هشت قرن کسوف

مولوی هرگز نشد مولای روم،
تا غلام شمس تبریزی نشد*

در میان مناسبتهای تاریخی، روز هشتم مهرماه به بزرگداشت جلاالدین محمد بلخی معروف به مولانا، شب چراغ عرفان و ادب ایران اختصاص دارد. خداوند معانی بلند روحانی و شاعری حساس که هماوردی در هیچ دوره از تاریخ فرهنگ بشر برای وی متصور نیست. از تواریخ و تذکره ها و حتی آثار خود مولانا می توان دریافت که وی این مقام را به بهای همنشینی با شمس الدین محمد معروف به شمس تبریزی، به دست آورده است. شمس تبریزی که هفتم مهرماه هم روز یادبود اوست، از منظر مولانا مظهر کمال انسانیت و کمال عشق است. از نخستین تا واپسین دیدار، آنچه در گفت‌وگوهای میان شمس و مولانا گذشته است، آتشی در جان مولانا افکنده که آثار آن از پس قرون همچنان گرم و گیرا مانده است.
شمس شخصیتی است که همواره از شهرت گریزان بوده و این خصیصه سبب شده است که پژوهش‌های مستند و مبسوطی درباره چگونگی دیدار و همنشینی آن دو گوهر تابناک به عمل نیامده و اقوال و روایت‌های ضد و نقیض افسانه گونه در کتابهای قدیم و جدید ضبط و نقل شده است.
«هشت قرن کسوف» که همزمان با هشتصدمین سال ورود شمس الدین محمد به قونیه، به قلم هوشنگ ملک نیا منتشر شده است، ناگفته‌های بکری از نخستین دیدار و شرح روابط این دو عارف واصل دارد که می تواند راهگشای تالیف آثار ادبی فراوانی در آینده در این زمینه باشد. مولف در این کتاب سعی کرده است که ضمن بررسی اخبار و کتب تاریخی با استناد به دو منبع مهم، کتاب دیوان غزلیات مولانا و کتاب مقالات شمس تبریزی، علاوه بر بررسی جوانب مختلف تاثیر شمس بر مولانا، با ارایه ادله، شاعری شمس تبریزی که از دید بسیاری محققان و استادان بزرگ مکتوم مانده است را اثبات کند. علاوه بر این نمونه‌هایی از سروده‌های شمس تبریزی نیز یکجا گردآوری شده است که می‌تواند برای شناسایی سایر اشعار وی چالش بزرگی پیش روی محققان قرار دهد.

*کتیبۀ آرامگاه سیدصوف فیض‌بخش سهروردی (وفات ۷۸۶ق) حصار تاریخی لاهور، ایالت پنجاب پاکستان.