سی‌ان‌بی‌سی: نسخه جدید برجام متفاوت است/تایم: تعلل بایدن چند دلیل دارد

به گزارش خبرآنلاین پایگاه پولتیکو در ارزیابی روند گفتگوهای هسته ای نوشت که ایران و ایالات متحده پس از ۱۷ ماه گفتگوهای غیرمستقیم هم اکنون به احیای توافق سال ۲۰۱۵ نزدیک شده اند و در همین حال آمریکا روز چهارشنبه پاسخ مورد انتظار خود را به ایران در مورد پیش‌نویس پیشنهادی برای بازگرداندن توافق هسته‌ای به اتحادیه اروپا ارسال کرد. انتظار می‌رود پاسخ ایالات متحده بر روی نقطه‌های نهایی مربوط به درخواست‌های ایران برای تضمین‌های اقتصادی و رفع تحریم‌ها متمرکز شود. موضوعی که مقامات این کشور به سختی درباره آن صحبت می کنند.

روزنامه واشنگتن پست نیز در این خصوص به نقل از مقامات آمریکایی نوشت که مفاد متن جدید عمدتاً به روز رسانی توافق اولیه است. جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا نیز می گوید که آمریکا نسبت به هفته های گذشته به توافق با ایران نزدیک تر شده است. واشنگتن پست در گزارش دیگری نوشت که گروهی متشکل از ۴۰ مقام دولتی سابق و کارشناسان برجسته منع گسترش تسلیحات از بایدن خواسته اند تا مذاکرات برای بازگشت به توافق هسته ای با ایران را با موفقیت به پایان برساند.

خبرگزاری انگلیسی رویترز نیز با اشاره به اینکه ایران در حال بررسی پاسخ آمریکا است نوشت که قیمت نفت روز چهارشنبه پس از یک جلسه تجاری پرنوسان به دلیل نگرانی‌ها مبنی بر اینکه ایالات متحده در پاسخ به پیش‌نویس توافقی که توافق هسته‌ای و احتمالا صادرات نفت خام اعضای اوپک را بازیابی می‌کند افزایش یافت چرا که واشنگتن امتیازات اضافی را برای ایران در نظر نخواهد گرفت.

پایگاه سی ان ان نیز بدون اشاره به اقدام مخرب و خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق در سال ۲۰۱۸ نوشت: مقامات ایالات متحده اشاره کرده اند که هنوز مسائلی وجود دارد که باید قبل از موافقت ایالات متحده با پیوستن مجدد به توافق حل و فصل شوند - که به طور رسمی به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می شود. ایران به‌طور فزاینده‌ای تعهدات خود در قبال توافق را نقض کرده و برنامه هسته‌ای خود را در پی خروج ایالات متحده افزایش داده است.

بیشتر بخوانید:

گروسی: توافق برای احیای برجام چندان دور نیست

۳ خواسته برجامی رد شده ایران از سوی آمریکا / فرانس ۲۴ روایت کرد

در رابطه با آمریکا باید یک بله یا یک نه بزرگ بگوییم

باراک راوید خبرنگار معروف صهیونیست در گزارشی برای پایگاه آکسیوس از قول مقامات اسرائیلی نوشت که ایالات متحده مواضع خود را در واکنش به توافق ایران تشدید کرده است. هنگامی که ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل در این هفته وارد واشنگتن شد، دولت او به شدت نگران بود که دولت بایدن در آستانه گرفتن امتیازات جدید برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران است. سه مقام اسرائیلی می گویند که پس از این دیدار، این نگرانی کاهش یافته است. به نوشته آکسیوس نگرانی اول مقامات صهیونیست بسته‌شدن پرونده پرونده تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ادعاها در خصوص کشف ذرات اورانیوم بود. نگرانی دوم تسهیل تجارت با شرکت های نزدیک به سپاه و نگرانی سوم نیز ضمانت اقتصادی برای عدم خروج مجدد از توافق از جانب آمریکا بود.

همچنین ادعا می شود که طبق اظهارات علی منتظری خبرنگار فرانس ۲۴ سه خواسته ایران از سوی آمریکا رد شده است. خواسته نخست ایران درباره حفظ توانمندی های هسته ای اش در سطح فعلی است. امریکایی ها مخالف این موضوع و خواستار بازگشت توانمندی های هسته ای تهران به سطح زمان آغاز برجام یعنی سال ۹۴ هستند. ایران خواهان جمع آوری و نگهداری سانتریفیوژهای نسل جدید خود در انبار تحت نظارت آژانس است اما امریکا خواستار نابودی همه سانتریفوژهای مازاد بر آغاز برجام در سال ۹۴ و بازگشت تعداد سانتریفوژهای موجود ایران به سطح این زمان است. ایران درخواست کرده برای توافق، پایان نهایی تحقیقات آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی در فعالیت هسته ای تهران از جمله سوالات درباره منشاء اورانیوم در سه مرکز هسته ای ایران اعلام شود اما امریکا این موضوع را رد کرده است.

ادعاها در خصوص پاسخ آمریکا تا آنجا پیش رفت که العربیه روز چهارشنبه در خبری مدعی شد که ایالات متحده هیچ کدام از خواسته‌های اضافی ایران را نپذیرفته است. در همین حال سیدمحمد مرندی، مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در جواب به این ادعا نوشت: این ادعای العربیه کاملا غلط است. ایران تازه بررسی پاسخ را آغاز کرده است و بعدا هماهنگ‌کننده را درجریان جزئیات قرار خواهد داد.

