سند بردگی یا ضمانت نامه شئون نمایندگی؟ موضع مخالفان و موافقان طرح نظارت بر نمایندگان /جدول

کلیات طرح نظارت بر نمایندگان امروز به تصویب رسید و این طرح برای بررسی بیشتر به کمیسیون اصل 90 ارجاع شد. اظهارات موافقان و مخالفان در بررسی این طرح، خواندنی است

امیدسلیمی بنی: کلیات طرح نظارت نمایندگان بر خود، امروز در صحن علنی به تصویب رسید، ولی به کمیسیون مربوطه ارجاع شد تا دوباره درباره مفاد آن، رای گیری شود. مخالفان و موافقان استدلال زیادی می کنند تا حرف خود را درباره این طرح به کرسی بنشانند.

این نماینده که چندی پیش در کافه خبر، به گفتگو نشسته بود، با بیان جزئیاتی از این طرح، افزود: "در این طرح 11 ماده ای، هیاتی مرکب از نمایندگان کمیسیونهای مربوطه مجلس، در صورت وصول شکایت از نمایندگان، به اتهامات او رسیدگی می کنند و برای موارد مختلف از تخلفات و یا عدم رعایت شئون نمایندگی جرایمی مانند تذکر شفاهی و یا تذکر کتبی و همچنین لغو اعتبارنامه نماینده در نظر گرفته شده."

امروز کلیات این طرح با 146‌ رأی موافق، 41 رأی مخالف و 17 رأی ممتنع از 212 نمایندگان حاضر در صحن علنی، به تصویب رسید تا دوباره در کمیسیون اصل 90 مجلس، جزئیات آن، بررسی و برای رای گیری مجدد به صحن علنی بازگردد.

مخالفان: این طرحها مخالف قانون اساسی و محدود کننده است

برخی نمایندگان مجلس و عده ای از حقوقدانان، اصلی ترین مخالفان این طرح هستند. آنها می گویند این طرح، دقیقا مخالفت با اصول مسلم قانون اساسی است و نباید نماینده ای را به سبب انجام وظیفه خود، دچار محدودیت کرد.

سه نماینده مخالف این طرح در صحن علنی، بارها دلیل اصلی مخالفت خود را محدودکننده بودن این طرح برای اجرای وظایف نمایندگی عنوان کردند. این در حالی است که در قانون اساسی، ساز و کار تحقیق و تفحص از امور و همچنین شکایت از عملکرد قوای سه گانه از جمله نمایندگان مجلس در قالب تقدیم شکوائیه به کمیسیون اصل 90 پیش بینی شده.

حقوقدانان نیز نظر مشابهی دارند. مینا جعفری، کارشناس ارشد حقوق عمومی در این باره به خبر آنلاین می گوید: " براساس اصل 84 قانون اساسی، نماینده ملت که دو ویژگی دارد یعنی از یک طرف نماینده مردمی هست که در یک منطقه بهش رای ددند و از طرف دیگه نماینده کل ملت ایران قلمداد میشود حق دارد و باید درباره کل مسایل داخلی و خارجی نظر بدهد و فقط در برابر ملت ایران مسوول است. ‫مشکل اساسی ای که وجود دارد این است که از یک طرف مفهوم نمایندگی هنوز برای برخی بیان نشده، یعنی هیچ چیزی بالاتر از رای ملت نیست و باید به خواست و رای ملت احترام گذاشت و این مردم هستند که باید با رجوع به عقلانیتشان برای دور بعدی ، آن نماینده را انتخاب نکنند یعنی باید به خواست مردم احترام گذاشت و عده ای را قیم مردم ندانست."

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز، توضیح می دهد: "از طرف دیگراشکال اساسی در شیوه نماینده شدن است که باعث شده برخی از افراد به راهکارهای کاملا خلاف قانون و غلطی به نام تشکیل کمیته فکر کنند چرا که اگر نمایندگان، خود را در پیشگاه مردم و افکار عمومی ، پاسخگو بدانند و متوجه باشند که مردم ناظر و منتقد نمایندگانی هستند که خلاف شئونات عمل می کنند، دیگر نیاز به این عملکرد نیست."

