جایگاه حزب الله در رویدادهای منطقه کجاست؟

دیوید ایگناتیوس
برای ملاقات با مقامات حزب الله لبنان باید از فرودگاه بیروت راه خود را به سمت چپ کج کنید. از کنار بیلبورد بزرگی رد شوید که تصویر محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران هنگام ملاقات از این شهر در سال گذشته میلادی را بر تن دارد. به منطقه ای وارد می شوید که آن را حومه جنوبی می خوانند. منطقه ای که در حقیقت محل استقرار شاخه نظامی حزب الله لبنان هم است . این کوچه و خیابان ها مقر گروهی است که اکنون بزرگترین و مقتدرترین بلوک سیاسی را در پارلمان لبنان به خود اختصاص داده است. اوضاع معمولی نیست و شاید بتوان آن را در چند جمله اینگونه توصیف کرد: دولت در لبنان در اختیار مردانی است که ایالات متحده و اسرائیل آنها را تروریست می خوانند. به این حقیقت رابطه حسنه میان حزب الله لبنان و تهران را هم اضافه کنید.اسرائیل نگران اوضاع در آب های مدیترانه است.

درک حزب الله لبنان درست مانند تماشای بازی سایه ها است، بازیگران اصلی را نمی بینید. آنها پنهان شده اند و یا بهتر بگوئیم از نظرها محو هستند. حزب الله به قدرت بی میل نیست اما همواره اصرار داشته که شاخه نظامی این گروه تنها برای مقابله با تجاوزهای اسرائیل است و نه شمشیر کشیدن بر خودی ها و هموطنان. این شاخه نظامی از ارتش لبنان هم موفق تر و مجهز تر است. با تمام این اوضاف حزب الله لبنان نمی خواهد از قدرت خود برای تصمیم گیری های سیاسی استفاده کند. این را از گفتگو با مقام های حزب الله لبنان متوجه شدم.

هفته گذشته که در بیروت بودم با عمار الموسوی دیدار داشتم. از دیپلمات های برجسته حزب الله لبنان که در دپارتمان خارجی این حزب بسیار فعال است. دیدار ما دو نفر دیداری غیر رسمی بود و به همین دلیل نمی توانم نقل قول های مستقیم از وی داشته باشم . اما این گفتگو موضع اصلی ترین گروه سیاسی در اصلی ترین کشور خاورمیانه را عیان کرد.
حزب الله باور کرده است که تحولات در خاورمیانه ، شکل و شمایل بازی را تغییر داده است .مقام های حزب الله می بینند که جهان عرب می رود تا روزهای دموکراسی در سیاست و تغییر در رژیم های خودکامه را تجربه کند . دولت ها در تونس و مصر سقوط کرده اند و لیبی هم در لبه پرتگاه ایستاده است. در فصل بندی ها و صف بندی های جدید حزب الله به هیچ وجه دوست ندارد شاخه نظامی آن بیش از فعالیت های سیاسی و اجتماعی اش به چشم بیاید .حزب الله به دنبال تثبیت نقش خود در مقام یک شریک دموکرات و قابل احترام است . از آنجه که مصر، تونس و لیبی کشورهای سنی نشین بودند، بیراهه نخواهد بود اگر حزب الله لبنان این خیزش ها را به نفع خود ببیند و یا آن را به شورش اهل تسنن تعبیر کند.

دولت نجیب میقاتی که تشکیل شود نخستین چالش برای حزب الله لبنان مساله دادگاه رسیدگی به اتهام ترور رفیق حریری است.دادگاه بین المللی مسئولیت تحقیق در خصوص این مساله را بر عهده دارد. برخی منابع آگاه ادعا می کنند که دادگاه بین المللی به زودی نام مظنونان و یا متهمان در این پرونده را افشا خواهد کرد. برخی گمانه زنی ها از وجود نام برخی اعضای حزب الله در حکم نهایی خبر می دهد.سعد حریری که تا ماه ژانویه نخست وزیر لبنان بود به دنبال فشارهای سیاسی ناشی از قرار گرفتن در موضع نخست وزیر و یا فرزند نخست وزیر فقید از دست رفته ، مجبور به استعفا شد. نجیب میقاتی مردی که از تجار موفق لبنان است و البته به بشار اسد رئیس جمهوری سوریه هم بسیار نزدیک است، جای سعد را در دفتر نخست وزیری خواهد گرفت.میقاتی در واکنش به دادگاه بین المللی رفیق حریری تاکید کرد که این دادگاه و روند عدالت جویی در پرونده نخست وزیر فقید را قبول دارد .

البته حزب الله لبنان پیش از این بارها هشدار داده که در شرایطی که حکم دادگاه حریری به سمت این گروه نشانه رود بی شک با برخورد جدی این گروه مواجه خواهد شد. بر هیچ کس پوشیده نیست که نتیجه این دادگاه می تواند اوضاع داخلی لبنان را وخیم تر کند.مقام های حزب الله در گفتگویی که با هم داشتیم تاکید داشتند که خواهان پایمال شدن خون رفیق حریری نیستند اما با مکانیزم به راه افتاده به شدت مخالفند. پرونده این دادگاه در حال حاضر مستقیما در مسیر دولت میقاتی قرار گرفته است . حزب الله لبنان با این طریق اندک دخالتی در روند برخورد دولت با رای نهایی نخواهد داشت. دادگاه حریری تبدیل به قفلی غیرقابل گشایش در صحنه سیاست داخلی لبنان شده است. این قطار به راه افتاده و گویا در هیچ ایستگاهی قصد ایستادن ندارد. شاید میقاتی با دستی که در تجارت دارد بتواند با حساب و کتاب با این مشکل کنار بیاید . حزب الله در این برهه زمانی عزم خود را جزم کرده تا اتیکت وابسته بودن به این گروه بر پیشانی میقاتی کوبیده نشود. زیرکی که از یاران سید حسن نصراالله بعید هم نیست.

اکنون سوال های بیشماری ذهن را در بیروت قلقلک می دهد: آیا حزب الله در روزهای پس از شلوغی های میدان تحریر، پنجره ای را می بیند که فرصتی است برای این گروه در برخورد با غرب؟ آیا تحولات در منطقه به گونه ای پیش رفت که مسیر برای تعامل حزب الله لبنان با آمریکا را هموار کند؟ من در طرف حزب الله اشتیاقی برای این حرکت و تعامل و یا باج دادن به امریکا نمی بینم. البته حزب الله تا کنون مخالفتی با ادامه همکاری ارتش با امریکا نداشته و ندارد. سید حسن نصرالله می داند که تا زمانی که این گروه سیاسی دستی بالاتر از هواداران امریکا در دنیای سیاست داخلی لبنان دارد، پنتاگون چندان ارتش را مجهز نمی کند.برخی حزب الله لبنان را گروهی سیاسی نمی دانند اما بزرگترین اشتباه در کوچک شمردن نقش این گروه است. مهم نیست که غربی ها در خصوص این گروه چگونه فکر می کنند، مهم این است که در تک تک حرکات حزب الله لبنان منطقی سیاسی نهفته است . اکنون همین گروه منطقی هم به این باور رسیده است که در دنیای ملتهب جهان عرب باید حتی مقاومت را بازتعریفی سیاسی بخشد.
واشنگتن پست 26 فوریه/ ترجمه : سارا معصومی
48