ایران می تواند درخواست غرامت کند

زهرا خدایی :
 شانزدهمین اجلاس سالانه سازمان منع سلاح های شیمیایی براساس کنوانسیون منع توسعه، تولید، انباشت و استفاده از سلاح های شیمیائی و انهدام آنها 7 تا 11 آذر ماه 1390 مصادف با 28 نوامبر تا 2 دسامبر 2011  در لاهۀ برگزار شد. این اجلاس در حالی برگزار شد که ایران به عنوان معاون اجلاس انتخاب و همانند سالهای گذشته مهره ای کلیدی و فعال در جلسات و حتی برنامه های جانبی این نشست بود اما آمریکا همچنان با عدم پایبندی به تعهدات خود مبنی بر امحاء انبوه سلاح های شیمیایی اش در حال نابود کردن یک کنوانسیون مرجع بین المللی است.
کشورمان که خود از بزرگترین قربانیان کاربرد سلاح های شیمیایی و نقض حقوق بشر است و تاکنون خسارات جانی و مالی زیادی را برای آن پرداخته است، برای تکرار فاجعه ای مشابه سال گذشته ایدۀ تشکیل شبکه ای جهانی برای حمایت از قربانیان و آسیب دیدگان سلاح های شیمیایی ارائه کرد که در اجلاس امسال با استقبال اعضاء روبرو شد.
در همین حال امروز دهم دسامبر است که به روز جهانی حقوق بشر نامگذاری شده است. در سال ۱۹۴۸‌ در چنین روزی اعلامیه جهانی حقوق بشر به تصویب رسید و به همین خاطر این تاریخ به روز جهانی حقوق بشر تغییر نام داد. این منشور در ردیف قوانین بین‌المللی قرار دارد و از دیدگاه آن همه افراد بشر از هر جنس و نژاد، در هرکجا که هستند، از حقوق برابر برخوردارند.

لازم به یادآوری است که سازمان منع سلاح های شیمیایی پس از تصویب و لازم الاجرا شدن کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی در سال 1997 با هدف اجرای مفاد این کنوانسیون در لاهۀ هلند ایجاد شده است. این کنفرانس هر ساله از 28 نوامبر آغاز و تا 3 دسامبر ادامه دارد. برای بررسی پیشینه و همچنین جنبه های حقوقی تصمیمات اجلاسِ منع استفاده از سلاح های شیمیایی کافه خبر چند روز قبل میزبان اسعد اردلان کارشناس حقوقی و پژوهشگر تاریخ بود که در ذیل مشروح آن را می خوانید.

کمی دربارۀ تاریخچه و سابقۀ تشکیل سازمان منع استفاده از سلاح های هسته ای برایمان بگویید.
اصولا جنگ ایران و عراق و کاربرد سلاح های شیمیایی در این جنگ سبب تشکیل کنوانسیون و همچنین این سازمان شد. در واقع کنوانسیون، نتیجۀ جنگ ایران و عراق و استفاده از سلاح شیمیایی علیه ایران بود. ایران، بیش از 260 مورد، استفادۀ عراق از سلاح های شیمیایی را به سازمان ملل گزارش کرد. در حالیکه کاربرد این نوع سلاح، برخلاف پروتکل ژنو بود که در سال 1925 تصویب شده بود و ایران نیز بعدها به آن پیوسته بود. از این رو ایران در کنوانسیون منع استفاده از سلاح های شیمیایی جایگاه ویژه ای دارد.
این پروتکل شامل چه مواردی می شود؟
منع استفاده از سلاح های شیمیایی ای که با این هدف ایجاد رنج غیرضروری تولید و به کار برده شود. این یکی از استانداردهای حقوق بین الملل که سلاح نباید ایجاد رنج غیرضروری کند. در جنگ اول جهانی از سلاح های شیمیایی در حجم بالایی در حدود 113 تن استفاده شد. خوشبختانه در جنگ دوم این اتفاق نیفتاد. چون پروتکل ژنو در سال 1925 جلوی آن را گرفت و در آن زمان خیلی از کشورها عضو آن بودند.
