علی پاکزاد:
اعتبار اسنادی فرآیندی است که برای افزایش امنیت تبادلات اقتصادی و کاهش ریسک مبادلات تعریف و اجرا شده است. در این فرایند زمانی که یک خریدار اقدام به سفارش خرید کالا و خدماتی می کند برای آنکه به فروشنده اعتبار خود را اثبات کند با ارایه اسنادی از طرف بانک عامل خود وارد مذاکره می شود.
اسناد اعتباری خریدار در واقع سندی است که به فروشنده تضمین می دهد که بهای کالا و خدماتی را که به فروش رسانده ، دریافت خواهد کرد. در یک مبادله ساده همیشه یک طرف خریدار وجود دارد و یک طرف فروشنده در این مبادله نقل و انتقال کالا و پول اگر در یک لحظه انجام شود خریدار و فروشنده نگران دریافت حق خود نخواهند بود ولی زمانی که بین خرید کالا و دریافت پول به دلایل مختلف اختلاف زمانی وجود داشته باشد (حال به دلیل حجم بالای مبادله صورت گرفته و یا فاصله بین سفارش تولید تا زمان تحویل) باید تضمین هایی وجود داشته باشد که فروشنده مطمئن شود که پول خود را دریافت خواهد کرد و خریدار نیز از دریافت کالای خود مطمئن شود.
سیستم بانکی با تعریف فرایند گشایش اسناد اعتباری در واقع به خریدار و فروشنده تضمین نقل و انتقال کامل و سالم پول و کالا را ارایه داده و در ازای این تضمین کارمزد دریافت می کند.
در یک فرایند معمولی گشایش اعتبار علاوه بر خریدار و فروشنده یک دو و حتی سه بانک وارد فرایند می شوند، یک بانک به عنوان بانک عامل فروشنده و بانک دیگربه عنوان عامل خریدار وارد عمل می شوند و تضمین می کنند پول کالا و خدمت زمانی که خریدار کالا و خدمت مورد نظرش را دریافت کرد به فروشنده پرداخت شود.
این فرایند در 5 مرحله ساده شده است اول، سفارش کالایی از سوی خریدار به فروشنده ارایه می شود، در دومین گام خریدار اقدام به گشایش اعتبار نزد بانک عامل خود می کند و این گشایش به این صورت است که خریدار معادل حجم معامله مورد نظر خود پول نقد به بانک پرداخت می کند و یا از محل اعتباری که در بانک دارد اجازه دریافت تسهیلات را از بانک عامل خود دریافت می کند.
در مرحله بعد یعنی مرحله سوم بانک عامل خریدار معادل اعتبار مشتری اش به بانک عاملی که از طرف فروشنده کالا معرفی شده پولی پرداخت کرده و یا اعتباری رد و بدل می کند. در مرحله چهارم فروشنده سفارش کالای خریدار را برای او ارسال خواهد کرد و در مرحله پنجم زمانی که خریدار صحت کالای دریافت شده را تائید کند بانک عامل فروشنده پول را به حساب فروشنده واریز خواهد کرد.
در این مراحل به دلیل آنکه اعتبار بانکها وارد چرخه مبادله می شود در عمل تضمینی خواهد بود بر صحت و سلامت انجام مبادله.
اما در این فرایند چگونه اختلاس صورت گرفته است؟
در سیستم بانکی اسناد اعتباری صادر شده الزاما در زمان وقوع یک مبادله صادر نمی شود بلکه یک فرد می تواند با ارایه اسناد اعتباری و یا پول نقد از سیستم بانکی اسناد اعتباری دریافت کند و این اسناد در بین بانک ها قابل خرید و فروش است.
یعنی شما اقدام به دریافت یک سند اعتباری از بانک «الف» می کنید این سند یک تاریخ سر رسید دارد که در این تاریخ بانک موظف است مبلغ تضمین شده در سند را به آوردنده آن تحویل دهد (چیزی شبیه به چک ها تضمینی بانکی)، شما می توانید قبل از تاریخ سر رسید اعتبار اسنادی صادر شده را به بانک«ب» بفروشید که این بانک اصطلاحا با تنزیل کردن سند ( یعنی پرداخت پولی کمتر از مبلغ سند اعتباری به شما) این سند را دریافت و در زمان سر رسید شدن سند از بانک «الف» پول خود را دریافت میکند و در واقع تنزیل به نوعی کارمز بانک «ب» در ازای نقل کردن سند اعتباری پیش از تاریخ سر رسید محسوب می شود، البته در این روند بانک «ب» با استعلام از بانک «الف» از صحت سندی که خریداری می کند مطمئن می شود.
در اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی با تبانی صورت گرفته با کارکنان شعبه بانک اقدام به صدور اعتبار اسنادی جعلی کرده و این اسناد را قبل از رسیدن زمان سر رسید نزد بانکهای دیگری تنزیل کرده اند در این فرایند از یکسو تبانی کنندگان در زمان استعالم بانک تنزل کننده اعتبار آنرا تائید می کردند و از سوی دیگر با افزایش حجم اختلاس کنندگان به تطمیع کارمندان بانکهای تنزل کننده نیز پرداخته و با ابطال اسناد اعتباری جعلی بعد از سر رسید شدن اقدام کردند تا جعلی بودن اسناد فاش نشود. البته یکی از فضاهایی که امکان ادامه این روش را برای اختلاس کنندگان فراهم می سازد به روز نبودن به روز رسانی حسابهای بین بانک ها و بین شعب با هربانک است که گاهی به صورت سالیانه انجام می شود و این فرصت مناسبی برای تبانی کنندگان جهت حسابسازی و پنهان کردن پولهای اختلاس شده است.
البته با توجه به حجم بالای اختلاس که به هر شکل ( حتی اگر در اسناد بانک صادر کننده اسناد اعتباری به ثبت نرسیده باشند)در اسناد حسابداری بانکهای تنزیل کننده ثبت و ضبط شده، شک به اعمال نفوذ و استفاده از توصیه نامه های خاص و حتی فشار برخی از مقامات ارشد در سیستم بانکی و خارج از بانکی تقویت شده است که البته در حال حاضر دادستان کل کشور و سازمان بازرسی در حال تحقیق در این زمینه هستند.
/222/39
نظر شما