بهار اعراب چه کسانی را ترساند؟

بنی موریس

مصر اندک اندک و البته با احتیاط خاصی از توافقنامه صلح با اسرائیل فاصله می گیرد؛ این فاصله گیری تبعات بسیاری بر ثبات و امنیت منطقه و البته در نگاهی کلی تر رابطه میان اعراب و مسلمانان دارد. 24 ساعت پیش بود که خط لوله انتقال گاز از مصر به اسرائیل منهدم شد و البته که این تخریب تنها یکی از نشانه های نامیمون برای اسرائیلی ها است.

دو ماه پیش که مردم در میدان تحریر قاهره دور همه جمع شدند تا تکلیف دیکتاتور را یکسره کنند بسیاری در تل آویو با نگرانی این ماجراها را به نظاره نشستند. این انقلاب در نهایت در مصر به ثمر نشست و البته موج آن در دیگر کشورهای مسلمان هم ادامه داشت. گویا اعراب تولد آزادی را در سرزمینی جشن گرفته بودند که سال ها بود از بی عدالتی رنج می برد. درست است که هیچ کس نمی تواند در قبال این خیزش های به راه افتاده سکوت کند اما آنچه مشخص است این است که هیچکس هم نمی تواند نتیجه این انقلاب ها را پیش بینی کرده و یا در خصوص تبعات آن به روشنی سخن بگوید.

اما برای اسرائیلی ها این بهار اعراب -که شاید و تنها شاید در بازه زمانی طولانی تر به خزان تبدیل شود- فعلا تنها حادثه ای نامیمون است . حادثه ای که آنچنان تبعات ناخوشایندی برای غرب دارد که رهبران غربی هم ترجیح می دهند یا در خصوص آن سکوت کنند و یا آن را مساله ای نه چندان چشمگیر به حساب آورند. غربی ها برای دلخوشی خود هم که شده است ادعا می کنند آنچه در جهان عرب و اسلام در حال رخ دادن است در حقیقت هیچ ارتباطی به منافع اسرائیل ندارد.

اما حقیقت این است که این انقلاب تاثیرهای خاص خود را بر اسرائیل دارد و متاسفانه تبعات آن به مرغی می ماند که اندک اندک به خانه بازمی گردد تا تخم خود را بگذارد. در خصوص مصر به شکل خاص، اسرائیل از ابتدا آغاز ناآرامی ها نقشی خاص در این انقلاب داشت. در مصر تصاویر حسنی مبارک در حالی به نشانه انزجار بالا می رفت که همگان او را عروسک اسرائیل و یا دلقک در اختیار آمریکا می خواندند. اگر ادعا کنیم که در جریان این ناآرامی ها و به ثمر نشستن انقلاب در مصر ، اسرائیل نقش پشت پرده را بر عهده داشت اکنون باید بپذیریم که با به ثمر نشسن آن و گذار از روزهای التهاب و هیجان ، اسرائیل از نیرویی که در پشت پرده تحت تاثیر قرار می گرفت به نیرویی تبدیل شده که به شکل علنی و خاص در روی صحنه هم تاثیر پذیر است.

نتیجه تازه ترین نظرسنجی ها هر چند غرب تلاش در تعدیل آن داشته باشد حاکی از این است که 54 درصد از مصری ها خواهان لغو پیمان کمپ دیوید با اسرائیل هستند که در سال 1979 امضا و به تصویب طرفین رسید. اگر ادعا کنیم که این آمار و ارقام متعلق به قشر تحصیل نکرده و عامی در مصر هستند باید به رقم 45 درصد موافقان انحلال این توافقنامه نگاه کنیم که متعلق به قشر دانشگاهی و تحصیلکرده مصری است .

از حوزه سیاست که فاصله بگیریم و به حوزه انرژی و توافقنامه های اقتصادی برسیم می بینیم که دو وزیر انرژی دوران حسنی مبارک به نام های محمود لطیف و سامی فهمی به زودی به دلیل فروش گاز با قیمت ارزان به اسرائیل در جایگاه متهم و در دادگاه عمومی قرار خواهند گرفت. حسنی مبارک را هم بسیاری نماینده رژیم صهیونیستی در مصر می دانند. دادستان کل مصر ادعا می کند که می تواند رئیس جمهور پیشین را به اتهام رشوه و امتیاز دهی به اسرائیل تحت تعقیب قرار دهد.

در سال 2005 میلادی توافقنامه ای میان دو طرف امضا شد به ارزش 2 میلیارد دلار . این توافقنامه محبوب و مورد پسند عامه مصری ها نبود اما زمان آن تا 15 سال دیگر اعتبار دارد و البته هرکدام از طرفین هم می توانند پس از پایان این پانزده سال درخواست تمدید 5 ساله آن را هم بدهد. با این هم انفجاری که 24 ساعت پیش رخ داد صدمات جبران ناپذیری به این خطوط گازی وارد کرد. این خطوط گازی نیمی از گاز مورد نیاز نیروگاه های اسرائیل را تامین می کرد. دو ماه پیش هم مصری ها به دلیل صدمه وارد شدن به این خطوط گازی این انتقال را متوقف کردند اما امروز رسما انتقال گاز به اسرائیل از مصر به شکل کامل متوقف شد. ارتش مصر که در حال حاضر اختیار امور سیاسی در این کشور را هم عهدار است ادعا می کند که افرادی ناشناس با صدمه وارد کردن به این خطوط گازی در حقیقت انتقال این گار طبق توافق را معلق کرده اند. با این همه برخی تحلیل گران تند روی اسرائیلی ادعا می کنند که مصری ها این داستان را خلق کرده اند تا با کمترین هزینه سیاسی و البته اقتصادی به روند انتقال گاز به اسرائیل پایان دهند.

تمام این حوادث نشانه هایی هستند قوی دال بر تنش در روابط مصر و قاهره که می رود هر روز در دولت جدید و بعد از حسنی مبارک وخیم و وخیم تر شود. انتخابات ریاست جمهوری در ماه سپتامبر در مصر برگزار خواهد شد. اکنون مشخص نیست که آیا دولت جدید آنچنان مخالفت خود را با اسرائیلی ها عیان خواهد کرد که دست به لغو توافقنامه کمپ دیوید بزند یا خیر؟ با این همه آنچه مشخص و مبرهن است این است که اسرائیل دیگر نمی تواند بر روی مصر به عنوان دوست و متحدی استراتژیک حساب باز کند. مصر دیگر همسایه جنوبی آرامی نیست که خیال اسرائیل ا مرزهای مشترکش با آن ایمن باشد و نیروی خود را بر تامین امنیت مرزهای شمالی و شرقی متمرکز کند. این که مصر جدید با حماس حاضر در نوار غزه چه رابطه ای برقرار کند هنوز عیان نیست و البته به سهمی بستگی دارد که اخوان المسلمین در دولت جدید به خود اختصاص دهد. در شرایطی که توافقنامه میان مصر و اسرائیل موسوم به کمپ دیوید منحل شود بی شک مصر به جبهه اعراب می پیوندد و مقابل اسرائیل قدعلم خواهد کرد.
نشنال اینترست 29 آوریل / ترجمه : سارا معصومی
5151