مهسا مژدهی: درست دو هفته بعد از اینکه ایالات متحده معافیت های هسته ای ایران را تمدید کرده بود، نظر مقامات کاخ سفید برگشت و پمپئو اعلام کرد معافیت های هسته ای مربوط به فردو لغو شده است. رد پای سه سناتور جمهوری خواه در این تصمیم دیده می شد که اصرار داشتند تهران بیش از پیش تحت فشار قرار گیرد. وزیرخارجه ایالات متحده علت این اقدام غیرمنتظره را گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات برجامی عنوان کرد که در نیمه آبان ماه اعلام شد. آمریکا مدت هاست که از توافق هسته ای خارج شده و تعهدات خود را زیر پا گذاشته است اما کماکان حاضر نیست که از انتظاراتش کوتاه بیاید و توقع دارد که دیگران از توافقی که امریکا آن را مضر و فاجعه می داند، محافظت کنند. در عین حال تحریم هایی که علیه ایران از سوی ایالات متحده ایجاد شده، دست طرفین باقی مانده در توافق را هم در حمایت از آن بسته است. واشنگتن تلاش دارد تا هر طور شده تهران را به خروج از برجام وادار کرده و کشورمان را به پای میز مذاکره دیگری بکشاند. اقدام اخیر ایالات متحده در لغو معافیت های هسته ای هم در همین جهت تحلیل می شود. خبرانلاین در این باره با فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین الملل در مورد اثار لغو معافیت هسته ای ایران که از بیست و چهارم آذرماه اجرایی می شود، به گفتگو نشسته است:
ایالات متحده تلاش می کند تا هر طور شده ایران را در شرایطی قرار دهد که بر سر میز مذاکره بنشیند یا به قولی بلاخره یک مقام ایرانی، عکسی با ترامپ بگیرد که رئیس جمهور آمریکا از آن به عنوان یک پیروزی در پرونده خود یاد کند. اتفاق اخیر در حالی افتاد که غرب به خوبی می دانست که تهران قرار است گام چهارم را بردارد و این گام هم یک گام سبک نیست و تاثیراتش از قبلی ها بیشتر است. به نظر شما چرا یک مرتبه امریکا که دو هفته قبل از اعلام لغو معافیت ها، آنها را تمدید کرده بود تصمیم به این کار گرفت؟
لغو معافیت هسته ای فردو از سوی آمریکا یک اقدام یک جانبه از سوی ایالات متحده است. این معافیت ها در برجام پیشبینی شده، اینطور نبوده که امریکایی ها یک امتیاز را به ایران بدهند. این موضوعات که مراکز هسته ای معافیت هایی داشته باشند از سوی طرف های مذاکره کننده در زمان مذاکرات و تدوین برجام قرار داده شده بود. پس تا وقتی توافق هسته ای پابرجاست، معافیت ها هم ماهیت خود را از دست نمی دهند. آمریکا خودش را از توافق با ایران کنار کشیده اما نمی تواند بپذیرد که روند اتفاقات بدون اینکه زیر نظر این کشور باشد، پیش برود. برای همین است که از زوری که دارد استفاده کرده و دیگر کشورها را هم وادار می کند که این محدودیت ها را بپذیرند.
