خطوط اتوبوسرانی در اغلب شهرهای کوچک و بزرگ اولویت اصلی حمل‌ونقل عمومی هستند و روزانه میلیون‌ها مسافر در سراسر جهان با این مکعب‌های آهنی جابه‌جا می‌شوند. اگرچه در شهرهای توسعه یافته دنیا وسایل دیگر نظیر مترو، مونوریل، ترن زمینی، ون و... به عنوان مکمل بخش اتوبوسرانی به تدریج توسعه یافته‌اند و همپای اتوبوس‌های وقت‌شناس و راحت به شهروندان خدمات می‌دهند، در این میان اتوبوس‌های کلانشهر تهران با آن‌که ستون فقرات حمل‌ونقل عمومی هستند سهم پایینی در جابه‌جایی پایتخت‌نشینان برعهده دارند. به طوری که تنها حدود 4 میلیون از 18 تا 20 میلیون جابه‌جایی روزانه درون‌شهری از طریق اتوبوس‌ها انجام می‌شود و این رقم با استانداردهای جهانی و مدیریت نوین شهری فاصله بسیار دارد.
اما و اگرها...
سهم پایین اتوبوسرانی در حمل‌ونقل مسافران پایتخت در حالی است که در برخی شهرهای کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه بیش از 70 درصد جابه‌جایی‌های درون‌شهری از طریق خطوط اتوبوسرانی صورت می‌گیرد. در کشورهای اسکاندیناوی بیش از 2 دهه است که حمل‌ونقل اتوبوسی نزدیک به 85 درصد جابه‌جایی‌ها را برعهده دارد و این رقم برای برخی کلانشهرهای آسیایی به حدود 60 درصد می‌رسد. بیش از 5 دهه فعالیت اتوبوسرانی در تهران مزیتی در این حوزه محسوب نمی‌شود و هنوز اما و اگرهای بسیاری در پیش است تا سهم حمل‌ونقل عمومی شامل اتوبوس، مترو، تاکسی و... در پایتخت طی برنامه‌ای چند ساله به 70 درصد برسد.
قاعده کلی بر این است که حمل‌ونقل عمومی ارزان، سریع و در دسترس باشد تا انتظارنسبی شهروندان را برآورده کند و جابه‌جایی‌های روزمره را برعهده گیرد. در مقابل استفاده از خودروی شخصی صرفا برای مواقع اضطرار یا مسافرت و تفریح خانوادگی موجه باشد. از این دیدگاه نارسایی‌های پیش روی اتوبوسرانی را می‌توان در 2 بخش عمده بررسی کرد؛ نارسنایی‌های فنی و ضعف‌های فرهنگی.
نارسایی‌های فنی
از دید مسافران و شهروندان ـ که بالطبع سنجش مطلوبیت این حوزه از زاویه‌های دیگری غیر از آن غیرمعتبر است ـ نارسایی‌های فنی تعیین‌کننده این موضوع هستند که چرا اتوبوس سوار نمی‌شویم. صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل‌ونقل و امنیت این نوع جابه‌جایی همگانی به ویژه برای بانوان تنها مزیت‌های منطقی استفاده از اتوبوس‌ها هستند. در مقابل دلایل بسیاری برای اتوبوس سوار نشدن قابل شناسایی است.
اتوبوس‌سواری ارزان نیست ،اتوبوس‌ها در دسترس نیستن ،اتوبوس‌ها سریع نیستند،اتوبوس‌سواری اعصاب خردکن است
نارسایی‌های فرهنگی
شاید باورش برای بسیاری از شهروندان تهرانی دشوار باشد اما در کشورهایی نظیر سوئیس، فنلاند، دانمارک و اتریش استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی یک ارزش اجتماعی محسوب می‌شود. به این معنا که افراد استفاده از وسایلی مانند اتوبوس برای جابه‌جایی‌های روزمره یا حتی گردش و تفریح را یک تعهد اجتماعی و نشانه روحیه مسوولیت‌پذیر خود دانسته و به نوعی به آن افتخار می‌کنند. بالطبع در چنین شرایطی استفاده از خودروی شخصی در مواقع غیرضروری یک رفتار ضد فرهنگی و نشانه خودخواهی و بی‌مبالاتی است.
هنگامی که اتوبوس‌سواری امری شاق و طاقت‌فرسا باشد که فقط اقشار کم‌درآمد جامعه مصائب آن را به جان می‌خرند نباید انتظار داشت طبقه متوسط و مرفه شهری به آن افتخار کنند یا حتی درباره ضرورت‌ها و مزیت‌هایش سخنی به میان آورند.
امروزه فرهنگ‌سازی برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی پیش از هرچیز معطل تسهیلات این حوزه است که سال‌هاست به دلایلی نظیر کمبود بودجه و اعتبارات ارائه نمی‌شود. دعواهای سیاسی و جناحی نیز پوششی است که اخیرا برای کمبود بودجه‌ها در این عرصه به کار می‌رود و گویا فراموش کرده‌ایم با معطل نماندن 100 یا 200 یا حتی هزار اتوبوس در گمرک به هر دلیلی وضعیت اتوبوسرانی آن نمی‌شود که باید بشود. در حقیقت اگر اتوبوسرانی را اولویت اصلی حمل‌ونقل عمومی بدانیم ـ که جز این نیست ـ بهبود وضعیت و دستیابی به حداقل استانداردها برای آن نیازمند تحولی اساسی است که از برخی طرح‌های رسانه‌ای و دهن‌پرکن آبی برایش گرم نمی‌شود.
45301
نظر شما