در حال حاضر اقتصاد ما در بخش نفت زیر ظرفیت موجود تولید می‌کند، زیرا نمی‌تواند صادر کند، اما رشد اقتصادی را در سال ۱۴۰۳ می‌توان در اقتصاد و در جامعه تجربه کرد، ولی نه ۷ درصد، بلکه کمتر تحقق می یابد.
این نکته وجود دارد که البته این رشد پایدار نیست. یعنی به محض اینکه به سقف تولید در بحث نفت برسید، این رشد اقتصادی متوقف می‌شود. برنامه‌ای هم دولت برای ایجاد تغییرات ساختاری که بخواهد منجر به افزایش سرمایه‌گذاری و رشد تولید در کشور شود تا الان نداشته است. حتی ممکن است یک رشد مقطعی در اثر فروش بیشتر نفت ایجاد شود اما بخاطر ضعف نهادی و ضعف ساختاری که در اقتصاد ما وجود دارد این هم مقطعی است و هم چون چاره‌ای برای حل مشکلات ساختاری ما اندیشیده نشده اند. بنابراین چشم‌انداز مثبتی از این جهت در اقتصاد وجود ندارد.
در این میان، اگر رشد مقطعی و موقتی نفت را کنار بگذاریم فکر نمی‌کنم ظرفیت رشد اقتصادی در کشور ما خیلی بیشتر از نرخ رشد جمعیت باشد. اگر نرخ رشد جمعیت حدود یک و نیم درصد در نظر گرفته شود ظرفیت رشد اقتصادی بلندمدت در کشور ما همین یک و نیم درصد می‌شود و اینکه باید یک مقداری از این کم شود. آن هم منهای آن تضعیف مستمر و مداوم نهادهاست. یعنی اگر ۲۵ درصد در طول زمان از کارایی نهادهای ما کم می‌شود این را باید از نرخ رشد جمعیت کم کرد. به عنوان مثال، اگر نرخ رشد جمعیت را یک و نیم درصد در نظر بگیریم سرعت تخریب نهادی و افت عملکرد نهادی را در ایران منهای ۲۵/۰ درصد در نظر بگیریم در بلندمدت اگر اصلاحات ساختاری اتفاق نیفتد رشد اقتصادی به طور متوسط در ایران باید یک درصد تا ۱.۲۵ درصد در خوشبینانه‌ترین حالت باشد مگر اینکه حاکمیت تصمیم بگیرد مسیر خود را تغییر بدهد و اصلاحات ساختاری و نهادی را بپذیرد.
* کارشناس اقتصادی
۲۲۳۲۲۵
نظر شما