پایان اشغال عراق آن هم پس از نه سال و تحمیل هزینه های گزاف نظامی و اقتصادی به این کشور از سوی امریکا این نوید را می داد که بالاخره با تکمیل فرایند دولت – ملت سازی آرامش مجدد نیز به این کشور مصیبت زده باز گردد. ولی پس از افشای طرح ترور نوری المالکی نخست وزیر توسط طارق الهاشمی (معاون رییس جمهور) و صدور حکم بازداشت وی بر اساس بند 4 قانون مبارزه با تروریسم از سوی دادگاه عالی عراق ، شاهد بازگشت دوباره چرخه خشونت ساختاری و اقدامات تروریستی در این کشور هستیم .در تحلیل تحولات اخیر عراق و تداوم ناامنی آن موارد ذیل قابل تامل است :
-1 امریکایی ها با حربه مبارزه با تروریسم و کشف و امحای تسلیحات کشتار جمعی عراق ، با تشکیل نیروی ائتلاف ، تجاوز آشکاری را بر خلاف قوانین بین المللی به ویژه بند 2 منشور ملل متحد به این کشور نمودند در طول نه سال اشغالگری هم هیچ گام مثبتی را برای ایجاد صلح و ثبات در عراق انجام ندادند بلکه حضور امریکایی ها از عوامل اصلی گسترش ناامنی ها و نیز حملات تروریستی بود. امریکایی ها چه در دوره بوش و چه در دوره اوباما با حمایت از گروه های تروریستی عمدتاً سلفی و وهابی و نیز بازماندگان بعثی تلاش نمودند که از قدرت یابی شیعیان در عراق جلوگیری کنند. کارنامه سیاه امریکایی در مدت حضور غیر مشروع در عراق و فجایع چون زندان ابوغریب بر خشم و نفرت عمومی مردم عراق و دیگر کشورهای مسلمان افزود و باعث شد که تصمیم گیرندگان کاخ سفید به ناچار برای خلاصی از تکرار شبه جنگ ویتنام با توافق امنیتی با دولت عراق ، شرایط را برای خروج و واگذاری امنیت به نیروهای عراقی مهیا سازند. با این وجود طمع ورزی به منابع عظیم نفتی و گازی عراق و جبران برخی از خسارات عظیم انسانی و مالی ناشی از حضور اشغالگران باعث گردید که امریکایی ها با حفظ ارتباطات جاسوسی و اطلاعاتی با برخی از مهره های باقی مانده بعثی شرایط را برای تداوم ناامنی و بهره برداری های سیاسی انجام دهندبه نظر می رسد که به رغم سیاست اعلانی کاخ سفید مبنی بر حمایت از نوری المالکی دولت قانونی عراق ، سیاست اعمالی امریکایی ها در عرصه خارجی بر ایجاد تزلزل و اختلاف در میان گروه های سیاسی آن کشور تدوین یافته است ، این در حالی است که دولت نوری المالکی با حمایت مردم و درک واقعیت های سیاسی و تاریخی ، امنیتی و اقتصادی این کشور تعامل سازنده ای را با کشورهای منطقه به ویژه ایران آغاز نموده است وضمن تنش زدایی با دیگر کشورهای منطقه تلاش دارد که با ایجاد امنیت و ثبات شرایط را برای جذب سرمایه خارجی هموار سازد. از سوی دیگر عراق برعکس کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و نیز اتحادیه عرب نه تنها به طرح های ضد سوری غرب علیه بشار اسد نپیوست بلکه اقداماتی را هم تحت عنوان طرح ابتکاری برای آغاز گفتگو و آشتی ملی میان دولت و مخالفین سوری انجام داده است. لذا با این پیش فرض عملکرد نوری المالکی در نپیوستن به کشورهای مخالف سوریه و تلاش برای تعامل سازنده با ایران از دلایل اصلی دخالت های امریکا و برخی از کشورهای عربی در ایجاد بحران داخلی در عراق محسوب می گردد.
