به بهانه بازنشستگی مرکل

ترک آنگلا مرکل از صحنه رسمی سیاست آلمان در حالی سپری شد که دولت آلمان صدر اعظم جدید را انتخاب کرده و مردم آلمان او را به شرافت، عقلانیت و ساده زیستی می شناسند.

به باور کارشناسان، دوران صدارت مرکل، دوران تهدیدهای پنهانی بود که در ابتدا نامرئی بودند، و همین باعث شد که آنها تاثیرات بدی به همراه داشته باشند. بحران مالی دولت و بحران یورو،   همه گیری  کرونا و تغییرات آب و هوایی  از این موارد هستند که صدراعظم آلمان را درگیر خود کردند. این همان موضوعی بود که فقط توسط متخصصان و دانشمندان فهمیده شد. گفته می شود او در زندگی خودش، بسیار باهوش و عاشق ریاضیات و فردی عقلانی بود. رقبایش می گویند تهدیدهای پنهانی برای ترساندن او کافی نبود زیرا به باور آنها، او قادر است ماهیت واقعی تهدید را شناسایی و حقایق پشت آنها را درک کند. سی و یک سال زندگی سیاسی او در حالی به بازنشستگی ختم می شود که آلمان تحت صدارت او، در فاصله سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۱ بحران هایی سخت تر از جنگ را تجربه کرده است. سیاست ورزی او در سال ۱۹۹۰، بلافاصله پس از فروپاشی دیوار برلین آغاز شد، زمانی که مرکل به کار خود به عنوان فیزیکدان در آکادمی علوم آلمان شرقی پایان داد و به سیاست روی آورد.

علاوه بر تهدیدهای پنهانی که مشخصه ۱۶ سال دوران تصدی او بوده، دومین تحول مهمی که در دو دهه گذشته رخ داده است، تزلزل دموکراسی های لیبرال در اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا است که این تحول دقیقاً ۲۰ سال پیش با حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز شد و با تجاوزات جدید روسیه، ظهور سریع چین به عنوان یک ابرقدرت و تلاش نافرجام برای غربی‌سازی جهان اسلام در عراق ادامه یافت.

اما وظیفه مرکل یافتن پاسخ بود. در درجه اول برای آلمان، بلکه برای اروپا و جهان. برای چند سال یا حتی چند دهه مشخص نخواهد شد که او چقدر این کار را خوب انجام داده است. دوران تصدی او با هفت بحران در هم آمیخته است بحران مالی. بحران یورو؛ تهدید مداوم روسیه؛ هجوم عظیم پناهندگان؛ دونالد ترامپ، که نامش در اینجا مترادف با حمله به لیبرال دموکراسی به کار رفته است. تغییرات آب و هوایی؛ و همه گیری ویروس کرونا. مرکل باید از همه اینها عبور می کرد. این بحران ها در دوره مرکل، مسائل مهمی بودند که او از آنها عبور کرد.

آلمان در حالی از آنگلا مرکل خداحافظی می کند که نه به مد و اجناس لوکس اهمیت داد و نه تسلیم وسوسه دوربین‌های خبرنگارها و چاپلوس‌ها شد. مرکل نه در محله گرانقیمت ملک خرید و نه اتومبیل‌های گران و لوکس؛ کاخ سلطنت نساخت، در تعطیلات خود نه در قایق‌های لوکس مسافرت کرد و نه یکی از این نوع خرید و همینطور هواپیمای خصوصی نداشت. دعوت به مهمانی‌های خصوصی را رد میکرد؛ در هتل‌های پنج ستاره دیده نشد و در مجالس اعیان ‌و اشراف شرکت نکرد.

شانزده سال تمام طرز لباس پوشیدنش را عوض نکرد و لباس‌های برند معروف و گرانقیمت هرگز نپوشید. در یکی از کنفرانس‌های مطبوعاتی یک خبرنگار از او پرسید: خانم مرکل به چشم میخورد که شما لباس‌های متنوع نمیپوشید و آنها را به ندرت عوض میکنید؛ شما فقط یک دست لباس دارید؟ وی جواب داد من کارمند ‌و خدمتگزار ملت هستم؛ مانکن که نیستم.

در مصاحبه مطبوعاتی دیگر از وی سوال شد آیا در خانه‌اش خدمتگزار دارد که مسئول نظافت خانه و یا آشپزی و غیره باشد؟ جواب مرکل این بود: «نه من خدمتگزار ندارم و احتیاجی هم به همچین کمکی ندارم، همسر من و خودم کارهای روزمره خانه را خودمان انجام میدهیم. »خبرنگار دیگری پرسید چه وقتی لباس‌هایتان را میشوئید؛ خودتان و یا همسرتان؟ او جواب داد: کارهای وصله و غیره را من انجام میدهم و همسرم نیز مسئول ماشین لباسشویی است. بالطبع ما این کارها را اکثراً دیروقت انجام میدهیم. خوشبختانه دیوارهای آپارتمان ما عریض هست و ما دقت می‌کنیم که برای همسایه‌ها مزاحمت ایجاد نکنیم.

خانم مرکل اجاره‌نشین یک آپارتمان عادی است مثل شهروندان عادی شهر؛ وی حتی قبل از اینکه صدراعظم شود در این آپارتمان زندگی می‌کرد و بعد از آنکه رئیس دولت شد آپارتمان را عوض نکرد. او هیچگاه به یک ویلا اسباب کشی نکرد؛ نه مالک خانه است و نه استخر و هواپیمای خصوصی دارد.

او در ۱۶ سال ریاست خود هیچ یک از اقوام خود را به خدمات دولتی منصوب نکرد و یا برای خود و فامیلش سمت مهم در بخش خصوصی اقتصاد فراهم نکرد. او ساعی و با هوش است و همیشه متواضع ماند. صبور و با احساسی ظریف در قبال انسان‌هاست و به قضاوت وی می‌شد همیشه اطمینان داشت.  آنگلا مرکل از درون فرهنگ آلمانی زاده شده بود.

*کارشناس مسائل بین الملل
 

۳۱۱۳۱۱