در ادامه دیدیم که این اتفاق نیز رخ نداد؛ به ویژه اینکه چند روز قبل شورای همکاری خلیج فارس پس از آخرین دیدار با برایان هوک، علیه ایران بیانیه ای صادر کرد و از کشورهای عضو شورای امنیت خواست که تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کنند. با توجه به این درخواست و لابی هایی که انجام شد ایالات متحده آمریکا می پنداشت که حداقل ۹ رأی موافق را داشته باشد. اگر همه کشورها رأی موافق داشتند و تنها چین و روسیه آن را وتو می کردند، شرایط برای آمریکا بهتر بود و می توانست این دو کشور را مقصر جلوه دهد اما چنین چیزی هم رخ نداد و تنها جمهوری دومینیکن که در عرصه بین الملل دارای وزن سیاسی قابل توجهی نیست با آمریکا همراهی کرد.
در آن سو با توجه به خروج ایالات متحده از توافق هسته ای و غیرمنطقی بودن قطعنامه پیشنهادی این کشور، اروپایی ها باید به جای رأی ممتنع رأی منفی می دادند اما آنها ترجیح دادند که حد وسط را رعایت کنند، تا هم از برجام حمایت کرده و به منظور حفظ و تداوم آن ایران را ترغیب به ادامه حضور در آن کنند. اگرچه این آرای ممتنع به عدم تصویب قطعنامه آمریکا کمک کرده اما اروپایی ها در این بین بازی بینابینی را در پیش گرفته اند تا متحد اصلی خود را نادیده نگرفته باشند و در صورت برنده شدن مجدد ترامپ تنشی با آمریکا نداشته باشند. البته این بدان معنا نیست که آمریکا از فعال سازی مکانیسم ماشه عقب نشینی می کند، آنها با توجه به توجیهات و استدلالی که دارند به دنبال آن هستند تا خود را عضوی از برجام تلقی کنند و می کوشند بر اساس رویه های موجود، "اسنپ بک" را علیه ایران بکار گیرند. پمپئو و ترامپ در این بین راه طولانی، سخت و زمان بری را پیش رو دارند. تشکیل جلسات مختلف، پیگیری روندها سبب خواهد شد این رویه حتی تا زمان برگزاری انتخابات سوم نوامبر آمریکا به طول بینجامد؛ ضمن اینکه واشنگتن در این مسیر شانس کمی برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران با توجه به مواضع سران کشورهای مختلف دارد. در تازه ترین موضع گیری جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اظهار داشته که آمریکا به طور یکجانبه در ماه می ۲۰۱۸ از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شده است و هیچ مشارکتی در ساختارها و فعالیت آن نداشته است. به همین دلیل نمی‌توان آمریکا را عضوی از برجام دانست و نمی تواند به مکانیسم‌های مخصوص طرف‌های برجام از قبیل مکانیسم ماشه رجوع کند. چین و روسیه نیز این مساله را به صراحت عنوان کرده اند، در این بین اروپایی ها نیز که حد وسط را رعایت می کنند به دنبال ایجاد توازن هستند و ممکن است طرح موقت یکساله ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه دهند که نظر آمریکا نیز جلب شود و از همه مهمتر فعال سازی مکانیسم ماشه نیز دیگر گزینه مطرح نباشد.
نکته دیگر که باید بدان توجه داشت این است که اگر تحریم تسلیحاتی ایران تمدید نشود روسیه و چین ملاحظات آمریکا و کشورهای اروپایی را در نظر خواهند گرفت. بنابراین تمدید و یا عدم تمدید این تحریم ها تفاوتی ایجاد نخواهد کرد و برای مثال نمی توان از روسیه انتظار داشت که سوخو۳۵ را به ایران بفروشد. مسکو در خصوص مسائلی چون ناتو، اوکراین و غیره مشکلاتی با آمریکا دارد، در مورد چین نیز به همین شکل است و این کشور با آمریکا مراودات سنگین مالی دارد ضمن اینکه آمریکا فشارهایی را در موضوعاتی چون هنگ کنگ، دریای جنوبی و غیره به چین وارد می کند. البته تجربه نشان داده که این دو کشور به طور کامل تسلیم آمریکا نشده اند و در جاهایی نیز به سمت ایران آمده اند تا بتوانند ضمن بازی درست قدرت خود را به آمریکا نشان دهند.
به طور کلی می توان پیش بینی کرد که بحث تحریم های تسلیحاتی ایران تا زمان انتخابات آمریکا پیش خواهد رفت. اگر ترامپ مجددا برنده شود ابزار زیادی برای مذاکره با ایران در دست خواهد داشت. وی تلاش خواهد کرد که در صورت عدم موفقیت دولت بعدی آمریکا نیز برای به نتیجه رسیدن با ایران دچار مشکل شود و نتواند به سرعت به برجام بازگردد. در این برهه ترامپ با توجه تضعیف موقعیتش در داخل تمام تلاش خود را خواهد کرد تا اقدامی در خصوص به نتیجه رساندن موضوع ایران کند. با توجه به ناکامی او در قبال کره شمالی او در تلاش است تا برای انتخابات برگ برنده مهمی بدست آورد. همانطور که به خوبی واقف هستیم ترامپ در سیاست خارجی هیچ دستاوردی نداشته و تنها اقدام مثبت او در زمینه مسائل داخلی و اقتصاد آمریکا بود که همه گیری بیماری کووید ـ ۱۹ همه آن دستاوردها را از بین برد.
آن چه که در این بین مسلم بوده این است که چین، روسیه و اتحادیه اروپا تا کنون نتوانسته اند در چارچوب توافق هسته ای نیازهای مهم ایران را برطرف کنند تا ایران نیز بتواند از این وضعیت بحرانی خارج شود و قادر باشد نفت خود را به فروش برساند. اگر در این زمینه گشایشی صورت می گرفت می توانستیم آمریکا را فاکتور بگیریم. اما وقتی این کشورها در تأمین نیازهای ایران ناکام هستند نشان می دهد که آمریکا همچنان در نظام متکثر چندقطبی قویترین است. اگرچه این کشور به تنهایی نمی تواند همه امور را به پیش ببرد اما قادر است ضربه هایی وارد کند. در همین راستا جمهوری اسلامی ایران نیز باید واقعیات نظام بین الملل را درنظر بگیرد چرا که در این شرایط چین و روسیه در حال تبعیت از ملاحظات تحریمی آمریکا علیه ایران هستند؛ در آخرین مورد نیز شاهد بودیم که ولادیمیر پوتین پیشنهادی ارائه داد که طی آن سران اعضای دائم شورای امنیت به همراه ایران و آلمان در نشستی مجازی درباره صلح در خلیج فارس با هم تبادل نظر کنند تا به این ترتیب جلوی انشقاق در شورای امنیت متعاقب حرکت خلاف قانون و مقررات دولت ترامپ برای به حرکت درآوردن مکانیسم اسنپ بک را بگیرند. اما در ادامه دیدیم که آمریکا با آن مخالفت کرد. وقتی پوتین چنین پیشنهادی را مطرح می کند نشان از اهمیت حضور آمریکا دارد و اعتراف به این است که روسیه کاری از دستش بر نمی آید و بیش از پیش ماهیت نظام سلطه گری را آشکار می کند که دارای قواعد خاص خود است.
310311
نظر شما