2- عراق به همراه ایران مصر و عربستان همواره در طول تاریخ از کشورهای تاثیرگذار در منطقه بوده است. این کشور پس از صدام و خروج اشغالگران امریکایی دوره ای جدیدی را در عرصه سیاسی آغاز نموده است. ساختار سیاسی عراق و قدرت یابی شیعیان این کشور همواره عامل نگرانی و دلیل دخالت نیروهای منطقه ای و فرامنطقه ای بوده است. یکی از کشورهایی که از ایجاد ثبات و امنیت در عراق احساس ناامنی می کند عربستان سعودی است. شکل گیری نظام پارلمانی در عراق و مشارکت حداکثری در انتخابات آزاد بر ترس خاندان آل سعود افزوده است. چرا که این کشور به عنوان مامن امن دیکتاتورها همچنان به شکل قبیله ای اداره می شود و فاقد هر گونه ساختار سیاسی – اجتماعی است. لذا ترس از گسترش موج بیداری اسلامی بدلیل تحولات شمال افریقا و خاورمیانه عربی و نیز ظهور و بروز عراق مقتدر با ساختار سیاسی دمکراتیک باعث شده که ریاض با بهره گیری از قدرت رسانه ای و مالی در راستای ایجاد تنش و اختلافات قومی و مذهبی در این کشور اقدام کند.
در میان ، گروه های منتسب به ایاد علاوی و طارق الهاشمی معروف به ائتلاف العراقیه دارای پیوندهای تاریخی با بعثی ها و نیز رژیم آل سعود بوده و درصد القای این موضوع هستند که گویا شیعیان عراقی به رهبری نوری المالکی ضمن هم پیمانی با ایران تلاش دارد که سنی ها عراق را از عرصه قدرت سیاسی حذف نماید در چارچوب همین سیاست پس از افشای طرح ترور نوری المالکی که با مدیریت طارق الهاشمی تدوین یافته بود ، مقامات قضایی ضمن صدور حکم بازداشت وی توطئه های سازمان یافته مقامات اطلاعاتی امریکا و عربستان را نیز برای بازآفرینی تنش های داخلی خنثی نمودند.
3- اقلیم کردستان و رهبران کردستان موضع مشخصی در ارتباط با تحولات اخیر و درخواست قضات عالی عراق مبنی بر استراداد طارق الهاشمی متهم ردیف اول اقدامات تروریستی در این کشور نگرفتند ؛ این درحالی است که هر گونه ممانعت از بازداشت طارق الهاشمی می تواند امنیت و ثبات و یکپارچگی عراق را با تهدیدات جدی مواجه سازد. در این میان عدم همکاری رهبران کرد عراقی با دولت مرکزی به نوعی بازی در زمین دشمن و خواست گروه العراقیه و عربستان سعودی است. چراکه گسترش اختلافات می تواند آینده سیاسی عراق را با هرج و مرج جدی و نیز تجزیه همراه سازد. در این میان گروه العراقیه می خواهد ضمن یارگیری از گروه های سیاسی و حمایت عربستان و امریکا برخواست شوم خویش مبنی بر تجزیه عراق به چند ناحیه متفاوت سنی نشین و شیعه نشین و کردنشین جامه عمل بپوشاند.
4- بی تردید گسترش فضا ناامنی در داخل عراق می تواند شرایط را برای رویارویی قطب های قدرت در خاورمیانه نظیر ایران و عربستان مهیا سازد ، عربستان بازنده اصلی تحولات شمال افریقا و خاورمیانه عربی است لذا تلاش می کند از اتحاد استراتژیک میان دو ملت همسایه (عراق – ایران) جلوگیری کند و در این راستا گروه العراقیه و بازماندگان رژیم بعث دستاویز مهمی برای مقابله با نفوذ طبیعی ایران در عراق و منطقه محسوب می گردد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات میان فرهنگی دانشگاه آزاد
/214
نظر شما