همیشه ممیزان مقصرند و معترضان در جبهه حق نشسته‌اند. البته اگر از چشم مدیران فرهنگی به ماجرا نگاه کنیم، احتمالاً قضیه معکوس می‌شود. تشخیص اینکه حق با چه کسی است، در این فضای مبهم و پر از سوءتفاهم تا حدودی ناممکن می‌نماید. چاره چیست؟
آیا همان‌طور که اغلب معترضان می‌گویند، تدوین قوانین روشن و شفاف می‌تواند گرهی از کار فروبسته ناشران و مؤلفان بگشاید؟ من می‌گویم: نه! چراکه قانون هرقدر هم شفاف، روشن و صریح باشد برای آن که صورت عملی پیدا کند، نیاز به مجری دارد و تجربه نشان داده مجریان همواره براساس فهم، درک یا سلیقه خود به قانون عمل می‌کنند. دولت‌های مختلف را مثال نمی‌زنم چراکه ممکن است بگویید هر دولتی رویکرد خاص خودش را دارد. در همین دولت آقای احمدی‌نژاد همین که وزیری رفته و وزیر دیگری آمده، وضعیت ممیزی دچار نوسانات عجیب و غریبی شده.
این است که می‌گویم به این راحتی نمی‌توان حکم صادر کرد. با این احوال چیزی از سردبیر محترم کتاب هفته - علی آقاغفار - شنیدم که جای درنگ و تأمل بسیار دارد. ایشان در یکی از گفت‌وگوهای تلفنی که با شبکه چهار سیما داشت، پیشنهاد داد در یک مکان رسمی فرهنگی - فی‌المثل خانه کتاب - مؤلف یا مترجم یا گردآورنده به همراه ممیز همیشه در سایه پنهان شده حضور پیدا کنند و در حضور خبرنگاران و یا جمعی از اهالی فرهنگ به بحث و گفت‌وگو بنشینند. بنده می‌گویم این پیشنهاد دو حسن بسیار آشکار دارد؛ اول آن که ممیز از یک موجود فانتزی و انتزاعی خارج می‌شود. شکل آدمیزاد پیدا می‌کند و مسئولیت کاری را که انجام می‌دهد، برعهده می‌گیرد. دوم آن که آقا یا خانم معترض هم موارد
ی را که دچار ممیزی شده، در معرض قضاوت دیگران قرار می‌دهد و از حالت مقصر صرف و یا مطلقِ حق بیرون می‌آید. علاوه بر این‌ها نفسِ وجود چنین محلی برای قضاوت شدن سبب می‌شود هم معترض و هم ممیز بیشتر حواس‌شان را جمع کنند و اصلاً شاید پیش از آن که کار به قضاوت معمولی بکشد، با یکدیگر کنار بیایند و ماجرا فیصله پیدا کند.
بزرگ‌ترین مشکل ممیزی کتاب در سرزمین ما همین پنهان‌کاری است. یعنی ممیز کارش را در تاریکی انجام می‌دهد و معترض هم بدون آنکه بدانیم به چه چیز معترض است، در تریبون‌‌های عمومی با یک اخلال‌گر فرضی مدام در حال جدال است. پیشنهاد آقاغفار فعلاً معقول‌ترین چیزی است که امکان تحقق دارد. امیدوارم آنها که باید چنین حرف‌هایی را جدی تلقی کنند، از کنار آن به سادگی نگذرند.
24
نظر شما