آیا می توان کسی را از ارث محروم کرد؟

در این سالها که اشتغال به مشاورت حقوقی و وکالت داشته ام چه بسیار از من درباره محرومیت از ارث پرسیده اند. محرومیتی که استدلال حقوقی نداشته و  بلکه از باب شاید بخشی از فرهنگ تحکم  تربیتی پدر به فرزند و یا گرمی بساط فیلمنامه نویسان محترم به خورد مردم رفته است.
و اما پاسخ :
یکم :هر فردی در زمان حیات خود می تواند وصیتی درباره ماترک خود(اموال بجای مانده پس از مرگش) نماید. مثلا قدری از اموال را جهت امور خیریه ویا حتی فرد خاصی وصیت نماید. اما این میزان به هیچ عنوان نمی تواند به بیش از ثلث (یک سوم) اموال تجاوز نماید.
بعبارت دیگر اگر این فرد کل اموالش را فرضا برای امور خیر وصیت نماید، پس از مرگ او ، وصیتش فقط نسبت به یک سوم از اموالش نافذست و الباقی قدرالسهم وراث می گردد. حال می توان گفت ورثه را تا ثلث از اموال می توان محروم نمود.هرچند این امر نه به سبب محرومیت وراث است بلکه نتیجه ای از فرآیند حقوقی وقف است.
دوم:کافر از مسلمان ارث نمی برد اما مسلمان از کافر ارث می برد.
فرض کنید ، در خانواده ای پدر و مادر مسلمانند. به پیروی از ایشان نیز فرزندانشان مسلمان می شوند اما یکی از فرزندان درحالی که به بلوغ رسیده است از دین مبین اسلام خارج شده و اصطلاحا کافر می شود. فرقی نمی کند به سایر ادیان بگراید یا اصلا مسلک بی دینی را اختیار نماید.
دراین حالت نیز به موجب شرع و قانون ، این فرزند پس از مرگ هریک از مورثان خود، از ارث محروم گردیده و قدرالسهم مفروض ارث او بین سایر وراث منقسم می گردد. این حالت نیز نه بخاطر خواست مورث (مثلا پدر) بلکه بدلیل دستور دین و قانون است.
پس بنابر آنچه گفته شد ، مثلا یک پدر نمی تواند به دلیل اعتراض به فرزندش و یا اجبار وی به انجام کاری بگوید "تو را از ارث محروم می کنم!" واصولا هیچکس را نمی توان بر اساس تمایلات شخصی از ارث محروم کرد.

مصطفی ترک همدانی وکیل پایه یک دادگستری