زهرا خدایی
انور العولقی، رهبر جریان القاعده یمن نیز به لیست رهبران ترور شده القاعده به دست نیروهای آمریکایی در سال جاری میلادی پیوست؛ در ماه می امسال اسامه بن لادن، ماه ژوئن الیاس کشمیری، در آگوست عطیه عبدالرحمن و جمعۀ پیش نیز انور العولقی. این افراد مهمترین رهبران القاعده هستند که طی عملیات های نیروهای آمریکایی طی ماههای اخیر کشته شده اند.
حتی اگر تبلیغات و بزرگنمایی رسانه های غربی مبنی بر موفقیت آمریکا را نادیده بگیریم به نظر می رسد بعد از کشته شدن اسامه بن لادن، رهبر کاریزمای القاعده، این جریان به رغم تنوع در رویکرد و عملکرد در کشورهای مختلف، روندی رو به تضعیف را طی می کند. اینگونه به نظر می رسد که با رشد مطالبات مردمی و تجلی آن در انقلاب های فعلی یکی از پیامدهای تضعیف القاعده، انزوا و کمرنگ شدن بیشتر جریان افراط باشد که می تواند تا حد زیادی از قدرت مانور آنها در بسیاری از کشورها بکاهد.
انور العولقی، یکی از رهبران مذهبی برجستۀ القاعده که تحصیلات آکادمیک خود را در ایالات متحده آمریکا به پایان رسانده و ملیت آمریکایی نیز داشت، روز جمعه در حملۀ هواپیماهای آمریکا کشته و بسیاری از رسانه ها و مطبوعات غرب آن را موفقیت دیگری برای تیم اوباما اعلام کردند.
ابعاد و پیامدهای عملیات روز جمعه نیروهای آمریکایی در یمن و کشته شدن العولقی را با تعدادی از کارشناسان و تحلیل گران مسائل بین الملل مورد بررسی قرار دادیم که در ذیل آن را می خوانید.
علی بیگدلی(کارشناس مسائل بین الملل و مدرس دانشگاه شهید بهشتی)- ترور انور العولقی از دو زاویه قابل بررسی است: اول اینکه القاعده تا حد زیادی موقعیت و محبوبیت گذشتۀ خود را از دست داده است. دلیل این امر نیز گسترش جریان های دمکراسی خواهی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقاست. دیگر هیچ نشانه ای از حمایت مردمی از القاعده وجود ندارد و حتی مرگ اسامه بن لادن نیز واکنشی به همراه نداشت. این انتظار وجود داشت که مرگ رهبر القاعده در کشورهایی که ناتو در آنجا پایگاه دارد، از جمله پاکستان و افغانستان شورش هایی وسیع و طولانی به دنبال داشته باشد اما این مسئله اتفاق نیفتاد. این امر بیانگر آنست که القاعده دیگر همچون سابق طرفدار ندارد. مصداق بارز این مسئله می تواند این واقعیت باشد که ناآرامی های اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا هیچ گاه به سمت افراط و حرکت های تروریستی پیش نرفت. به نظر می رسد طرفداران و پیروان القاعده نیز به این نتیجه رسیده اند که شیوه ها و رفتارهای افراطی تاکنون به نتیجه ای نرسیده است.
دوم اینکه باراک اوباما در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری قرار دارد و شاید این موفقیت های کوچک بتواند تا حدی نظر آمریکایی ها را جلب و اندکی پایین بودن سطح محبوبیت اوباما را جبران کند.شاید ترور رهبران القاعده تا اندازه ای برای اوباما رأی آور باشد اما باید توجه داشت که مشکلات آمریکایی ها در حوزۀ اقتصادی به قدری زیاد حاد است که هنوز مشخص نیست که چنین اقداماتی بتواند محبوبیت اوباما را افزایش دهد. به هر حال اوباما می تواند از این حربه ها به عنوان ابزارهای تبلیغاتی استفاده کند.