آمریکا هم به این پروتکل پیوست؟
بله. در ابتدا عضو نبود، اما بعدها به آن پیوست و شروطی را برای آن قائل شد از جمله اینکه ساخت و تولید و نگهداری و فروش محصولات حشره کش و یا علف کش استثنا باشند. همانطور که قیافه سربازان ملبس به ماسک سبب تصویب پروتکل ژنو شد، کشتارهای جنگ ایران و عراق، حلبچه و سردشت نیز دنیا را تحریک کرد که به سمت تصویب مقاوله نامه ای جهانشمول حرکت کند.
تعهدات این کنوانسیون شامل چه مواردی است؟
تولیدنکردن، استفاده نکردن، انبار نکردن و معامله نکردن سلاح های شیمیایی و از بین بردن ذخایر ظرف 10 سال. تمام دولتهایی که عضو کنوانسیون هستند، این تعهدات را دارند.
این کنوانسیون چند عضو دارد؟
تقریبا تا سال گذشته به جز 7 دولت، همه کشورها عضو آن بودند. عراق عضو نبود، اما بعدها به عنوان ناظر وارد شد.
چه کشورهایی عضو نیستند؟
آنگولا، کره شمالی، مصر، سومالی و سوریه. شاید با تحولات جهان عرب، تغییراتی در عضویت این کشورهای عربی صورت گیرد. بزرگترین حسن کنوانسیون اینست که سازمان منع سلاح های شیمیایی را برای اجرای مفاد آن ایجاد کرده است. این سازمان هم سیستم نظارتی دارد و هم بازرسی. سیستم بازرسی این سازمان نیز بدین گونه نیست که بازرس از طرف سازمان به کشورها اعزام شود، هر کشوری می تواند در صورت مشاهدۀ استفاده، فروش، ساختن و یا معامله سلاح های شیمیایی از سوی سایر کشورها به سازمان شکایت کند و آن را خبر بدهد.
آیا این اتفاق افتاده است؟
هنوز خیر. دولت ها به طور سالیانه موظف اند گزارش فعالیت های خود را ارائه دهند. جالب ترین بخش هم اینست که کنوانسیون کشورهای عضو را ملزم کرده که در داخل کشورشان یک مرجع ملی سلاح های شیمیایی را تأسیس کنند. یعنی وزارت خارجه هر کشوری باید همه نهادهایی که به هر عنوان با صنعت شیمیایی اعم از دارویی، نظامی و کارخانه ای سر و کار دارند را دور هم جمع کند و از آنها گزارش بگیرد. یکی از سندهایی که سالانه از طرف کشورها به اجلاس گزارش می شود، گزارش ملی کشورهاست که مرجع ملی سلاح های شیمیایی آن را به سازمان ارائه می دهد و نشان می دهد که در فرایند همکاری چه کارهایی صورت گرفته است.
طی دو سال گذشته آمریکا، روسها را به مخفی کاری متهم می کرد. اما همۀ کشورها موظف هستند برای پرهیز از اینکه بازرسان به سراغ آنها نروند و تخلف از کنوانسیون را گزارش نکنند، حتما گزارشات آنها دقیق باشد. اطمینان داشته باشید گزارشاتی که در ایران تهیه می شود، قطعا دقیق است. چون گاه گاهی با مرجع نیز در تماس هستند و ایران خود بزرگترین آسیب دیدۀ سلاح های شیمیایی است و بیشترین هزینۀ انسانی و هزینۀ جنگی را پرداخت کرده است. کشورمان نقش خیلی فعالی را در این سازمان دارد و یکی از مهره های برجسته است. انتخاب ایران به عنوان معاون اجلاس دال بر اهمیت نقش ایران در این سازمان است.
تفاوت پروتکل ژنو 1925 با کنوانسیون منع استفاده از سلاح های شیمیایی در چه بود؟
پروتکل تولید و انتقال جنگ افزار شیمیایی را منع نکرده بود و فقط کاربرد آن را منع کرده بود، اما کنوانسیون تولید، انباشت، انتقال، خرید و فروش و معامله را به هر شکل ممنوع کرده است. این سازوکار نظارت، بسیار مهم است.
