بودن یا نبودن مراکز تخصصی تئاتر

اینکه این مراکز تا چه حد در رسیدن به اهداف خود موفق بوده­اند و چه نقشی در بهبود زمینه­ی کاری خود داشته­اند؟  موضوع این نوشتار نیست و نیاز به بررسی و پژوهش بسیار دارد. ولی آنچه می­توان در مورد آن صحبت کرد و بهانه­ی این یادداشت نیز همین است، این موضوع است که به طور کلی آیا وجود نهادها و یا مراکز تخصصی، در زمینه­ی کاریشان می­تواند کمک کننده باشد یا خیر؟ به عبارت دیگر اگر قرار باشد بر سر بود و نبود هر یک از این نهادها صحبت کنیم وزنه به کدام سمت سنگین­تر است؟ این موضوع از این حیث اهمیت دارد که بعضا گفته و شنیده می­شود که بودن برخی از این نهادها نه تنها کارکردی ندارد بلکه تاثیر منفی نیز دارد. از آنجایی که موضوع بحث­ما در اینجا تئاتر است پس قطعا در مورد مراکز تخصصی تئاتر و به طور مشخص درباره­ی نهادهایی که در موضوع تئاتر دفاع مقدس فعال هستند صحبت خواهم کرد.

نگارنده معتقد است داشتن نگاه تخصصی و به طور ویژه بر یک موضوع مشخص کار کردند نه تنها عیب نیست بلکه بسیار درست و علمی است. اینکه یک نفر در یک موضوع خاص تخصص داشته و همه­ی تمرکز و مطالعات خود را بر آن موضوع متمرکز کرده باشد، همیشه مورد تائید بوده است. مثل کسانی که در آثار شکسپیر تخصص دارند و یا در همین ایران خودمان پروفسور کامیابی­مسک که در یونسکوشناسی و به طور ویژه نماش­نامه­ی «کرگردن» تخصص دارد. از همین رو اگر کسی بر حسب علاقه و تخصص مثلا عضو کانون نمایش­گران عروسکی و یا نمایش­های آیینی و سنتی باشد ایراد نیست. از طرف دیگر اگر یک نهاد دولتی یا خصوصی بر اساس اهمیت موضوع تصمیم بگیرد توجه ویژه­تری به یک موضوع یا مثلا آثار یک هنرمند داشته باشد اتفاق بدی نیست و قطعا اگر این کار توسط یک نهاد دولتی و با بودجه­های دولتی انجام شود باید آن موضوع و شخص جایگاه و اهمیت ملی داشته باشد. بر همین اساس وجود تشکل­هایی مثل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس از نگاه نگارنده فی النفسه ایراد نیست. ولی به نظر آنچه برخی از همکاران من به عنوان ایراد در وجود چنین تشکل هایی یاد می­کنند این است که مثلا تولید و یا اجرای آثار دفاع مقدس تنها محدود به فعالیت­های این انجمن و یا تشکل­های مشابه شود. قرار نیست چون حوزه­ی هنری در زمینه­ی تولید آثار دینی فعال است، هیچ نهاد دیگری در این موضوع اثری تولید و اجرا نکند و همین­طور اگر قرار باشد هر نهاد متولی نگاه انحصار طلبانه روی یک موضوع خاص داشته باشد قطعا یک ایراد است.

معتقدم اگر تولید و اجرای آثاری با یک موضوع مشخص به سالن، زمان و یا یک نهاد مشخص محدود شود این اتفاق کمکی بر رشد کیفی و محتوایی آن موضوع نخواهد داشت و حتی باعث محدودیت می­شود. همه­ی صنوف دارای مناطقی هستند که به اصطلاح بورس فروش و عرضه­ی آن محصول است و خریداران می­دانند با حضور در آنجا می­توانند کالای مورد نظر خود را با تنوع بیشتر و احتمالا قیمت مناسب­تر پیدا کنند ولی این امر باعث نمی شود که آن کالا در نقاط مختلف یک شهر عرضه نشود.

در اینجا نیز خوب است که مخاطب بداند می­تواند در تمام طول سال در یک سالن مشخص، نمایش­هایی با موضوع­های مشخص ببیند ولی نباید این اتفاق باعث شود تا مثلا نمایش­هایی با موضوع دفاع مقدس در سالن­های دیگر اجرا نشود. یا مثلا قرار نیست اگر یک هنرمند مورد حمایت یک نهاد قرار نگرفت و یا به هر دلیل نخواست از آن نهاد برای حمایتش استفاده کند، دیگر امکان تولید و اجرا نداشته باشد. اگر وجود نهادهای موضوعی و تخصصی به چنین آسیب­هایی دچار شود، قطعا کارکرد اصلی خود را از دست داده و به مرور تاثیر منفی خواهند داشت در غیر این صورت باید استقبال کرد که مراکز و نهادهایی به طور تخصصی از هنرمندان و آثار مرتبط با آن موضوع حمایت و از آنان پشتیبانی کنند. همچنین مدیران فرهنگی –هنری  وظیفه دارند شرایط و امکانات لازم برای تولید، عرضه و فعالیت هنرمندان در اشکال و سلایق مختلف – و البته در چهارچوب قوانین کشور- را فراهم و ارائه نمایند.