تخت جمشید هم ترک خورد؟

امید سلیمی بنی: پس از ماه ها جار و جنجال بر سر شکافهای بناهای تاریخی اصفهان، مانند پلهای زاینده رود که می گفتند بر اثر عبور مترو به وجود آمده، امروز از مرودشت فارس خبر می رسد تخت جمشید هم دچار ترک شده.
این ترکها "مربوط به زمان حال" و "باعث ویرانی" تخت جمشید، توصیف شده اند. یعنی دقیقا صفاتی که درباره پلهای تاریخی زاینده رود و مسجد و مدرسه چهارباغ اصفهان نیز گفته می شد. کارشناسان اصفهانی بارها گفته بود شکافهایی که در پل اله وردیخان و بناهای تاریخی مسیر متروی اصفهان افتاده، متعلق به زمان حال و مربوط به وقتی است که دستگاه حفار، دل زمین را به خاطر کندن تونل مترو، سوراخ می کرد.
اکنون، کارشناسان استان فارس، مشابه این نظر را دارند: "شکافها، مربوط به زمان حال و به دلیل بی توجهی مسئولان، در حال زیاد شدن است." این را مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی مرودشت می گوید. به گفته محمد اسدپور زمانیکه از پلکانها وارد تخت جمشید می شویم در دروازه ملل ستونهایی وجود دارد که این ستونها ترکهایی خورده و جدید است.
این فعال میراث فرهنگی درباره افزایش این شکافها در تخت جمشید به مهر می گوید: "هر روز شاهد افزوده شدن ترکهایی بین سنگها، ستونها و کاخهای این مجموعه هستیم و طی مدت اخیر به دلیل کنترل نکردن از سوی مسئولان و متخصصان این ترکها روز به روز بیشتر شده است."
به گفته اسدپور ترک های موجود در بناهای متعدد تخت جمشید در گذشته نیز وجود داشته اما با مشاهده ترکهای مختلف در این بنا می توان متوجه شد که بیشتر آنها مربوط به زمان حال است.
 

مترو، هلی کوپتر، بارانهای اسیدی یا بی توجهی؟
دلایل مختلفی برای فروریختن یک بنای تاریخی می توان نام برد. از بارانهای اسیدی گرفته تا شرایط متغیر آب و هوایی و در یک کلام، گذشت زمان. ولی در ایران، علاوه بر عوامل فرسایشی طبیعی، عوامل دیگری نیز بناهای تاریخی را در معرض تهدید قرار داده است.
اصلی ترین این عوامل، بی توجهی مسئولان نسبت به نگهداری و مراقبت از آثار تاریخی است. در همه جای دنیا، آثار باستانی، به صورت مرتب، مرمت و نگهداری می شوند، ولی در ایران، تا نشانه های ویرانی بنا از خط قرمز خطر، عبور نکند، کسی به فکر مرمت اثر تاریخی نمی افتد.
استفاده از مصالح نامرغوب در مرمت بناهای تاریخی نیز عامل دیگری در فرسایش آنهاست. این را مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفته بود. به گفته اسفندیار حیدری پور، استفاده از مصالح نامرغوب در مرمت کاشیهای مسجد امام اصفهان، باعث شده این کاشیها، کنده شوند: ” عمر مفید مصالح نگهدارنده‌ 4 تَرَک مرمت نشده این گنبد به پایان رسیده و خاصیت خود را از دست داده است از این رو در برابر شرایط جوی همچنین فشار کاشی‌های بالا دست موج‌دار شده است."
البته چند کاشی این گنبد مینایی نیز به دلیل حرکت پروانه های هلی کوپتر از نزدیکی آن، کنده شده اند و این، ارتباطی به مصالح نامرغوب ندارد.
 

ویرانی در انتظار تخت جمشید
دوستداران میراث فرهنگی مرودشت، از آینده تخت جمشید بیمناکند. آنها می گویند در صورت ادامه روند فعلی، ویرانی در انتظار تخت جمشید است. به گفته اسدپور، اگر این روند ادامه داشته باشد در آینده ای نه چندان دور با فروپاشی نمای کنونی رو به رو خواهیم بود زیرا هر لحظه بر ترکهای سنگ یا دیواره ها افزوده می شود.
میزان آسیبهای وارد شده به این بنای تاریخی، زیاد ارزیابی شده است. به گفته رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی مرودشت، در حال حاضر، در دیواره های دروازه ناتمام ترکهای دیده می شود که آجرهای آن قابل مشاهده است و علاوه بر این کاخ صدستون نیز ترکهای زیادی برداشته که به راحتی قابل مشاهده است.
همچنین ترکهای دیواره کاخ موزه به حدی شدید است که وقتی از سمت چپ کاخ وارد موزه شویم این ترکها را مردم عادی نیز به راحتی می توانند مشاهده کنند. در درگاه ورودی کاخ موزه شکافها و ترکهای متعددی در بخش شرقی این بنا قابل مشاهده است که باعث انحنای یک ستون شده است.
/45233