیل وضع حال طرح هدفمند کردن یارانه‌ها است، چه آنکه بیم آن می‌رود در این تعارفات، وجه کارشناسی این طرح از بین برود و دچار نقصان شود. در این موارد هم مجلس شورای اسلامی روی مواضع خود فشار می‌آورد و سعی دارد تا با عدم عقب‌نشینی، مواضع خود را تثبیت کند که این اقدام اختیارات دولت را محدود خواهد کرد.

بر‌اساس آنچه از سوی دولت اعلام شده است، ساختار لایحه پیشنهادی دولت برای هدفمندکردن یارانه‌ها دارای اهدافی چون عدالت اقتصادی، مدیریت بهینه منابع، بسترسازی برای اجرای اصل 44 در بخش انرژی و افزایش کارآیی منابع کشور و همچنین دارای سه رکن اصلاح قیمت، نظام جبرانی و ساز‌و‌کار اجرایی بود که کمیسیون ویژه مجلس این اسکلت و استخوان‌بندی را در لایحه مصوب خود نیز حفظ کرده است. در لایحه پیشنهادی دولت اصلاح قیمت هفت حامل انرژی و هدفمندسازی یارانه کالاهای اساسی و آب پیشنهاد شده بود که کمیسیون ویژه مجلس نیز نظر دولت در این باره را تأمین کرده است.

در همین حال و براساس پیشنهاد دولت در لایحه هدفمندکردن یارانه‌ها، قرار بود قیمت پنج حامل انرژی براساس قیمت فوب خلیج فارس، قیمت برق براساس قیمت تمام شده و قیمت گاز طبیعی براساس قیمت گاز صادراتی محاسبه شود که این موضوع هم مورد تأیید کمیسیون ویژه مجلس قرار گرفته است و به نوعی مجلس شورای اسلامی در برابر این موضوع کوتاه آمده است. همه می‌دانند امکان تداوم پرداخت یارانه‌ به حامل‌های انرژی وجود ندارد، اما مشخص نیست که چرا بر سر دهک‌های هدف این طرح مناقشه صورت می‌گیرد. باید توجه داشت که هدف اصلی این طرح، بازنگری و اصلاح روند فعلی نظام اقتصادی در برخی حوزه‌ها است که نیاز به بیشترین اصلاحات دارند. درباره ماهیت این طرح باید گفت که بهبود قیمت‌های نسبی در اقتصاد، فراهم کردن شرایط رقابتی در اقتصاد، بهینه‌سازی مصرف انرژی، بهینه‌سازی الگوهای مصرف خانوار و بهبود ساختار اقتصادی از آثار مهم هدفمند کردن یارانه‌ها است. برخی از کارشناسان اقتصادی در خصوص آثار طرح هدفمند کردن یارانه‌ها و افزایش نرخ تورم اظهار نگرانی کرده‌اند، این درحالی‌است که در چارچوب اقتصاد، نظریه‌ها و مدل‌های مختلفی داریم اما مشخص نیست منتقدان هدفمند کردن یارانه‌ها بر‌اساس کدام مدل معتقدند با اجرایی شدن این طرح تورم افزایش می‌یابد؟

به نظر می‌رسد افزایش تورم تنها بها‌نه‌ و استدلال برای رد کردن طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بود، این موضوع یعنی «بحث افزایش تورم با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها» باید در چارچوب نظریه‌های اقتصادی مطرح شود. طی سال‌های گذشته قیمت بنزین را سالانه افزایش داده‌ایم اما باید بدانیم افزایش قیمت نه تنها تأثیری در مصرف ندارد بلکه به تولید هم ضربه وارد می‌کند. افزایش قیمت باید طوری باشد که پاسخگوی سؤالات باشد، از جمله اینکه آیا افزایش تدریجی قیمت بنزین در سال‌های گذشته تأثیری در کاهش مصرف بنزین یا افزایش تکنولوژی تولید داشته است؟

دولت به راحتی با ابزار مناسب می‌توانست با اجرای این طرح تورم را مهار کند و این بیمار دم موت را نجات دهد تا مشکلات ساختاری اقتصادی ما از طریق راهکارهای اقتصادی آن‌ها را رفع کنیم. وقتی دولت اجازه ندارد ساختارهای غلط اقتصادی کشور را عوض کند طبیعی است که کسری بودجه، افزایش تورم و مشکلات جدی پیش خواهد آمد. در حال حاضر به نظر می‌رسد باید برای موارد مورد اختلاف، یک چارچوب و روش‌شناسی درست تعریف شود. آنچه در قالب پیشنهادات مجلس درباره هدفمند کردن یارانه‌ها منتشر شده است و بیرون آمده است، از نظر چارچوب نظری دچار ایرادهای فراوان است.

در موضوع قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی، نظر مجلس با ساختارهای کارشناسی هماهنگ و همگن نیست.

پیشنهادی که در شرایط ‌کنونی برای سامان دادن به وضع از هم گسیخته طرح اساسی هدفمند کردن یارانه‌ها ارائه می‌شود این است که دولتی‌ها و مجلسی‌ها به جای چانه‌زنی و جلب آرای یکدیگر و استفاده از یک حلقه خاص، افراد مورد قبول، معتمد و کارشناسان خبره را برای بررسی این طرح دعوت کنند و نظر دقیق و کارشناسی را مورد توجه قرار دهند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 13022

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 7 =