مهسا مژدهی: وزیر خارجه پیشنهادی ابراهیم رییسی به نگاهش به شرق و اشنایی با غرب اسیا شهرت دارد. او در سخنرانی که در مجلس داشت به طور ویژه به شرق پرداخت و از سیاست هایی گفت که "در غرب آسیا به دنبال نهادینه کردن دستاوردهای مقاومتی و در شرق آسیا به دنبال تعامل با دستگاه‌های نوظهور اقتصادی هستیم. این سخنان در وضعیتی که ایران و غرب در مذاکرات جدی قرار داشته اند و به زودی ادامه گفتگوها در وین باید از سر گرفته شود، این سوال را ایجاد کرده که نگاه تهران در چهار سال پیش رو به غرب چیست؟
در خبرآنلاین با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشسته ایم:
اقا امیرعبداللهیان تاکید ویژه ای بر سیاست خارجی ایران در حوزه اسیا داشته اند. در شرایطی که ایران سیگنال هایی می دهد که به مذاکرات وین باز می گردد، ایا این موضع گیری ها می تواند به معنای این باشد که دولت سیزدهم علاقه کم تری برای ادامه گفتگوها در وین دارد؟
واقعیت این است که چنین اظهار نظر هایی ممکن است غرب را از مسیر اصلی خودش که تمایل بازگشت به برجام است منصرف کند. ما باید بدانیم که اگر مثلا بخواهیم با ژاپن روابط اقتصادی برقرار کنیم،آنها بدون اجازه امریکا دست به هیچ اقدامی نخواهند زد. حتی در کشورهای غرب اسیا هم همینطور است. یعنی ما با بیشتر کشورهای عربی روابط پرتنشی داریم و حالا انتظار می رود که بخواهیم آنها را ترمیم کنیم. اما عربستان یا امارات بدون اجازه واشنگتن دست به گفتگو یا اقدامی برای اشتی نخواهند زد. البته ایشان گرایش به اسیا دارند و با توجه به سوابق کاری شان این طبیعی است. اما باید این موارد را در نظر بگیریم.دولت می خواهد پنجره های جدیدی را باز کند اما توجه به برخی نکات ضروری است. هر گونه ارتباط اقتصادی ما با شرق یا غرب اسیا معطوف به این است که ما بتوانیم با بانک ها و اف ای تی اف کار کنیم. با توجه به اینکه اف ای تی اف عملی نشده نقل وانتقالات مالی محدود خواهد بود. این ها موضوعاتی است که وزیرخارجه باید در مورد آن کار کند.
هیچ راهی برای ایران وجود ندارد جز اینکه نگاهش را همانطور که به شرق تلطیف کرده، نسبت به غرب هم عوض کند و خودش را با روابط بین الملل اشتی دهد و به سمت گفتگوی مستقیم بر سر برجام و تبعات آن برود.
دولت نشان می دهد که علاقه مند به گفتگوهای وین است. با توجه به تیمی که احتمالا به وزارت خارجه می رود، چقدر این شانس وجود دارد که گفتگوهای وین به نتیجه برسد؟
اقای امیرعبداللهیان در مجلس هم گفتند که اهل مذاکره هستند و درمورد دیپلماسی و میدان و همسویی این دو با هم حرف زدند.دیپلماسی نیاز به زیرکی هایی دارد. البته که مواردی مثلا برجام و مذاکرات وین تنها در دست وزارت خارجه و دولت نیست. با همه اینها ما حتما دوباره وارد گفتگو در مورد توافق هسته ای خواهیم شد. امدن رییس جمهور ژاپن هم از طرف ایالات متحده بود تا زودتر مذاکرات شروع شود. ما داریم دست به نمایش قدرت هایی می زنیم که با دست پرتری وارد مذاکره شویم. اما به نظر من ایران اگر غافل شود از اینکه وارد مذاکره مستقیم شود، اشتباه می کند و باید خودش را هر چه سریع تر در جریان گفتگوهای مستقیم قرار دهد. ایران باید خودش را در ارتباط با غرب قرار دهد چون شرق به تنهایی قادر نیست تا اقتصاد ما را احیا کند. نه چین و نه روسیه که روابطی با ما دارند، آن اتحاد استراتژیکی که ما می خواهیم را ندارند. سرمایه گذاری ها بسیار پایین است و نمی تواند به تنهایی کارساز باشد. این به معنای آن نیست که ارتباط با شرق قطع شود اما توازن نیاز است.