مدتی است آمریکا به بهانه هائی نظیر مشکلات بروکراتیک و مسائل زیست محیطی از انهدام کامل تسلیحات شیمیائی خود طفره می رود و قصد دارد که آنها را باقی نگه دارد. بدین ترتیب اصول مصرح و مصوب یک کنوانسیون مرجع بین المللی را بطور فاحش نقض می کند و این امر بر خلاف تعهدات بین المللی آمریکاست و نقض صلح و امنیت بین المللی محسوب می گردد.آیا عملا آمریکا قبول کرده که سلاح های شیمیایی اش را از بین ببرد؟
بله. آمریکا مدعی است که به دلیل بالا بودن میزان مواد شیمیایی زمان بیشتری برای از بین بردن اثرات سمی این مواد لازم است. همانطور که می دانید این سموم نباید در محیط زیست منتشر شود و باید از بین برود و این فرایند زمانبری است. اتفاق جالبی که دو سال پیش در آمریکا افتاد، این بود که سازمان های غیردولتی در سطح جهانی یک کمپین غیردولتی را برای کمک به اجرای کنوانسیون، نظارت و همچنین طرح مسائل علمی درباره مسائل شیمیایی ایجاد کردند و بیشتر شامل اساتید دانشگاهها می شد. شورای مرکزی این کمپین شامل 8 نفر است که من یکی از اعضای آن هستم. این کمپین قصد داشت با این کار خود این مسئله را در سطح مسائل دانشگاهی زنده نگاه دارد. من عضو و مشاور انجمن حمایت از مصدومین شیمیایی نیز هستم و از همین رو انجمن ما نیز یکی از اعضای ناظر این کمپین و همچنین انجمن ناظر در سازمان است. بعدها سایر سازمان ها به این کمپین پیوستند. هر ساله در کنار این اجلاس، خود کمپین نیز اجلاس دارد.

کنوانسیون تا سال 2012 به آمریکا مهلت داده تا سلاح های شیمیایی خود را معدوم کند. آیا آمریکا این کار را می کند؟
گزارشات ملی حکایت از این دارد که آمریکا در حال معدوم کردن سلاح های شیمیایی است. درخواست مهلت نیز به خاطر حجم انبوه مواد بوده است. یکی از موارد عضویت این سازمان اینست که از زمان عضویت کشوری، آنها تا 10 سال باید سلاح های شیمیایی خود را از بین ببرند. البته دو سال پیش آمریکا مهلت گرفت چون حجم سلاح های شیمیایی اش آنقدر زیاد بود که نمی شد در مدت زمان تعیین شده فرایند حذف اثرات سمی صورت گیرد، از این رو مهلت 10 سالۀ دیگری نیز درخواست کرد.

این کنوانسیون چقدر قابلیت اجرا دارد؟  ماده 12 کنوانسیون منع سلاح های شیمیائی، اعلام می دارد در صورت عدم پایبندی و نقض فاحش، کشور خاطی باید به شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارجاع گردد زیرا این امر صلح و امنیت بین المللی را تهدید و به خطر می اندازد. عملا در صورت مشاهده تولید و خرید و فروش از سوی کشورها، کنوانسیون چه کاری می تواند انجام دهد؟
ما اصلی داریم در حقوق بین الملل به نام مسئولیت. دولتها مسئول اند در مقابل تعهدات بین المللی خود پاسخگو باشند. پاسخگویی آنها نیز از طریق جبران خسارت امکانپذیر است. اگر دولتی این مسئولیت را زیر پا گذاشت، باید خسارت مالی، جانی و ... آن را پرداخت کند.
طبیعتا بخشی از تلاش دولتها در صحنۀ بین الملل برای حفظ پرستیژ بین المللی است. در شرایطی که خیلی در تنگنا قرار گیرند، این پرستیژ زیر پا گذاشته می شود. مثلا در مورد جنگ ایران و عراق اگر این کنوانسیون قبل از آغاز جنگ فعال بود، عراق نمی توانست به این سادگی از سلاح شیمیایی استفاده کند. عراق از جبهه های جنوب کشورمان شروع کرد و در نهایت با رسیدن به شهرها عمق فاجعه خود را نشان داد.
هم اکنون کنوانسیون به راحتی بر این مواد نظارت می کند و با مشاهدۀ موارد مشکوک به سرعت وارد عمل شده و به عنوان نقض تعهدات آن را به شورای امنیت ارجاع می دهد تا تحت فشارها و راهکارهای جامعه بین الملل قرار گیرد.
