به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، صدای اربعین آرامآرام به گوش می‌رسد و مسافران خود را آماده سفری می‌کنند که قدمتی بیش از یک هزاره دارد. پیاده‌روی اربعین از همان سال ۶۱هجری قمری که «جابربن عبدالله انصاری» به زیارت امام حسین (ع) رفت تا امروز که در سال ۱۴۴۱ قمری قرار داریم گاه عیان و گاه در خفا برگزارشده اما آنچه مسلم است بعد از سقوط رژیم بعث عراق و خلع قدرت صدام، هرسال که می‌گذرد این پیاده‌روی باشکوه‌تر و ایجاد وحدت بیشتر بین مسلمانان و قومیت‌های مختلف برگزار می‌شود. درباره سابقه تاریخی پیاده‌روی اربعین و تأثیر آن بر وحدت بین مردمان کشورهایی که در این مراسم شرکت می‌کنند با دکتر یعقوب توکلی، مدیر گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم نشستیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:
پیاده‌روی اربعین در دوره‌های مختلف تاریخی با فرازوفرود بسیاری روبرو بوده است. در ابتدای گفت‌وگو درباره سابقه تاریخی پیاده‌روی اربعین بفرمایید.
در ارتباط با انجام زیارت اربعین در سال‌های اولیه سه روایت زیارت «جابربن عبدالله انصاری»، بازگشت «حسن مثنی» و «فاطمه بنت الحسین» برای زیارت و بازگشت اُسرا به کربلا در ایام اربعین بیان شده است. روایت‌هایی هم به نقل از امام محمدباقر(ع) درباره زیارت‌های سالیانه امام سجاد (ع) وجود دارد که می‌فرمایند: «پدرم (امام سجاد (ع)) هرساله در ایام اربعین به زیارت قبر حضرت سیدالشهدا (ع) می‌رفت.» و این سنت در بین شیعیان آن زمان به چشم می‌خورد. بعد از آن‌که زیارت عاشورا توسط امام باقر (ع) انشاء و بین شیعیان مشهور شد و البته امروز هم مشهور است، زیارت اربعین توسط امام صادق (ع) انشا شد و به‌صورت یک بیانیه (مانیفست) نظری و مانفیست فکری انجام عمل زیارت اربعین درآمد. آن‌قدر رفت‌وآمد شیعیان برای زیارت اربعین زیاد بود که امام صادق (ع) برای آن زیارت‌نامه‌ای انشاء کرد. البته زبان زیارت عاشورا با زیارت اربعین تفاوت‌هایی دارد که در کتاب «جای پای زینب در زیارت اربعین» به آن پرداخته‌ام. در بین علمای سلف نیز اشاره‌های بسیاری به این زیارت شده است.
در دوران معاصر استقبال زائران از زیارت اربعین چگونه بوده است؟
در ۱۵۰ سال اخیر عکس‌های زیادی از این زیارت وجود دارد؛ البته به دلیل آن‌که منطقه عراق در سالیان طولانی تحت سیطره حکومت‌های متعصب با گرایش‌های تند ناسیونالیستی بوده، حاکمان آن موانع زیادی برای زیارت ایجاد می‌کردند. در دوره‌هایی که این حکومت‌ها تعصبات تند نداشتند و اجازه زیارت می‌دادند، این حرکت گسترش پیدا کرده و زیارت صورت می‌گرفت. در دوران حکومت صدام با زیارت اربعین به‌شدت برخورد می‌کردند تا حدی که علما و مردم زیادی از شیعیان عراقی در این راه به شهادت رسیدند. طی سال‌های بعد از سقوط صدام، این مسئله گسترش پیدا کرد و تبدیل به یک نماد قدرت در ابراز وحدت بین جامعه شیعی عراق شد و آرامآرام این نماد به وحدت جامعه شیعیان کشورهای خاورمیانه شد.
آیا می‌توانیم پیاده‌روی اربعین را یکی از نمادهای پرقدرت وحدت مسلمانان بدانیم؟
در زیارت اربعین شاهد بالاترین شکوه وحدت جهان اسلام هستیم که به‌طورقطع در هیچ کجای دنیا این شکوهمندی برای هیچ قدرت و یا مذهبی اتفاق نمی‌افتد. اربعین علاوه بر آن‌که برای ما دوستی و علاقه‌مندی و محبت متقابل ایجاد می‌کند، قدرت و امنیت هم می‌آورد؛ به آسان‌ترین روش شیعیان ایرانی، کویتی، سرزمین حجاز، یمنی و اهل تسنن چینی، مالزیایی و ترکیه‌ای از کشورهای مختلف و حتی طیف بسیاری از کسانی که مسلمان نیستند اما برای پژوهش به این مراسم می‌آیند با یک حقیقت و بهشت انسانی وسیعی روبرو می‌شوند که در این بهشت با یک روح متعالی جمعی در کریدور اربعین روبرو می‌شوند. در این کریدور همه یکسان هستند و تفاوت نقش و رنگ وجود ندارد. در این پیاده‌روی شاهد هویت واحد هستیم که زائران احساس بیگانگی نسبت به یکدیگر نمی‌کنند. اینجا وحدتی شکل‌گرفته که این وحدت تمام هویت‌های عادی را به هویتی واحد تبدیل کرده است.
این اجتماع برای ما تعالی به دنبال آورده و تعالی به دنبال خواهد داشت و تمدن جدیدی را برای جهان اسلام رقم خواهد زد. بعد از این وحدت، هیچ دولتی در عراق نمی‌تواند مردمش را متقاعد که با مردم ایران بجنگند. هیچ دولتی در عربستان نمی‌تواند شیعیانش را قانع کند تا با شیعیان عراق بجنگند. هیچ‌کدام از جریان‌هایی که تا امروزِ تاریخ توانستند بر جهل مردم و عدم شناخت جمعیت‌ها از یکدیگر غلبه کرده و سیطره پیدا کنند و ملت‌ها را به جان هم بیندازند، دیگر نمی‌توانند به اهداف خود برسند. در پیاده‌روی اربعین شاهد هستیم مسلمان حجازی، یمنی، کویتی، لبنانی و ایرانی و تمام مسلمانان سر یک سفره نشسته‌اند، در یک موکب خوابیده‌اند، به یک امام جماعت اقتدا کرده و به‌سوی یک مقتل حرکت کرده‌اند. آنچه ما را به وحدت می‌رساند، عبادت و شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) در عالی‌ترین و مخلصانه‌ترین شکل که فوق تصور انسان است. اربعینی ما را به آن قتلگاه و سجده‌گاه می‌رساند و همه می‌رویم که در کنار قتلگاه امام حسین (ع) به هم‌پیمان شهادت ببندیم.
۲۵۸۲۵۸
نظر شما