ایران می گوید گام چهارم در چارچوب برجام برداشته شده و واکنشی به بی عملی اروپائی هاست. اما در هر صورت ایالات متحده به هر ضرب و زوری هم که شده دیگر کشورها را با خود همراه خواهد کرد تا لغو معافیت هسته ای فردو را به رسمیت بشناسند. این اتفاقات چه تاثیری بر ایران دارد؟
باید بررسی کرد که گام چهارم تا چه اندازه با آزادی عملی که ایران بر اساس توافق هسته ای دارد، همخوانی داشته است. تهران می گوید که این گام چیزی بیشتر از آنچه در برجام پیشبینی شده نیست. اما عکس العمل طرف غربی نشان می دهد که آنها از این قدم ایران عصبانی شده اند. اما با توجه به اینکه تهران این موضوع را مطرح کرده که اقدام اخیرش در خصوص کاهش تعهدات برجامی، بر اساس بندهای توافق است، پس اقدام آمریکا که خودش برجام را بی اعتبار دانسته و از آن بیرون رفته است هم بی معنی به حساب می آید. اما اگر این گام یا گام های بعدی کشورمان، پیشبینی نشده باشد و خروج ایران از برجام تلقی شود(زمزمه هایی در میان اروپائیها در این خصوص وجود دارد) توافق هسته ای خود به خودلغو خواهد شد و مصوبه شورای امنیت هم که معلق شده بود، برداشته می شود و ایران مجددا مشمول تحریم های بین المللی خواهد شد. باید دید که این اقدامات چطور هستند؟
به نظر می رسد اروپا هم به تازگی دنبال بهانه جویی از تهران است. به نظر برخی اقداماتی که اروپا علیه ایران انجام می دهد و مواضعی که می گیرد، نشان می دهد که این کشورها به سمت ایالات متحده متمایل شده اند. در خصوص لغو معافیت فردو به نظر شما، این کشورها با امریکا همکاری خواهند کرد؟
اروپا از لحاظ اصولی با امریکا هم اندیشه بوده و معتقد است که اقدامات اخیر ایران با برجام مغایرت دارد. آنها برای این با تهران بر سر میز مذاکره نشستند که احساس کرده بودند ایران در صدد ساخت بمب هسته ای است و با توجه به برخی تهدیدها قصد دارد که با بمب اتم آنها را مورد هدف قرار دهد. ایران در برجام کوشید اتهام تلاش برای ساخت بمب اتم را برطرف کند و در این کار موفق هم بود. در واقع بخش مهمی از اینکه غربی ها به سر میز مذاکره امدند و شرایط ایران را پذیرفتند، حفاظت از موقعیت اسراییل بود که امریکا و اروپا به آن به عنوان یک اصل نگاه می کند. حالا هم آنها موضوعات موشکی را وسط کشیده اند تا همین سناریو دوباره عملی شود. اگر غربی ها یک زمانی می گفتند بمب اتمی که تهران بخواهد بسازد برای اسراییل خطرناک است، امروز این حرف را در مورد موشک های ایران می زنند.
ایران به هر حال باید احتیاط کند، اقدامی که خروج از برجام تلقی شود کلیه تحریم ها علیه کشورمان را بر می گرداند و از طرف دیگر حتی امکان استفاده از قوه قهریه هم مطرح می شود. اروپائی ها در ظاهر طرف ایران را می گیرند ولی در واقع نمی خواهند درهای مذاکره با تهران به طور کامل بسته شود. برای آنها مهم است که راه مذاکره باز بماند تا بتوانند از طریق آن کشورمان را از شعار نابودی اسراییل منصرف کنند. به هر حال چه خوشمان بیاید و چه خوشمان نیاید، امنیت رژیم صهیونیستی برای آنها اهمیت ویژه ای دارد و منافع اقتصادی ، امنیتی و سیاسی آنها به یکدیگر متصل است. حتی چین و روسیه هم در مورد اسراییل با بقیه اروپایی ها همراه هستند.
به نظر شما با لغو معافیت ها مراکزی که قبلا با فردو همکاری داشتند، از همکاری خود دست می کشند؟
بستگی به این دارد که این مراکز چطور فعالیت می کنند. مثلا مراکز دانشگاهی نیازی به پیروی از دستورات امریکا ندارند و می توانند مستقل عمل کنند. اما این باز هم بستگی به سلایق شخصی آنها دارد. کسی نمی تواند این مراکز را وادار به همکاری با ایران کند. برخی از مراکز هم هستند که شامل تحریم ها می شوند که تکلیف آنها روشن است و خودشان را از همکاری با فردو کنار خواهند کشید چون قادر به پرداخت هزینه های این همکاری نیستند. دو فاکتور سلیقه شخصی مراکز غیر وابسته و منافع مراکز دیگر آینده را تعیین می کند.
در شرایط کنونی اینکه تهران بتواند محتاطانه رفتار کند خیلی اهمیت دارد. با چرخش کشورهای عربی به سمت اسراییل و پذیرفتن راهکارهایی که با قطعنامه های شورای امنیت همخوانی دارد، کشورهای عربی که زمانی دشمن رژیم صهیونیستی به حساب می آمدند، رویکرد نزدیک به غرب پیدا کرده اند. در چنین شرایطی تهران هم باید با حواس جمع پیش برود.
23/ 310 310
نظر شما