پس از برگزاری دو انتخابات کم رمق در کشور و به دنبال آن اعتراضات پائیز سال گذشته، بیم از دست رفتن بدنه اجتماعی نظام سیاسی، در بین نخبگان همه جریان های فکری قوت گرفت. با نزدیک شدن به انتخابات اسفندماه، فعالان جریان اصولگرا و میانه رو، تقریبا به طور مشترک، بدین نتیجه رسیدند که این انتخابات می تواند فرصتی باشد تا به بازسازی بدنه از دست رفته کمک کند و برای نیل به این منظور لازم است تا شرایطی فراهم شود تا با حضور موثر همه جریان های سیاسی و احزابی که می توانند قاطبه مردم را نمایندگی کنند، مشارکت سیاسی را افزایش داده و سرمایه اجتماعی نظام را هم ترمیم کنند. در این میان تکلیف یکی از دو جریان اصلی سیاسی کشور و نحوه حضورش در انتخابات مشخص بود. اما جریان دوم و مشارکت ساز است که هنوز نمی داند که باید چه برخوردی با این انتخابات داشته باشد. آنان نه قادرند به دلیل رد صلاحیت های گسترده کاندیداهای‌شان از سوی شورای نگهبان، به دادن فهرست انتخاباتی بپردازند و نه امیدی دارند که با بستن لیست های مد نظر حاکمیت، طرفدارانشان در بدنه اجتماع را اقناع کنند تا در انتخابات شرکت کرده و به آن لیست های حداقلی رای دهند. وقتی جریان رقیب از شکست آنها در انتخاباتی که آنها اصلا در آن شرکت نکرده اند، افسانه سرایی می کند چه دلیلی دارد در انتخاباتی شرکت کنند که از پیش می‌دانند شانسی در آن ندارند؟ با این توصیف بدیهی است که در چنین شرایطی اصلاح طلبان راهی جز چانه زنی با حاکمیت ندارند.
با چنین محاسباتی جریان میانه رو، تلاش کرد تا بتواند اصلاح طلبان را ترغیب کند در این انتخابات شرکت کنند و اصلاح طلبان هم با محاسبات سیاسی، شروطی را مطرح کردند تا بتواند ضامن حضور آنان باشد. پس از شروط مطرح شده از سوی سید محمد خاتمی به عنوان لیدر جریان اصلاح طلب و حسن روحانی، سعید حجاریان تئوریسین این جریان، در گفتگویی با روزنامه اعتماد تلویحا اعلام کرد که چون نظام سیاسی شروط اصلاح طلبان را نخواهد پذیرفت، پس تقریبا حضور اصلاح طلبان در انتخابات منتفی است. این مصاحبه و با توجه به جایگاه سعید حجاریان در میان اصلاح طلبان تقریبا بمبی بود که در میان اصولگرایان ترکید، تا جایی که محمد رضا باهنر که تا پیش از این تلاش داشت با تقویت میانه روها راه را برای حضور اصلاح طلبان در انتخابات هموار کند، در مصاحبه ای اعلام کرد که این حاکمیت است که شرط خواهد گذاشت و خطاب به حجاریان و اصلاح طلبان گفت:«اگر خواستید وارد انتخابات شوید یکسری شرط و شروط است، اینها را بپذیرید بعد تشریف بیاورید» .
به نظر می رسد که با فروکش کردن اعتراضات پائیز گذشته، ترس اصولگرایان هم ریخته و دیگر نگران عدم مشارکت اصلاح طلبان هم نیستند. اما قطعا اصلاح طلبان نمی توانند با رویه گذشته با پدیده انتخابات برخورد کنند. آنها لازم است تغییراتی را مشاهده کنند که این امید را بدهد شرکتشان در انتخابات، حداقل حمایت مردمی را به همراه خواهد داشت وگرنه عقل سلیم هم حکم می کند که کنار نشسته و صبر پیشه کنند. به عبارت دیگر اگر بدون آمدن اصلاح طلبان، نظام سیاسی توان برگزاری انتخاباتی با مشارکت بالا را دارد، پس چه اهمیتی دارد که اصلاح طلبان چه بگویند و چه شرایطی بگذارند یا اصلا خواسته ای را مطرح کنند؟ و اگر اهمیت ندارد شیوه برخورد آقای باهنر با اصلاح طلبان مبنی بر این که نظام برای اصلاح طلبان برای ورود به انتخابات شرط می گذارد، به چه معنایی است؟
آنها می توانند بدون توجه به حرف و حدیث های این جریان سیاسی با اطمینان از مشارکت بالای مردم و قدرت سرمایه اجتماعی‌شان راه خود را بروند. به نظر می رسد که میانه روهای جریان اصولگرایی، در برزخی گیر افتاده اند که راه برون رفتی از آن ندارند. آن ها می خواهند اصلاح طلبان به انتخابات ورود و تنور انتخابات را داغ کنند تا با کمک آنها سرمایه اجتماعی نظام سیاسی تقویت شده و حکومت را بیمه کنند، اما در عین حال می‌خواهند این جریان به شکلی دستوری منویات آنان را پیاده کند.بر فرض هم که جریان اصلاح طلب به دستور آنان چنین کند اما اگر مردم تن به این نظام انتخاباتی از بالا به پائین نداده و پای صندوق نیایند در این صورت حاصل چنین دستوری چیست؟
در شرایطی که بخشی از حاکمیت با حمایت از تناسبی شدن انتخابات مایل است تا نظام حزبی را در کشور تقویت کند اما در مقابل از شرط گذاری حاکمیت برای احزاب سخن می گوید این بر خلاف مردم سالاری و در جهت تقویت برگذاری انتخاباتی همچون انتخابات ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ است که حکومت را از پاسخگویی به نمایندگان مردم معاف می کند. سوا از این که سخنان سعید حجاریان درست باشد یا نه، نسخه پیچیده شده از سوی میانه روها اگر بر اساس نگاه دستوری باشد درمانگر وضع حاضر نخواهد بود.
*روزنامه نگار
۲۱۶۲۱۶
نظر شما