بزرگترین کشورهایی که تولید سلاح شیمیایی دارند، کدامند؟
نمی توان گفت که در حال حاضر کدام کشورها دارای سلاح های شیمیایی هستند. اما تا قبل از کنوانسیون طبق آمارها، ایالات متحده آمریکا، آلمان و شوروی سابق بزرگترین دارندگان سلاح های شیمیایی بودند. در این مواقع گاهی دولتها خودشان زیر بار نمی روند که تولیدکننده هستند، بلکه تولید را به بخش خصوصی واگذار می کنند. مثل آلمان و هلند. به عنوان مثال تاجر هلندی فروشندۀ سلاح های شیمیایی به عراق که چند سال پیش در دادگاه ملی هلند محاکمه شد، سلاح ها را از کشورهای مختلف خریده بود از جمله آلمان، هلند و سایر کشورهای اروپایی.
فرایند تولید آن چگونه است؟
فرآیند تولید سلاح شیمیایی بسیار ساده است. می توان مواد شیمیایی برای حشره کش که به راحتی در دسترس است را با تغییر اندک ترکیبات آن به سلاح شیمیایی تبدیل کرد. بسیار بسیار ساده است و عراق هم اتفاقا کارخانۀ حشره کش خود را به کارخانۀ تولید سلاح شیمیایی تبدیل کرد. عراق برای کارخانۀ تولید حشره کش مواد اولیه تهیه کرد و سپس آن را با تغییر فرمول و با اختلاط گازهای مختلف به سلاح شیمیایی تبدیل می کرد.
برخی از گازها، بلافاصله خاصیت کشندگی دارد و اثرات زیست محیطی و انسانی آن نیز بلافاصله از بین می رود.مثلا گازی که در حلبچه مورد استفاده قرار گرفت، 5 هزار انسان را کشت و اثرات انسانی آن نیز با مرگ قربانیان از بین رفت. اما گازی که در سردشت به کار برده شد، هر ساله شهید می گیرد. برخی از گازها نیز آسیب دماغی ایجاد می کند و اختلالات مغزی به وجود می آورد و فرد را تا سر حد دیوانگی می برند. مثلا در طول جنگ جهانی اول، همه انواع گازها مورد استفاده قرار گرفت. اهمیت این سازمان در اینست که کل این سیستم را تحت پوشش و نظارت قرار داده است. حتی به رغم عدم وجود سلاح شیمیایی این سازمان باید وجود داشته باشد تا این نوع سلاح ها بازتولید نشود.
مزیت استفاده سلاح های شیمیایی برای این کشورها نسبت به سلاح های متعارف چه بوده است؟
ایجاد وحشت و ترساندن.
آیا قدرت فراگیری و میدان عمل گاز شیمیایی وسیع تر از سلاح های متعارف است؟
بعد از بمب هسته ای، سلاح شیمیایی مخرب ترین سلاح است. چون اگر در یک مکان منفجر شود، فضای وسیعی را در برمی گیرد و از گیاه، آب، ماهی و انسان را آلوده می کند و جالب است هنوز در سردشت نوزادانی متولد می شوند که ناقص العضو هستند و پزشکان معتقدند که هنوز اثرات مواد شیمیایی است.
آیا ایران می تواند از دولت عراق خسارات جانی و مالی که از طریق سلاح شیمیایی عراق متحمل شد را طلب کند؟
بله.
تا حالا ایران کاری کرده است؟
خیر. اقدامی نکرده است. ولی من اعتقاد دارم می شود این کار را کرد.
یعنی باید از کسانی که در زمان جنگ ایران و عراق به صدام سلاح شیمایی فروختند شکایت کنیم؟
خیر. باید از دولت عراق درخواست کنیم خسارات جنگ شیمیایی را به ایران پرداخت کند. البته یکی از ویژگی های جبران خسارت در سطح بین الملل اینست که مشمول زمان نشود. در مورد جنگ ایران و عراق باید به این نکته توجه داشت که مشمول گذر زمان شده است و اصولا خسارات قابل برآورد نیست.
محل طرح دعوا می تواند کجا باشد؟
مرحلۀ اول گفتگو و مذاکره با دولت عراق است که از این طریق به توافق برسند. دیوان بین المللی دادگستری نیز می توان شکایت را مطرح کرد.
