برنامه‌های زنده که در زیرمجموعه ژورنالیسم تلویزیونی قرار می‌گیرند جزو جذاب‌ترین و پرطرفدارترین برنامه‌های سیما هستند. در برنامه‌های زنده بیننده امکان یک ارتباط بی‌واسطه را با مهمانان و مجریان ظاهر شده در قاب تلویزیون پیدا می‌کند. در این ارتباط زنده هر لحظه ممکن است حرفی پیش‌بینی نشده گفته شود.
برخی از سایت‌های اینترنتی پیشنهاد کردند که اجرای زنده 7 منتفی شود و برنامه به صورت ضبطی و تولیدی به روی آنتن برود. این پیشنهاد واکنش منفی مخاطبان و البته معاون سیما را در پی داشت. مدیران سیما بر این نکته تاکید کردند که سیاست تلویزیون توسعه کمی و کیفی برنامه‌های زنده است و اگر پخش زنده برنامه‌ها متوقف شود، از جذابیت تولیدات سیما کاسته می‌شود. البته همین مدیران تاکید کردند که برنامه‌های زنده باید در چارچوب مسوولیت اجتماعی یک رسانه حرکت کنند. در این گزارش سراغ سه صاحب‌نظر رفتیم و نظر آنها را درباره باید‌ها و نبایدهای برنامه‌های زنده جویا شدیم.
اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی، برنامه زنده را جذاب‌تر می‌کنند
سعید بشیری، تجربه زیادی در تهیه برنامه‌های زنده دارد. شاخص‌ترین برنامه‌هایی که او تهیه کرده «دو قدم مانده به صبح» و «دور میز شب» نام دارد که به صورت شبانه از شبکه چهار سیما پخش می‌شد. او در ابتدا توضیح می‌دهد که هر رسانه‌ای در هر نقطه‌ای از جهان محدودیت‌های خودش را دارد.
این تهیه‌کننده با بیان این که بخشی از جذابیت برنامه زنده به اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی و ناگهانی‌اش برمی‌گردد، اظهار می‌دارد: «بینندگان پای تلویزیون می‌نشینند و برنامه‌های زنده را دنبال می‌کنند. آنها منتظرند که شاید مهمان‌های برنامه حرف ناگفته‌ای بگویند و حرف قشنگی بزنند. البته منظور من از حرف ناگفته حرف سیاسی نیست. منظورم اتفاقات ناگهانی است که برنامه را مهیج می‌کنند مثل اتفاقات برنامه 90.»
او از تجربه‌های خودش در تهیه برنامه‌های زنده می‌گوید و تعریف می‌کند: «برای خود من چندبار این اتفاق افتاد که مهمان‌ها حرف‌های غیرمتعارف بزنند، اما خیلی جدی نبود. من چند هزار ساعت برنامه زنده در حوزه فرهنگ و هنر ساخته‌ام. سه چهار مورد پیش آمده که این اتفاق بیفتد. بعضی از آدم‌ها که تعدادشان اندک است در برنامه‌های زنده بعضا حرف‌هایی می‌زنند که قابل پخش نیست.»
قطع برنامه زنده شیوه درستی نیست
بشیری در پاسخ به این سئوال که در انتخاب مهمان‌های برنامه‌های زنده چه نکاتی باید رعایت شود، می‌گوید: «مواضع برخی آدم‌ها مشخص است. نگاهی که آنها دارند با نگاهی که رسانه دارد یکی نیست. هر جامعه و هر رسانه‌ای یک اهداف و سیاست‌ها و خط قرمزهایی دارد. باید آدم‌ها جوری انتخاب شوند که وقتی می‌آیند ما دغدغه و نگرانی نداشته باشیم. یعنی چارچوب حرف‌هایشان قابل قبول باشد. البته این نکته به این معنا نیست که یک نفر خیلی دست به عصا حرکت کند. طبیعتا نمی‌شود به مهمان‌ها گفت اگر می‌آیید این حرف‌ها را بزنید و این حرف‌ها را نزنید.»
حاشیه‌های برنامه‌های زنده بزرگنمایی می‌شود
از این تهیه‌کننده می‌پرسم وقتی در یک برنامه زنده حرف نامتعارفی زده می‌شود، دست‌اندرکاران برنامه باید چه واکنشی نشان بدهند. او پاسخ می‌دهد: «وقتی چنین اتفاقی می‌افتد قطع برنامه شیوه درستی نیست. در این لحظات کارشناس و مجری برنامه باید موضوع را جمع کنند. البته در این جور مواقع یک مقدار جنجال‌ها و شایعه‌های دیگران باعث می‌شود که این اتفاقات بزرگنمایی شود. چون یک عده سریع بلوتوث درست می‌کنند یا این که بخش‌هایی از برنامه زنده را در اینترنت می‌گذارند.»
