دلارها برای چه کسی به پرواز در می آیند؟

بازار ارز ایران روزهای ملتهبی را پشت یر می گذارد. التهابی که طرفداران کمی هم در میان مردم، فعالان اقتصادی، کارشناسان و حتی سیاستگذاران اقتصادی ندارد. چرا که این التهاب گرایش به گران تر کردن نرخ ارز دارد. اما این طرفداران ارز گران تر، چه استدلال هایی دارند؟

برخی از این افراد از ارز شناور در راستای حمایت از صادرات بیشتر دفاع می کنند. اما فراموش نباید کرد که آزاد بودن نرخ ارز برای کشورهایی مناسب است که اقتصادی پویا دارند و توان تولیدی آنها بالاست و میزان واردات محدودی هم دارند. در غیر این صورت، افزایش قیمت ارز در حالت وابستگی بالا به واردات، موجب شتاب بخشی به نرخ تورم می شود.

همچنین گفته می‌شود با افزایش نرخ ارز، ارز بیشتری وارد کشور می‌شود. این توجیه هم در شرایطی می‌تواند قابل پذیرش باشد که صادرات کشور بیش از واردات آن باشد و الا این نسخه برای اقتصادی که همواره با کسری تجاری رو به روست و صادرات غیرنفتی قابل اتکایی ندارد، به رشد واردات هم مدام دامن می زند.

برخی اقتصاددانان هم معتقدند برای افزایش صادرات غیرنفتی باید نرخ دلار تا 2 هزار تومان افزایش یابد. به باور آنها این نرخ به تولیدات ایرانی کمک می کند که وارد رقابت در بازارهای جهانی شوند. اما به نظر من باید بپذیریم در شرایط فعلی توان صادراتی ایران بیش از میزان فعلی نمی‌تواند باشد. مگر این که برنامه کارآمدی برای بهبود کیفیت تولید، حمایت واقعی از تولید و رقابتی کردن بازار ایران تدوین و اجرا شود که در آن صورت افزایش نرخ ارز نمی‌تواند توجیه مناسبی برای حمایت از رشد صادرات باشد.

در مجموع به نظر می رسد، در شرایط فعلی تثبیت نرخ ارز نفع بیشتری برای اکثر فعالان اقتصادی و مردم به همراه داشته باشد. چرا که اصولا در شرایط آزادی بازار ارز و شناور بودن نرخ ارز در ایران، بیش از همه سفته‌بازان و معامله‌گران بازار ارز سود می‌کنند و صادر‌کنندگان و وارد‌کنندگان و همین طور مسافران در نوسانات قیمت ارز متضرر می‌شوند. همچنین در مجموع مردم با افت ارزش واقعی دارایی هایشان مواجه می شوند.

در واقع خریداران ارز در ایران دو دسته‌اند دسته اول فعالان اقتصادی اعم از صادر‌کنندگان و وارد‌کنندگان و مسافران و دسته دوم کسانی هستند که اصولا نیازی به ارز ندارند و تنها با خرید فروش آن به کسب سود می‌اندیشند این دسته که به سفته‌بازان معروفند در شرایط نوسان قیمت با خرید و فروش‌های صوری، نظم بازار را برهم می‌زنند. در این شرایط طبیعی است که نیازمندان واقعی ارز به دلیل کمبود اطلاعات توانایی تصمیم‌گیری درست را ندارند و معمولا دچار زیان می شوند.

لذا تثبیت نرخ ارز می‌تواند تاثیر مثبتی برای فعالان اقتصادی به همراه داشته باشد، چرا که وارد‌کنندگان و صادر‌کنندگان نیاز ارزی خود را از مراجع دولتی تهیه می‌کنند و از بازار ارز خارج می‌شوند.

دولت می‌تواند به صادر‌کنندگان ایرانی یارانه اختصاص دهد چون همانطور که اشاره شد، حجم صادرات غیر نفتی ایران بسیار محدودتر از میزان واردات است و عوارض رشد نرخ ارز در شرایط واردات بالا می‌تواند به اقتصاد کشور زیان وارد کند بنابراین دولت می‌تواند با تثبیت نرخ ارز، به صادر‌کنندگان یارانه اختصاص دهد.

بدین ترتیب در صورتی که سفته‌بازان قیمت دلار را هم افزایش دهند به زیرساخت‌های کشور ضربه نخواهد خورد.

تنها دسته خریداران ارز که از این مسئله چندان سود نخواهند کرد مسافران خواهند بود که همچنان مجبور هستند که نیاز خود را از بازار تهیه کنند بنابراین این دسته نیز می‌‌توانند با محاسبه درست خرید سبد کوچک ارزی خود را بین یورو و دلار تقسیم کنند تا ضرر و سود خود را پوشش دهند.