اما معمولا اینگونه مطرح می شود که غرب سلاح های شیمیایی را در اختیار دولت عراق قرار داده است و طرف عراقی را متهم نمی دانیم. آیا می توان علیه این کشورها طرح دعوا کرد؟
دامنۀ انحراف از تولیدات شیمیایی مسالمت آمیز به تولیدات شیمیایی جنگی مرز بسیار باریکی است و نمی توان صنایع شیمیایی کشوری را متهم کرد که مبادا روزی به ایجاد سلاح شیمیایی دست نزنند. همه کشورها دارای این حق هستند که در صنایع شیمیایی فعالیت داشته باشند. در واقع این خط باریک بعد از این کنوانسیون زیر سوال رفته است. معمولا تولیدکنندگان این سلاح ها دولتها نیستند و تولید را به بخش خصوصی واگذار می کنند و دولتها تنها کاربر آن هستند.
تاجر هلندی که مواد را به عراق فروخته بود، متهم به دلالی و خرید و فروش مواد به عراق بود. خودش عامل فروش بود و حتی دولتها حاضر نشده بودند که این مواد را به دولت عراق بفروشند. یعنی این تبادلات در چهارچوب معاملات دولت به دولت نبوده است. در چهارچوب معاملات یک بازرگان بوده به دولت عراق. خیلی نمی توان دولتهای فروشنده را زیر سوال برد مگر اینکه اثبات کنیم که دولت عامدانه و عالمانه مواد و تسلیحات شیمیایی را با کاربرد جنگی فروخته است. اگر بتوانیم این را اثبات کنیم می توان شکایت را پیگیری کرد. اما امروز بعد از 20 سال و اندی از واقعه هنوز در مطالعات مان اثری از اینکه بتوان این مسائل را ثابت کرد، به دست نیاورده ایم. معمولا خیلی از دولتها اگر قصد انجام این کار را داشته باشند، به طور مستقیم دست به این کار نمی زنند، چون در مقابل افکار عمومی و تعهدات بین المللی باید پاسخگو باشند و لذا آن را به بخش خصوصی واگذار می کنند.
دولتها، کنوانسیون و همچنین جامعه بین الملل به ترتیب بهترین وظیفه ای که می توانند در قبال این قربانیان انجام دهند، چیست؟
دولت ایران وظیفه اش اینست که به حمایت خود از مصدومین و جانبازان جنگ ادامه دهد. طی سالهای اخیر پیشرفت های قابل ملاحظه ای در این زمینه صورت گرفته است. تا پیش از این وضعیت خوبی حاکم نبود. اما با اختصاص بودجه برای این بخش، اقدامات مثمرثمر زیادی تاکنون صورت گرفته است. درصد جانبازی کاهش یافته و حتی به جانبازان 20 درصد نیز بنیاد جانبازان خدمات ارائه می دهد. خدمات درمانی نیز باید به این مصدومان ارائه می شود. باید سطح و دامنۀ این خدمات بیشتر شود.
در مصدومان شیمیایی باید هم کمک مالی و هم درمانی توأم به آنها ارائه شود تا افرادی که توانایی جسمی خود را از دست داده اند، به مشاغل کاذب و یا تکدی گری روی نیاوردند. کسی که در اثر عارضه ای مصدوم می شود، بخشی از آن مصدومیت آن جسمی است و بخشی روانی. نمی توان کمک فراوانی به آسیب دیدگی روحی کرد، باید به این مسئله یعنی آسیب دیدگی روحی مصدومین نیز توجه کرد.
اولین کار کنوانسیون نیز این باید باشد که از تکرار این فاجعه جلوگیری کند که در آینده شاهد تکرار آن در هیچ جای دنیا نباشیم. ضمانت اجرایی آن نیز تعهدات دولت های عضو است مبنی بر اینکه هیچ کشوری حق تولید، انباشت و یا خرید و فروش آن را ندارد. اگر هم دولتی این کار را کرد باید بالافاصله معرفی شود.