او خاطره جالبی در این باره تعریف می‌کند: «ما در برنامه‌مان یک مهمانی داشتیم که داشت درباره یک موضوع خط قرمزی صحبت می‌کرد. در همان برنامه به طور واقعا ناگهانی اتاق فرمان دچار مشکل فنی شد و صفحه تلویزیون چند لحظه سیاه شد. بعدها آنهایی که برنامه را دیدند همه این اتفاقات را به هم وصل کردند. گفتند چون آن حرف زده شده برنامه‌شان قطع شده است. در صورتی که این اتفاق‌ها هیچ ربطی به هم نداشتند.»
خود مجری‌ها هم مقصرند
احسان کرمی از مجریان رادیو و تلویزیون است که تاکنون برنامه‌های زنده نقره و تصویر زندگی را اجرا کرده است. او بخشی از مشکلاتی که برای برنامه‌های زنده پیش می‌آید را متوجه مجریان می‌داند و می‌گوید: «در یک‌سری از برنامه‌های زنده خود مجری‌ها بحث را به سمت حرف‌های ناسالم می‌برند. در یکی از برنامه‌ها کارشناس سعی می‌کرد بحث را به زور چالشی کند. یک بخش ماجرا به خود مجری‌ها و کارشناس‌ها برمی‌گردد. آنها بعضا دوست دارند که حرف عجیب و غریب زده شود.»
او درباره حساسیت‌هایی که در رسانه ملی وجود دارد، تصریح می‌کند: «ما یک سری واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی داریم که مدیران میانی روی آنها حساسیت‌های نابجا دارند. ما باید دایره بحث‌ها را بازتر کنیم تا خیلی حرف‌ها زده شود. سازمان صدا و سیما متعلق به بیش از 70 میلیون نفر است، اما در عین حال خط قرمز‌های درستی داریم که نباید از آنها رد شویم.»
مجری نباید بحث را شخصی کند
از کرمی می‌پرسم در مواقعی که شرایط برنامه زنده بحرانی می‌شود یک مجری باید چه رفتاری از خود نشان بدهد. کرمی پاسخ می‌دهد: «زمانی که حرف‌های حساسیت‌برانگیز زده می‌شود یک مجری نباید بحث را شخصی کند. باید قضاوت را به عهده مردم بگذارد. نباید بی جهت سرخ و سفید شود و دست و پایش را گم کند.»
احسان کرمی با بیان این که خودش بارها در این موقعیت قرار گرفته است، می‌گوید: «ممکن است مهمانی بیاید و حرف‌هایی بزند که در چارچوب قواعد صدا و سیما و ارزش‌های پذیرفته‌شده برای مردم نباشد. منظور من ارزش‌های اکثریت مردم است نه همه مردم. این مسئله اتفاق عجیبی نیست. در تمام برنامه‌های زنده دنیا حرف‌های عجیب و ناپسند زده می‌شود. رسانه‌ها باید کار خودشان را انجام دهند. اخبار هم هیچ‌وقت پشت ابر سانسور مخفی نمی‌ماند. مجری باید پاسخی بدهد که شخصی نباشد. باید حاضر جواب باشد. اگر جوابی در آستین ندارد نباید متقابلا به مهمانش توهین کند. از این مجری می‌پرسم آیا می‌شود در جهت پیشگیری اقدامی انجام داد و مثلا از مهمان برنامه خواست که به موضوعاتی خاص اشاره نکند؟»
ضرورت توجه به مسئولیت اجتماعی
دکتر مسعود امیر مظاهری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد تهران با اشاره به حساسیت‌ها و باید‌ها و نبایدهای برنامه‌های زنده می‌گوید: «یکی از مسائلی که رسانه‌های ما خیلی باید به آن توجه کنند مقوله‌ای با عنوان مسئولیت اجتماعی است. رسانه‌های ما از یک فرصت و تریبونی برای اطلاع‌رسانی و هدایت افکار عمومی برخوردار هستند. یک رسانه همگانی برای این که بخواهد جایگاه و منزلت خودش را به دست بیاورد نیازمند این است که در چارچوب مسوولیت‌های اجتماعی خودش عمل کند. برای حرکت در این مسیر با یک سری منافع عمومی و ملی روبه‌رو هستیم. هر جامعه‌ای خطوط قرمزی دارد که رسانه‌ها نباید از آن عبور کنند.»
58301
نظر شما