*سیدمرتضی نعمت زاده
آزادی 1027 اسیر فلسطینی در مقابل گیلاد شالیت، سرباز اسراییلی که در دو مرحله صورت می گیرد، نتیجه فرآیندی است که بیش از 5 سال به طول انجامید که البته این روند طولانی به دلیل عدم پذیرش شروط حماس از سوی اسراییل بود. لذا پذیرش این شروط، پیروزی بزرگی را برای حماس رقم زد و در واقع افسانه ارتش شکست ناپذیر و یا کشور شکست ناپدیر(اسراییل) با این اتفاق فرو ریخت و اسراییل مجبور شد به خواست حماس تن دهد. اعتراف و اذعان به این واقعیت نیز در اظهارات مقامات اسراییلی قابل رویت بود و خشم افراطیون اسراییلی نیز متعاقب این اقدام گواه بر این واقعیت.
تلاش های زیادی از سوی طرف اسراییلی صورت گرفت تا از راههای مختلف شالیت آزاد شود. حملات پراکنده، جنگ 22 روزه و همچنین ادامۀ محاصره غزه از ترفندهایی بود که اسراییل در این راه به کار برد.
اسراییل حتی پس از پذیرش مبادله، تصمیم داشت تا اسرای آزاد شده را به خارج از فلسطین تبعید کند، اما این امر با مقاومت حماس محقق نشد. همچنین اسراییل حاضر نبود فلسطینیان اراضی 1948 که دارای تابعیت اسراییلی هستند را در طرح آزادسازی قرار دهد و مدعی بود که این اسراء، شهروندان اسراییلی هستند و کسی نباید دربارۀ آنها تصمیم بگیرد، اما پافشاری و ایستادگی فلسطینیان باعث شد که اسراییل این مسئله را بپذیرد.
اسراییل در خصوص افرادی که از قدس دستگیر شده بودند نیز مقاومت می کرد. علاوه بر این تلاش می کرد که از آزاد کردن زندانیانی با احکام حبس طولانی مدت و یا ابد سر باز بزند، اما فلسطینیان باز هم این مسئله را بر اسراییل تحمیل کردند که این خود پیروزی بزرگی است.
اینکه چرا این اتفاق در این مقطع فعلی رخ داد واقعیت آنست که تبادل زندانیان برآیند عوامل مختلفی است که سبب شد این روند در چنین زمانی به نتیجه برسد. مهمترین مسائلی که در این زمینه دخیل بوده را باید در چند عامل دانست.
اول اینکه انقلابات عربی معادلۀ قدرت در منطقه را به نفع فلسطینیان تقویت کرده و دوم اینکه آشتی ملی میان فلسطینیان (فتح و حماس) گام مهمی بود که به تحقق این هدف کمک کرد. هر چند این آشتی هنوز نهادینه و کامل نشده اما به هر حال اتفاق نظر در این زمینه نقش مهمی در آزادی فلسطینی ها داشت.
امید است که این اتفاق پیامدهای مثبتی را در ابعاد داخلی و منطقه ای به دنبال داشته باشد. پیروزی فلسطینیان در این جریان می تواند سبب تقویت مقاومت و همچنین وحدت و یکپارچگی بیشتر فلسطینیان شود. از سویی افکار عمومی فلسطینیان تا حد زیادی تحت الشعاع این اتفاق بود. لذا فتح و حماس هر دو باید خود را در مقابل خواست و ارادۀ مردم مسئول دانسته و به آن پاسخ دهند.
واقعیت اینست تا زمانی که وحدت لازم میان جریان های فلسطینی وجود نداشته باشد، هیچ ضمانت اجرایی در کار نیست. این مسئله می تواند امتیاز مثبتی برای فلسطینیان در روند مذاکرات صلح باشد. تبادل اخیر ثابت کرد که این مذاکره نیست که راه را باز می کند، بلکه تا زمانی که فلسطینیان قدرتمند نباشند، حتی مذاکره نیز کاری را از پیش نمی برد.
در نهایت اینکه غالبا گفته می شود تبادل صورت گرفته، تبادلی نابرابر بوده و این امر بیانگر اهمیتی است که مقامات اسراییلی برای زندگی و جان شهروندان خود قائل اند، اما این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که اسراییل ناگزیر به پرداخت هزینه های اینچنینی برای شهروندان خود است. در واقع شایسته است این تبادل را برای اسراییل هزینه بنامیم تا ارزش زندگی. چرا که شهروند و یا سرباز اسراییلی برای ایستادن در مقابل مقاومت فلسطینی به انگیزه ای قوی نیاز دارد. اگر اسراییل چنین هزینه ای را نپردازد سربازی وجود نخواهد داشت که به جنگ با فلسطین برود. خصوصا اینکه در اکثر کشورهای جهان از جمله اسراییل، عصر ایدئولوژی به پایان رسیده و مقامات این رژیم دیگر پتانسیل تزریق ایدئولوژی به جامعۀ خود را ندارد تا به سربازان انگیزۀ فداکاری بدهند. در حالی که این معادله برای طرف فلسطینی کاملا بالعکس است. آنها انگیزه بسیار بالایی برای مقاومت و فداکاری داشته و ثابت کرده اند که از هیچ تلاشی برای حصول به هدف کوتاهی نمی کنند.لذا این نابرابری را نباید به اعتبار ارزش یک اسراییلی دانست، بلکه باید هزینۀ دولت برای یک اسراییلی تلقی کرد. 26349
*رایزن اسبق فرهنگی ایران در سوریه و سردبیر خبرگزاری تقریب
نظر شما