در این کنوانسیون، دولتها مجاب شده اند که بر بخش خصوصی نیز نظارت داشته باشند، تا دست به این کار نزند؟
این مراجع ملی دقیقا برای نظارت بر این قضیه است. مراجع ملی که برای این کار تشکیل شده و گزارش ملی که به کنوانسیون ارائه می شود، دقیقا وظیفه اش همین نظارت است که باید بسیار دقیق باشد. گزارش ملی، گزارش دولتی و نظامی نیست، بخش صنایع شیمیایی و تمام فعالیت هایی است که می تواند منحرف شود و به سمت تولید سلاح شیمیایی برود. درست است که مراجع ملی در دست دولتهاست اما یک سیستم نظارتی است که همانند دبیرخانه کنوانسیون در کشور عضو عمل می کند.
وظیفۀ جامعه جهانی نیز باید یافتن راهکار به دولتها و یاری رساندن به کنوانسیون باشد. اعم از یاری رساندن مالی و نظارتی.
کنفرانس امسال را چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه با انتخاب ایران بعنوان معاون اجلاس،و همچنین استقبال کشورها از پیشنهادات ایران، می توان آنرا گامی مثبت به نفع دیپلماسی کشورمان ارزیابی کرد. 
در گزارشات رسمی آمده است که آمریکا و سازمان سیا بخشی از تسلیحات شیمیایی را در جنگ ایران و عراق به عراق ارسال کرده اند. این فرضیه از سوی برخی از روزنامه های خارجی نیز تأیید شده است. آمریکا حتی 5 میلیارد دلار در اختیار عراق قرار داده است که برای خرید تسلیحات شیمیایی و حتی اتمی بوده است. آیا می توان این اطلاعات را تأیید کرد؟
می تواند درست باشد به شرطی که کنوانسیون گروهی را برای تأیید آن اعزام کند. چون این یک خبر خام در روزنامه است و باید به دنبال سند موثقی برای تأیید آن و سپس ارائه به کنوانسیون بود. کمااینکه در مورد محاکمه تاجر هلندی، دادگاه ملی لاهه آن را محاکمه کرد و در دادگاه اقرار کرد که از کجا تهیه کرده است و شهودی نیز از ایران در دادگاه حضور داشتند. به عنوان یک خبر خام می توان آن را پذیرفت. چون خیلی از اتفاقات به همین شکل به واقعیت پیوست.
آیا ایران می تواند براساس این خبر، درخواست ایجاد کمیته حقیقت یاب را از کنوانسیون کند؟
قواعد کنوانسیون های بین المللی عطف به ماسبق نمی شود و رکن قضایی نیز ندارد که بخواهد رسیدگی کند. نظام بازرسی آن می تواند گزارش فعالیت ها را ارائه کند. اتفاقاتی که می افتد باید به مراجع قضایی داده شود.
تاکنون چنین اتفاقی در کنوانسیون افتاده است؟
موردی مشاهده نکرده ام. البته این سازمان جوان است و از سال 1997 تشکیل شده است. در واقع بیشتر هم و غم سازمان بر اینست که تولید سلاح را کنترل کند، ذخایر را از بین ببرد و دولت ها را بیشتر بر نظارت تشویق کند. این کنوانسیون می تواند با اعزام بازرس و تهیه گزارش از فعالیت ها، در صورت مشاهده تخلف وارد عمل شود.
گزارشاتی در دست است مبنی بر اینکه آمریکا در جنگ عراق و افغانستان از سلاح های شیمیایی استفاده کرده است. چرا تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است؟
بله. می توان در این زمینه دولت مورد نظر تقاضای پیگیری کند. کنوانسیون به خاطر نقض قوانین می تواند این موارد را گزارش کند.
در طول جنگ های اخیر، شاهد استفاده از اورانیوم ضعیف شده بوده ایم، آیا این مسئله نیز شامل نظارت کنوانسیون می شود؟
خیر. نظارت بر این مسئله بر عهدۀ سازمان انرژی اتمی است. چون مواد شیمیایی نیستند.
ایران چه کارهایی مثبتی برای رساندن صدای مظلومان و قربانیان کرده است؟
در این کنوانسیون، موادی است مبنی بر اینکه دولتها باید برای از بین بردن سلاح های شیمیایی به هم کمک کنند. این کمک نیز هم از طریق اطلاع رسانی است و هم از طریق کارشناسان فنی و دستگاه های پیشرفته ای که می تواند سلاح های شیمیایی را از بین ببرد.