ویژگی های توافق جدید

جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد در ویرجینیا تک، گفت که نسخه جدید توافق هسته ای ایران، که به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک نیز شناخته می شود، بسیار متفاوت از نسخه اصلی خواهد بود. وی که با شبکه سی ان بی سی گفتگو می کرد افزود: نسخه دو برجام با نسخه یک بسیار متفاوت است. نسخه یک توسط یک دولت معتدل اجرا می شد که در مجموع به سمت اقتصاد جهانی و بازسازی روابط با غرب گرایش داشت.

صالحی تصریح کرد: برجام جدید، اگر اتفاق بیفتد، در فضای بسیار متفاوتی قرار خواهد گرفت زیرا ایران در واقع توجه خود را از غرب به سمت شرق معطوف می‌کند. بنابراین به یک توافق متفاوت نیاز دارد.

علی احمدی، یکی از اعضای اجرایی مرکز سیاست امنیتی ژنو نیز گفت: هر توافقی که حاصل شود، اکنون احتمال همکاری شرکت های غربی با ایران کمتر خواهد بود. وی این موضوع را به دلیل وجود میراث تحریم‌ها و دشواری های مربوط به انجام بررسی اصل «مشتری خود را بشناسید» را دانست. احمدی گفت: این قابل درک است که شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران اروپایی منتظر بمانند یا به کلی از بازار ایران دوری کنند. اما آنهایی که در واقع مشتاق کشف بازار ایران هستند، کشورهایی در آسیا مانند چین، هند، ترکیه، مالزی و حتی قطر به ویژه چین هستند. وی افزود: با این حال، با وجود پیوندهای رو به رشد با قدرت های بزرگ شرقی، تغییر کامل به سمت شرق "طرح B خیلی خوبی نیست". در حالی که چین در حال خرید نفت خام از ایران و فروش منابع و مواد اولیه است، بیشتر شرکت‌های چینی در مورد تحریم های آمریکا ریسک پذیری یکسانی ندارند. آن‌ها تا زمانی که خطرات تحریم‌ها برطرف نشود، تمایلی به تعامل عمده با اقتصاد ایران نخواهند داشت. احمدی گفت که این در مورد بسیاری از اقتصادهای آسیایی که ایران می خواهد روابط قوی تری با آنها ایجاد کند، صدق می کند. وی با اشاره به سطح پایین تجارت ایران با روسیه عدم وجود توافق را مانعی برای افزایش روابط تجاری بین دو کشور دانست.

تعلل دولت بایدن برای احیای توافق

نشریه تایم در تحلیلی با اشاره به رسیدن مذاکرات به مرحله جدید، انعطاف طرف ها را حل کننده نکات کلیدی دانست که در گذشته مانع توافق شده بودند. تایم در ادامه نوشت که توافق جدید میلیاردها دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران و همچنین درآمدهای نفت و گاز را آزاد می‌کند و سپس مدت کوتاهی پس از اجرای کامل، ایران می‌تواند حدود یک میلیون بشکه در روز نفت به بازار عرضه کند. نشریه تایم در ادامه با اشاره به مخالفت ها در داخل آمریکا با احیای برجام این پرسش را مطرح می کند که آیا دولت بایدن معتقد است که مزایای قانون منع اشاعه تسلیحاتی و احیای برجام بر هزینه های سیاسی داخلی یعنی امتیاز دادن به ایران درست در نزدیکی انتخابات میان دوره ای بیشتر خواهد بود؟

در حالی که سیاست خارجی یک عامل تعیین کننده برای رأی دهندگان در ماه نوامبر نخواهد بود، دموکرات ها محتاط خواهند بود که شتاب اخیر خود را با توافقی که جمهوری خواهان آن را اشتباهی توصیف می کنند، خنثی نکنند - چیزی که رای دهندگان آن را مجازات می کنند؛ درست همانطور که نتایج خروج از افغانستان نشان را می دهد. تایم در ادامه نوشت که مسائلی چون سوءقصد به جان سلمان رشدی رمان نویس مرتد، ادعای وزارت دادگستری آمریکا مبنی برای قصد ایران برای ترور جان بولتون و همچنین کاهش متوالی قیمت سوخت در آمریکا منجر شده تا دولت در این مرحله بی گدار به آب نزند. تایم افزود: ایران می داند که در سال ۲۰۲۴ اگر جمهوری خواهان برنده شوند به سرعت توافق را از بین خواهند برد و اگرچه از مزایای توافق سود خواهد برد اما شاید به این نتیجه برسد که چنین توافق کوتاهی حداقل تا سال ۲۰۲۴ ارزشی به لحاظ سیاسی ندارد. بنابراین شاید ایران در نظر داشته باشد که ضمن کنترل تورم، گسترش روابط با چین و روسیه و همچنین افزایش درآمدها از فروش انرژی، با فشار بیشتر به ایالات متحده برای امتیازگیری، آماده تصمیم نهایی برای توافق شود.

اما تایم به یک معضل اشاره می کند که آن هم طولانی تر شدن زمان برای حصول توافق است که از طرفی منجر به سرعت گرفتن برنامه هسته ای ایران و از طرف دیگر فرا رسیدن انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا می شود که چنین موضوعی سبب می شود تا توافق برای هر دو طرف مفید واقع نشود. به همین دلیل است که در عین حال، هم واشنگتن و هم تهران منافعی در زنده نگه داشتن چشم انداز یک توافق دارند، حتی اگر قصد دستیابی به آن را نداشته باشند و بنابراین در حالی که هیچ یک از طرفین قرار نیست مذاکرات را پایان دهند، سرنوشت توافق همچنان مبهم است.

گزارش و ترجمه: ابوالفضل خدائی

۳۱۱۳۱۱