نیو صدر: استانی که نماد خشکسالی در ایران است، در چند روز اخیر با بارش‌های خارج از انتظار و سیل هولناکی روبرو شده است؛ سیلی که بلای جان شهروندانی شده که سال‌هاست رویای بارش باران را داشتند. اتفاقی عجیب که شاید روزی به لطف تغییر اقلیم و فعالیت‌های انسان، برای همه معمولی شود.
گفته می‌شود که در این اتفاق حداقل ۳ نفر کشته شده‌اند و بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان به زیرساخت‌های شهری استان خسارت وارد شده است.
شدت این حادثه در حدی بوده است که احمد علی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان، اعلام کرده است که هم زمان با شروع بارندگی از ۲۰ تا ۲۲ دی راه ارتباطی با ۸۹۰ روستای استان به طور کامل قطع شده است.
سیل سیستان و بلوچستان؛ حاصل گرمای اروپا
به طور کلی سیل حادثه‌ای طبیعی است که به دلیل اقلیم موجود در کره‌زمین هر از چند گاهی برخی مناطق را با خسارت‌های مختلفی روبرو می‌کند، اما برای سیستان و بلوچستان، این حادثه را صرفا نمی‌توان بحرانی «طبیعی» دانست.
بهلول علیجانی، استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه خوارزمی و رییس کارگروه هواشناسی و اقلیم شناسی هیات ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «پاسخ به این سوال که حادثه اخیر چقدر طبیعی بوده اصلا کار راحتی نیست، معمولا میزان بارندگی در جنوب ایران کم است و با چنین بارش‌هایی روبرو نمی‌شویم، علت این موضوع هم این است که سیستم‌های بارشی اصلا نمی‌توانند به جنوب بروند، اما اگر چنین اتفاقی رخ بدهد، بخاطر رطوبت هوا بارش در این مناطق شدید می‌شود.»
در واقع سوال اصلی که اقلیم‌شناس‌ها و محققان مطرح کرده‌اند هم مربوط به همین موضوع است؛ این که چطور چنین سیستمی به سمت سیستان و بلوچستان و جنوب ایران حرکت کرده است؟
به گفته آن‌ها علت وقوع چنین اتفاقی تغییر اقلیم و فعالیت‌های انسانی است، فعالیت‌هایی که منجر به گرمایش زمین و در نتیجه بی‌نظم شدن اقلیم زمین شده است.
علیجانی در این باره توضیح می‌دهد: «نقشه‌های چند روز پیش نشان می‌دادند که در واقع در اروپا سیستم مانعی ایجاد شده است و شاخه شمالی از جبهه باد به سمت ایران حرکت کردند، در نتیجه همین موضوع در شمال ایران هوا سرد شده و جنوب بخاطر رطوبت هوا سیل آمده است. این که چنین سامانه‌ای باعث بارش در جنوب شود اتفاقی طبیعی است اما این که چنین سامانه‌ای وارد جنوب ایران شود غیرطبیعی است.»
در واقع به گفته این اقلیم‌شناس، به علت گرمایش جهانی و افزایش دمای هوا در اروپا سیستم مانعی ایجاد شده که زنجیره اتفاقات بعدی آن منجر به ایجادی سیلی ویرانگر در ایران شده است. ش
«این نشانه تغییراقلیم است»
این اتفاق دقیقا مشابه ایجاد سیل در سرتاسر ایران در فروردین ماه امسال است، حادثه‌ای که پیامدهای مرگباری در اکثر استان‌های ایران داشت.
علیجانی در این رابطه می‌گوید: «درست مثل سیل امسال در استان لرستان که یک سیستم فراری آن را به وجود آورد، ما در کارگروه می گوییم تغییراقلیم در کل این فرایندها نقش داشته است. موضوع دیگری که نشان از تغییراقلیم دارد این است که امثال بارندگی خیلی مناطق کمتر از میانگین نرمال است اما در برخی مناطق بارش‌ها تا ۳۰۰ درصد هم افزایش داده است. باید آینده را هم ببینیم اما می‌توانیم بگوییم این اتفاق نشانه تغییراقلیم است.»
در این میان برخی این اتفاقات را به شروع دوره ترسالی ربط می‌دهند، موضوعی که کارشناسان و مطالعات مختلف آن را به نوعی رد کرده‌اند.
هشدار؛ سیل و خشکسالی با هم می‌آیند
مطالعه‌ای که بیش از ۲ سال پیش توسط گروهی از محققان ایرانی در خارج از کشور انجام شده بود تقریبا همه این اتفاقات را پیشبینی کرده بودند و حتی کریم عباسپور یکی از محققان این گروه و رییس گروه خارک، آب‌های زیرزمینی و زباله در موسسه فدرال علوم و تکنولوژی سوییس، در گفت‌وگویی با خبرآنلاین هشدار داده بود که با افزایش دمای کره زمین احتمال وقوع سیل در برخی از مناطق ایران افزایش پیدا کرده و در این میان شدت خشکسالی هم بیشتر می‌شود.
بخشی از نتیجه مطالعه آن‌ها همین نقشه است، نقشه‌ای که نشان می‌داد احتمال وقوع سیل در مناطق مختلف ایران در آینده چقدر نسبت به گذشته افزایش پیدا می‌کند.
عباسپور در این رابطه به خبرآنلاین گفته بود: «احتمال وقوع سیل در بخش‌های از ایران به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. ما احتمال وقوع تعدادی از سیلهای گذشته را در آینده بررسی کردیم. به عنوان مثال، سیل آبان ماه ۱۳۹۴ در استان‌های ایلام و لرستان که منجر به کشته شدن ۹ نفر شده بود را بررسی کردیم، نتایج نشان می‌دهد این سیل در آینده نیز در این استان‌ها با احتمال وقوع بالاتری تکرار می شود. برای سیلهای دیگر گذشته دیگر همین سرنوشت پیش بینی شده است.»
از سویی این مطالعه بدون رد کردن نقش مهم عوامل مدیریتی در سیل‌ها و خشکسالی‌های ایران نشان داده است که در کنار این سیل‌ها، مناطق مختلف ایران هم با دوره‌های خشک زیادی روبرو می‌شوند، دوره خشک دویست روز متوالی با بارش کمتراز دو میلیمتر تعریف شده است.
همه این موضوعات خبر از اتفاقی جدید می‌دهند؛ شاید امروز سیلهای فروردین و سیل سیستان و بلوچستان برای شما اتفاقی طبیعی باشد، اما تا چند سال دیگر با گرم شدن زمین دیگر هیچ کسی از وقوع چنین حوادثی متعجب نمی‌شود.
۲۳۵۲۳۷
نظر شما