موافقان: این قانون مطالبه رهبری و مکمل قوانین موجود است

از سوی دیگر، موافقان این طرح می گویند در قوانین فعلی ابهاماتی وجود دارد که نظارت نمایندگان بر خود را مخدوش کرده، آنها می گویند در حیطه عمل، طرح شکایت از نمایندگان در کمیسیون اصل 90 مجلس به نتیجه سریع و قاطع نمی رسد و در پیچ و خم بوروکراسی گم می شود. آنها همچنین از مطالبات رهبری برای انجام وظیفه نظارت نمایندگان خبر می دهند و می گویند با اجرای این قانون، می توان امیدوار بود قوه ای که وظیفه نظارت بر تمام شئون کشور را دارد، ابتدا، "نظارت" را از خود شروع کرده.

نظر شورای نگهبان، قاطع دعوا

در تصویب کلیات و جزئیات این طرح، حرف نهایی را شورای نگهبان خواهد زد. زیرا از یک سو، این شورا به عنوان مرجع نهایی اظهار نظر درباره مغایرت و یا تطابق مصوبات مجلس با شرع و قانون اساسی قلمداد می شود و از سوی دیگر، به نظر مخالفان این طرح، نظارت نمایندگان بر خود، مغایرت آشکاری با قانون اساسی، به خصوص اصول 84 و 85 دارد و از سوی دیگر، چون این طرح پیش بینی کرده که یکی از مجازاتهای نماینده ای که خاطی تشخیص داده شد، لغو اعتبارنامه است، شورای نگهبان حق اظهار نظر در این مورد را ندارد. زیرا طبق قانون اساسی، تمامی مصوبات مجلس نیاز به تایید شورای نگهبان دارد، به جز دو مصوبه: یکی درباره جلسه تایید اعتبار نمایندگان که پس از آغاز دور جدید مجلس برگزار می شود و دیگری، رای گیری درباره عضویت 6 نفر حقوقدان شورای نگهبان.

اکنون شورای نگهبان خود را در آستانه یک تفسیر تاریخساز می بیند، آیا این شورا خود را صالح به اظهار نظر درباره این مصوبه خواهد دانست و آیا اظهار نظر، این شورا، مغایرت این مصوبه با اصول 84 و 85 قانون اساسی را تایید خواهد کرد؟

در جدول زیر، اظهارات برخی موافقان و مخالفان را می خوانید:

نام	سمت	موضع	خلاصه اظهارات
علی مطهری	نماینده تهران	مخالف	سند بردگیمان را امضا نکنیم. طرح نظارت بر نمایندگان منجر به تسویه حساب سیاسی و خبرچینی می شود. این طرح مخالف حریت نمایندگان است و باعث دخالت قوه مقننه در امور قوه قضاییه میشود. چون منجر به محاکمه نمایندگان میشود و حریت نمایندگان را کاهش میدهد. شورای نگهبان، مردم و کمیسیون اصل نود بر عملکرد نمایندگان نظارت دارند و نیازی به تدوین یک طرح جدید نیست. مضاف بر اینکه شعب تصویب اعتبار نامه نمایندگان، در طول دوره نمایندگی نیز میتواند فعال باشد. این طرح اشاعه دهنده منکر و باعث اختلال و درگیری در مجلس است و منجر به خبرچینی و تلاش حذف مخالفان و تسویه حسابهای سیاسی میشود. عباراتی همچون «گزارشهای واصله درباره اعمال خلاف امنیت کشور» قابل سوء برداشت است و میتواند حتی شامل انتقاد از رئیسجمهور هم بشود که مخالف حریت نمایندگان است.این طرح در راستای تحت کنترل درآوردن مجلس است و این در حالی است که همین الان هم مجلس امکان استفاده از همه ابزارهای قانونی خود را ندارد.کما اینکه با وجود اصرار رئیسجمهور بر عدم اجرای برخی قوانین مصوب مجلس، هنوز نتوانستهایم از رئیسجمهور سوال کنیم.
موسی قربانی	سخنگوی کمیسیون اصل 90	موافق	این طرح در راستای دستور مقام معظم رهبری تدوین شده است، و لازم است نظارت بر عملکرد نمایندگان انجام گیرد. نفس تصویب این قانون به معنی این نیست که نمایندگان ممکن است دچار تخلف شوند.این طرح همچنین به صیانت از مجلس میپردازد و منجر به دفاع از جایگاه نمایندگان نیز خواهد شد. کما اینکه مصونیتهای قضایی برای انجام وظایف نمایندگی را در خود گنجانده است، برای اینکه این طرح سیاسی نشود و اکثریت در هیچ دورهای نتواند اقلیت را حذف کند، ضرورت اخذ نظر از شورای نگهبان نیز در برخی موارد آمده است.
محمدمهدی شهریاری	نماینده بجنورد	مخالف	طرح نظارت بر نمایندگان در تضاد با اصولی از قانون اساسی قرار دارد. وقتی در مجلس کمیته تحقیق و شعب داریم، چرا باید تهیه گزارشاتی علیه نمایندگان را به هیات دیگری بدهیم که شائبه سوء برداشتهای سیاسی دارد؟ چطور می توان نمایندگان را از شرکت در جلسات منع کرد؟ این طرح حریم امنی برای مخالفان نمایندگان تامین می کند که بتوانند هر تهمت و افترایی را به نمایندگان بزنند و زمینه های پرچالش را بیافرینند. در کجای این طرح آمده است که اگر نمایندگان به وظیفهشان عمل نکردند چه باید با او کرد؟ اگر وزیری باید استیضاح شود و نمایندگان از تخلفات آن چشم پوشی کنند، حکمش چیست؟نباید مکانی را برای افراد بیکار در نظر بگیریم که هرچه خواستند علیه نمایندگان بکنند و بگویند. تصویب این طرح توهین به جایگاه نمایندگان است. نباید خودمان استقلالمان را زیر سوال ببریم. برای دفاع از حقوق ملت، نباید به این طرح رای داد.
محسن کوهکن	نماینده لنجان	موافق	مردم باید بدانند که نمایندگان همچون خود آنها دارای مصونیت قضایی نیستند و در برابر قانون باید پاسخگو باشند، نمایندگان هم اگرمرتکب جرمی شوند، باید در محکمه حضور یابند. این از افتخارات نظام اسلامی است. کار هیات نظارت بر نمایندگان در این طرح، هیچ یک از این دو نیست و هرگاه گزارشی علیه نمایندهای ارائه شود، به ان باید رسیدگی کند. البته این گزارشات حتما باید دارای امضا باشد. مجلس رای کیفری به اینگونه دعاوی نخواهد داد و این به معنای دخالت در کار قوه قضاییه نیست. بر اساس تحقیقات مرکز پژوهش ها در عموم مجالس دنیا، بر عملکرد نمایندگان نظارت میشود و گزارشات علیه نمایندگان را بررسی میکند تا اگر تهمت و افترا بود، از نمایندگان دفاع شود و اگر جرمی مرتکب شده بود، به وی تذکر داده شود. طرح نظارت بر نمایندگان، از نماینده در مقابل تهمتهای وارده حمایت میکند. برخی دستگاههای نظارتی علیه نمایندگان ارائه می دهند که نمایندگان از ان مطلع نیستند و امکان دفاع از خودشان را هم ندارند. ما می خواهیم این گزارشات به خود مجلس بیاید و نمایندگان هم امکان دفاع از خود را داشته باشند.
نوراله حیدری دستنایی	نماینده اردل و فارسان و ناغون و کیار	موافق	الان هر شکایتی در کمیسیون اصل 90 علیه نمایندگان در دادگاه ها یا علیه همدیگر مطرح می شود، چندان بازدارنده نبوده، اگر می بود، شرایط فعلی اینطور نمی شد. به دلایل گوناگون، موجه یا ناموجه، وضعیت فعلی کارامد نیست و شرایط را کافی نمی دانیم، حداقل، قوانین فعلی، تکلیف را کاملا روشن نکرده، به نظر می رسد اگر نهادهای نمایندگی از اساس قوانین مربوط به نظارت را داشته باشند، در جهت تقویت مجلس خواهد بود. اصل 90 برای این است که شکایت به سرمنزل مقصود برسد، به نظر می رسد این طرح، نهاد مکملی برای کمیسیون اصل 90 است. این قانون، حوزه تاثیرگذاری شان برای نظارت بر دستگاه ها بالا می رود. چون می توانند خودشان را جزء سیستم نظارت ببینند. این مصوبه در صورت تصویب کامل، سرعت نظارت را بالا می برد و صیانت از جایگاه نمایندگان خواهد بود. در حوزه عمل نیز، هر قانونی بالاخره دچار این گونه چالشهای عملی می شود که مورد توجه شاید قرار نگیرد. با توجه به ضمانتها و تدابیری که در قانون خواهیم دید، امیدواریم در مرحله اجرا، این قانون به سرنوشت قانون مربوط به رسیدگی به شکایات در کمیسیون اصل 90 دچار نشود.