هر ساله در کنار این اجلاس نمایشگاه عکس، انتشار اطلاعات و فیلم و .. وجود دارد که ایران در آنجا حضور و مشارکت فعال دارد. این مسئله بسیار مهم است که ایران تلاش دارد اثرات مخرب این سلاح ها را نشان دهد. اصولا ایران در این راه بسیار فعال است و همکاری تنگاتنگی با این سازمان دارد. چون خود یکی از قربانیان استفاده از سلاح های شیمیایی بوده است.
نکتۀ مهم دیگر اینکه ایران در کنار برخورداری از کمک های بین المللی، همزمان خدمات پزشکی خود برای درمان بیماران شیمیایی نیز ارتقاء داده است. در حال حاضر بیمارستان بقیة الله در بخش ویژه معالجه مصدومین شیمیایی آنقدر متبحر شده که شیوه های جدیدی را ابداع کرده است. بنیاد جانبازان نیز دارای یک موسسه مطالعاتی است که دارای تحقیقات قابل توجه و مهمی است .
حسن این مسئله اینست که اگر برای خنثی کردن اثرات بلندمدت، به شیوه درمان دست یابیم ، پدیدۀ بسیار ارزشمندی در حوزۀ پزشکی است. ایران در این مسئله بسیار فعال است و این دستاوردها را گزارش هم می کند. تیم پزشکی در بخش ورزش مصدومین نیز فعال است. مریض های شیمیایی که دچار ناتوانی حرکتی شده اند با تمرینات ورزشی وادار به حرکت کردن می شوند تا به لحاظ روانی و فیزیکی بتوانند خود را بازیابند.
انجمن حمایت از مصدومین چه کار مثبتی تاکنون صورت داده است؟
خوشبختانه روزی که انجمن تأسیس شد، تنها یک انجمن بود اما الان چند انجمن است. بنیاد جانبازان، انجمن قربانیان سلاح های کشتار جمعی، بنیاد شهید به اضافۀ انجمن ما که قدیمی ترین در این حوزه است. مهمترین فعالیت ما اطلاع رسانی است. افزایش آگاهی مردم نسبت به سلاح های شیمیایی و اثرات مخرب آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
دومین رسالت ما تکرار این اطلاع رسانی است تا به حافظه تاریخ سپرده نشود و فجایع کهنه نشود. هر ساله در سالروز بمباران شیمیایی سردشت مراسمی گرفته می شود که تعداد زیادی از افراد حتی از خارج از کشور حضور دارند. کار نمادینی که در این مراسم انجام می شود اینست که بچه های بومی انجمن خیابانی را به نام هیروشیما و یا وقایع مشابه نام گذاری کرده اند. وقتی با این مراسم این وقایع را تکرار می کنیم، این فجایع برای همگان یادآوری می شود. هر ساله خبرنگاران با حضور در این مراسم ها، با انعکاس و یادآوری آن مانع از کاربرد مجدد این نوع سلاح ها می شوند.
خوشبختانه دولت و موسسات و نهادها در این بخش کمک مالی فراوانی به مصدومین کرده اند. قرار گرفتن مصدومان تحت پوشش بنیاد شهید از مهمترین این اقدامات است. بیماران حادی که باید علاوه بر هزینۀ درمان، هزینۀ زندگی را نیز پرداخت می کردند، مقرری دریافت می کنند و تحت پوشش بنیاد شهید قرار دارند. انجمن سردشت در این زمینه خیلی فعال است. حتی نمایندگان مجلس را نیز فعال کرده ایم و متعاقب همین تلاشها در بودجه کشور نیز مبلغی برای این نوع خدمات در نظر گرفته شده است. این مصدومین علاوه بر خدمات ویژه درمانی، دارای بیمه تأمین اجتماعی و خدمات درمانی نیز هستند و از کمک های درمانی برای معالجات سالانه برخوردارند. در ابتدا، برای درمان، بیماران و مصدومان شیمیایی را به اسپانیا، هلند و آلمان اعزام می کردیم، اما ایران و پزشکان متخصص کشور به درجه ای توان علمی رسیده اند که دیگر نیازی به این کار نیست. 26349