چرا ترکیه به دنبال احداث دیوارمرزی با ایران است؟

 مهسا مژدهی: ترکیه درحال ساخت یک دیوار مرزی بتنی به طول ۶۳ کیلومتر در استان شرقی وان و در امتداد مرزهای مشترک با ایران است. آنکارا می گوید این دیوار بتنی که شرایط امنیتی بالایی دارد عملا هرگونه عبور از مرز رادر این منطقه غیرممکن می کند. این اولین بار نیست که دولت اردوغان چنین تصمیم میگیرد. پیش از این و درسال های ابتدایی بحران سوریه، آنها دیوار مشابهی کشیدند تا از موج مهاجرانی که از شرایط جنگی می گریختند کم کنند.

چهار سال قبل که برای اولین بار زمزمه ایجاد دیوار بین ایران و ترکیه به وجود آمد،‌فرماندار وقت «چالدران» به «آناتولی» در ترکیه گفته بود هدف از ساخت این دیوار «جلوگیری از انواع قاچاق، مبارزه با تروریسم، مهاجرت غیرقانونی، تامین امنیت مرزی و آرامش شهروندان» است.در ۱۷ مرداد ۱۳۹۶ هم مقامات ترکیه اعلام کردند احداث دیوار بتنی در مرز مشترک با ایران در جریان است تا از تردد تروریست‌ها و شبه نظامیان پ ک ک بین دو کشور جلوگیری شود. اما ماجرا واقعا چیست؟

برای نخستین بار در سال ۱۳۹۶ ترکیه شروع به ساخت دیوار ۱۴۴ کیلومتری در مرز ایران-ترکیه کرد. دولت ترکیه این دیوار مرزی را در استان‌های ایغدیر و آگری بنا کرد.  در تیر ۱۴۰۰ ترکیه ساخت دیوار امنیتی ۶۳ کیلومتری در مرز وان با ایران را اغاز کرد. در همان زمان شروع به ساخت دیوار، رییس جمهور سابق کشورمان، حسن روحانی  در یک همایش اقلیمی منطقه‌ای گفت «زمان دیوارکشی‌ها پایان یافته است.» با این حال کمی بعد بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران در جریان نشست خبری در پاسخ به سوالی پیرامون قصد ترکیه برای احداث دیوار در مرز مشترک با ایران گفت: «مقامات آنکارا ما را در جریان این ایده قرار داده‌اند و این دیوار در منطقه صفر مرزی نیست و در درون عمق خاک ترکیه است و ما از هر اقدامی که بتواند به ثبات مرزهای دو کشور کمک کند، استقبال می‌کنیم و امیدواریم نهایتا در یک چارچوب با هماهنگی بیشتر صحبت کنیم»

شبکه دولتی تی‌آرتی‌ ترکیه، زمستان امسال از رضایت مسئولان ترکیه نسبت به دیوارهای مرزی با ایران خبر داد و به نقل از آن‌ها گفت که این دیوارها "به شکل قابل ملاحظه‌ای" در "کاهش" عبور مهاجران غیرقانونی و قاچاق کالا موثر بوده‌اند.

ترکیه با چه کسانی سر جنگ دارد؟

ترکیه از یک سو می خواهد از حجم مهاجران غیر قانونی بکاهد و از سوی دیگر به دنبال محدود کردن برخی گروه های کردی است. در هفته های اخیر نگرانی ها بابت افزایش حضور مهاجران افغانستانی در ترکیه بیشتر شده است. طالبان بخش های عمده ای از این کشور را گرفته و حالا ترکیه می خواهد هر چه سریع تر مرزهایی که ممکن است از آنها مهاجران وارد ترکیه شوند را مسدود کند. یکی از مهم ترین مرزها بخشی است که به ایران مرتبط می شود. 

«خبرگزاری فرانسه»، چندی پیش گزارشی درباره مهاجرت افغانستانی‌های ساکن ایران به ترکیه منتشر کرد که نشان می‌داد برخی از شهروندان افغانستانی، با وجود آنکه بیش از ۳۰ سال در ایران زندگی کرده‌اند، اکنون ایران را به مقصد ترکیه ترک می‌کنند. هر چند که ترکیه بالاترین میزان پناهجو در جهان را در خود دارد اما به نظر می رسد که ادامه این سیاست را به نفع خود نمی داند.  منتقدان حضور مهاجران در ترکیه می گویند که هر چقدر میزان پناهجویان افزایش یابد، مشکلات اقتصادی که در این کشور وجود دارند گسترش خواهند یافت و اقتصاد را تضعیف می کنند.

به تازگی انکارا بر فشار خود بر روی گروه پ ک ک افزوده است.  ناظران تشدید مبارزه دولت ترکیه با شبه نظامیان «پ.ک.ک» (PKK) را هم دلیل دیگری می‌دانند که موجب شده ترکیه برنامه ساخت دیوار مرزی خود با ایران را جلو بیندازد. به نظر می رسد که ایران هم از این نظر و برای محدود کردن گروه پ ک ک از تصمیم ترکیه ناراضی نیست.

ترکیه معذوریت های خود را برای مقابله با قاچاق، تروریسم و موج مهاجران دارد. اما اقدامش برای احیای سنت دیوار کشی در مرزها بسیاری را ناراضی کرده است. به ویژه وقتی نوبت به ایران می رسد که دو کشور از سابقه خوب روابط با یکدیگر برخوردارند. با این حال ناظران می گویند راه چاره ای برای انکارا برای جبران ضررهایی که از جنگ سوریه و افغانستان برده است،وجود ندارد. دولت اردوغان همواره سیاستی آمرانه را در قبال مهاجران و مسئله کردها انتخاب کرده است و دیوار کشی در مرز با ایران هم در راستای چنین سیاستی تعریف می شود. در حالی که دید عموم نسبت به دیوارکشی ها در جهان منفی است و حتی دونالد ترامپ برای چنین ایده ای بارها شماتت شده است اما مخالفت با تصمیم انکارا چندان شدید نبوده است. برای اروپایی ها که از افزایش تعداد مهاجران از کشورهایی مانند افغانستان و سوریه و.. نگرانند، این دیوار می تواند اتفاق خوبی به حساب بیاید و به همین دلیل اعتراضی از سوی آنها شنیده نمی شود. اما در ذهنیت ملت‌ها این اتفاق می تواند به معنای جدایی ملت ها و مرزها بر روی یکدیگر تعبیر شود. 

>>> این مطالب را هم بخوانید:
اردوغان چه در سر دارد؟
لب خشکیده ایران و آوای «العطش» عراق/مقصر شما هستید نه ایران و ترکیه!+نقشه خشکسالی دو کشور
فقط یک «پسر بد» مسئول خشونت در خاورمیانه نیست

312 310