ما در دوران قبل هم ارتباطاتی با شرق داشتیم. مثلا از ظرفیت های کشورهایی مانند مالزی استفاده می کردیم.ایا این روند می تواند در دولت جدید هم ادامه یابد و اصلا چنین روندی می تواند از نظر سیاسی و اقتصادی ایران را در وضعیت بهتری قرار دهد؟
ممکن است که ما بازارهای محدودی داشته باشیم در مالزی یا برخی کشورهای دیگر. همانطور که الان هم ما به چین نفت صادر می کنیم. اما بحث این است که ایا الان چین می آید تا در منابع نفتی ما سرمایه گذاری کند؟ یا روسها که خود درگیر تحریم هستند چنین کاری می کنند؟ نگاه به شرق به عنوان یک نجات دهنده برای ما کار نخواهد کرد. چین بازار هفتصد و پنجاه میلیاردی خود را با منافع با ما عوض نمی کند. روسیه هم نیازمند به غرب است و هر دو گوشتشان لای دندان غربی هاست. ما باید با همه کشورهای جهان رابطه داشته باشیم. تکیه به یک سمت و غفلت از سمت دیگر نمی تواند باعث شود که ما از وضعیت فعلی خارج شویم. ما در واکسن هم نتوانستیم به چین و روسیه به تنهایی تکیه کنیم. در بقیه موارد هم همینطور است. من بارها گفته ام که ما باید نگاه به درون را دینی کنیم و نگاه به بیرون را جهانی. ما ابدی به قواعد بین المللی احترام بگذریم. اگر خلاف این عمل کنیم به نتیجه مطلوبی نخواهیم رسید.
یک ایده ای هست که می گوید بایدن هم به شرق اسیا اهمیت بیشتری می دهد و دیگر علاقه ای به خاورمیانه ندارد. در این میان نگاه ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟
نقطه اغازین این سیاست مربوط به دوران اوباماست. او گفت که ما در خاورمیانه منافعی نداریم و تنها شش درصد نفت مصرفی ایالات متحده از خاورمیانه تامین می شود. این نگاه به شرق، چین و دریای جنوبی چین از آن زمان گذاشته شد. الان هم ممکن است به صورت یک استراتژی کلی در نظر بایدن باشد. اما تعهداتی که امریکا در مورد اسراییل دارد نمی گذارد که این شیوه را رها کند. 350 تا 370 سازمان در امریکا به دنبال حفظ منافع اسراییل هستند. نگاه به شرق از سوی امریکا نگاه به تهدیداتی است که از سوی این کشورها وجود دارد. اما الان نمی توانند چنین کاری کنند. اسراییل نیاز به کمک ایالات متحده دارد. یکی از خواهش های وزیرخارجه ژاپن از ایران این بود که برای امنیت منطقه کمک کند. چرا که ژاپن بیشترین میزان نفت و گاز را از این منطقه می گیرد و می خواهد که صلح و ثبات آن تامین شود. ایران هم در این میان باید نسبت به تحولات هوشیار باشد. امریکا نمی تواند سیاستش را به طور کلی به شرق ببرد و ایران نباید از این موضوع به راحتی بگذرد.
>>> این مطالب را هم بخوانید:
موافقان و مخالفان درباره برنامه امیرعبداللهیان چه گفتند؟
برنامه امیرعبداللهیان برای وزارت‌خارجه چیست؟/بازخوانی از روند صلاحیت یک وزیری که می گویند رأی می‌آورد
امیرعبداللهیان دیپلمات میدانی است؛عنصر توانمندی در مذاکرات هسته‌ای نیست
اولویت‌های سیاست خارجی در وزارت امیرعبداللهیان چه باید باشد؟
312 310
نظر شما