اما مسئله قابل توجه دیگر اینست که بعد از کشته شدن انور العولقی، این شائبه شنیده شد که شاید ترور این رهبر القاعده بتواند به باقی ماندن علی عبدالله صالح در قدرت کمک کند. اما واقعیت آنست که کشته شدن العولقی هیچ واکنشی از سوی مردم یمن به دنبال نداشت و مردم هیچ اعتراضی به کشتن او نکردند. لذا اگر علی عبدالله صالح انتظار بهره برداری از این موقعیت را دارد، باید بداند که انتظارش بسیار نابجا و بیهوده است و این اتفاق هیچ تأثیری در موازنۀ قدرت در یمن به وجود نمی آورد.یمنی ها همچنان خواهان برکناری علی عبدالله صالح هستند و توجه چندانی به کشته شدن العولقی ندارند. تظاهرات مسالمت آمیز مردم نیز گویای آنست که آنها دیگر علاقه ای به شیوه های افراطی و تندرو ندارند.
مهدی ذاکریان(کارشناس مسائل سیاسی)- القاعده مدتهاست که به لحاظ حیثیتی ضعیف و زمین گیر شده و قطعا ترور رهبران این جریان به لحاظ نظامی ضربۀ بزرگی برای آنان محسوب می شود. اما در خصوص رویکرد آمریکا در ترور رهبران القاعده طی ماههای اخیر باید گفت که اینگونه می نماید که آمریکا بیشتر به سمت عملیات سخت افزاری در حرکت است. بدین معنا که آنها به این نتیجه رسیده اند که با عملیات های تحت پوشش سازمان ملل و یا راهکارهای حقوقی کمتر به نتیجه می رسد و تیم دمکراتی که اوباما رهبری می کند به رغم شعارهای حقوقی و انسانی، شیوه سخت افزاری را در پیش گرفته است.
محمدابراهیم طاهریان( سفیر اسبق ایران در پاکستان)- بعد از حذف بن لادن در پاکستان توان و انرژی آمریکا تا حد زیادی به لحاظ سیاسی آزاد شد. آمریکا کشتن بن لادن را پیروزی بزرگی برای خود قلمداد کرد و این شائبه تقویت شد که این موفقیت می تواند حتی پیروزی اوباما در انتخابات آتی ریاست جمهوری را به همراه داشته باشد.
از سویی بعد از ترور بن لادن نیروهای آمریکایی ها اخباری را منتشر کردند مبنی بر اینکه به اسناد ذی قیمتی در ویلای بن لادن در ابوت آباد دست یافته اند که متعاقب آن آمریکا موفق شد که برخی از رهبران برجستۀ القاعده در پاکستان را به قتل برساند. به عبارتی مرگ اسامه بن لادن، راه آمریکایی ها را برای ترور بیشتر رهبران القاعده هموار کرد. قاعدتا کشته شدن العولقی نیز نتیجه و کارکرد همان سلسله وقایعی است که آمریکایی ها درصدد آنند.
العولقی نیز یکی از رهبران برجستۀ القاعده بود و بعد از کشته شدن بن لادن این مسئله می تواند پیروزی دیگری برای آمریکایی ها باشد. به نظر می رسد که با آزاد شدن بیشتر انرژی آمریکا آنها زین پس بیشتر بتوانند مدیریت امور را در دست گیرند.بعد از مرگ بن لادن محرز بود که کشته شدن رهبر جریان افراط در درازمدت می تواند مشکلات جدی را برای القاعده به وجود آورد. به خصوص آنکه این جریان دیگر جایی در تحولات اخیر ندارد. همان طور که به خوبی می توان در بهار انقلاب های عربی مشاهده کرد، هیچ ردپایی از جریان افراط وجود ندارد و این بدان معناست که حتی اگر جریان افراط در میان مدت دست به عملیات های انتحاری از جمله ترور ربانی بزند بیش از همه هزینه های سنگینی را بر جریان افراط تحمیل خواهد کرد. 263
نظر شما