سمیه قاضی‌زاده: یکشنبه شب محمدرضا درویشی که به تازگی در مراسم رونمایی آلبوم «شوق‌نامه» حاضر شده بود بار دیگر در خانه هنرمندان در کنار همکارانش در موسیقی و سینما آلبوم مجموعه کار‌هایش در سینما و تئا‌تر را رونمایی کرد.
در این مراسم که با حضور موسیقیدانان و سینماگران و همینطور علاقه‌مندان آثار محمدرضا درویشی برگزار شد، هنرمندانی چون مازیار میری، محمدرضا اصلانی، پری ملکی، حسام الدین سراج، مجتبی میرطهماسب و منصور فلامکی حضور داشتند. همچنین اجرای مراسم را بابک چمن آرا مدیر نشر آوا خورشید به عهده داشت.
رونمایی از آلبوم موسیقی‌های فیلم و تئا‌تر محمدرضا درویشی که توسط نشر موسیقی آواخورشید (فروشگاه بتهوون) در سالن ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد با حواشی بسیار همراه بود که بیشتر حول محور خبر انحلال خانه سینما می‌گشت تا آنجا که مازیار میری، رضا مقدسیان و حتی خود درویشی در نطق پایانی این مجلس درباره این مسئله صحبت کردند.
پخش مستندی درباره درویشی و برخی از آثارش به کارگردانی محمد شیروانی آغازگر این مراسم رونمایی بود.
درویشی در این مستند درباره روند تاریخی آثارش گفت: «در سال‌های ابتدایی کار آهنگسازی‌ام، در زمینه موسیقی فیلم معمولا موسیقی‌های پرحجم می‌ساختم که متاثر از فضای آکادمیک و موسیقی ارکسترال بود، اما به تدریج که رنگ‌آمیزی موسیقی ایرانی را بیشتر درک کردم در موسیقی‌های فیلمی که می‌ساختم از حجم کمتر صوتی بهره می‌گرفتم. معمولا از یک، دو و یا سه ساز در کنار یکدیگر استفاده می‌کردم. آرام آرام در آثارم به نوعی کلاژ دست پیدا کردم که در ایران و در زمینه موسیقی فیلم تجربه‌ای درباره آن وجود نداشت.»
درویشی در این مستند درباره روند تاریخی آثارش گفت: «در سال‌های ابتدایی کار آهنگسازی‌ام، در زمینه موسیقی فیلم معمولا موسیقی‌های پرحجم می‌ساختم که متاثر از فضای آکادمیک و موسیقی ارکسترال بود، اما به تدریج که رنگ‌آمیزی موسیقی ایرانی را بیشتر درک کردم در موسیقی‌های فیلمی که می‌ساختم از حجم کمتر صوتی بهره می‌گرفتم. معمولا از یک، دو و یا سه ساز در کنار یکدیگر استفاده می‌کردم. آرام آرام در آثارم به نوعی کلاژ دست پیدا کردم که در ایران و در زمینه موسیقی فیلم تجربه‌ای درباره آن وجود نداشت.»
بعد از پخش این مستند حمیدرضا اردلان پژوهشگر موسیقی و همکار قدیمی درویشی روی سن آمد و درباره درویشی گفت: «من آثار درویشی را به سه دوره مختلف تقسیم‌بندی می‌کنم. دوره اول آثار این آهنگساز متاثر از مبانی آکادمیک و تحت تاثیر تحصیلات دانشگاهی او ساخته شده است. درویشی در این وادی به سرعت متوجه شد که علاوه بر مبانی آکادمیک می‌بایست شناخت موسیقی بومی ایران نیز به آثارش اضافه شود.»
او افزود: «درست در زمانی که موسیقی بومی ایران می‌توانست به سمت نابودی برود؛ درویشی دانشگاه را رها کرد و برای شناخت این موسیقی به روستاهای سراسر ایران سفر کرد. البته من اعتقاد ندارم که آثار این دوره درویشی محصول نهایی چنین نگرشی است، بلکه اعتقاد دارم این آثار می‌تواند تجربه‌ای برای یک کار نهایی باشد. در دوره سوم فعالیت آهنگسازی درویشی نیز او به جنسی از موسیقی مدرن بازگشت که در مغرب زمین به آن آبستره و در ایران به آن انتزاع می‌گویند. یعنی به صداهایی روی آورد که محصول ذهن آهنگساز بودند. این موسیقی اگرچه غم بی‌پایانی دارد و در اجزای مختلف آن شادی نمی‌یابید. موسیقی درویشی با اینکه غم بی‌پایانی دارد اما بی‌امید نیست.»
او افزود: «درست در زمانی که موسیقی بومی ایران می‌توانست به سمت نابودی برود؛ درویشی دانشگاه را رها کرد و برای شناخت این موسیقی به روستاهای سراسر ایران سفر کرد. البته من اعتقاد ندارم که آثار این دوره درویشی محصول نهایی چنین نگرشی است، بلکه اعتقاد دارم این آثار می‌تواند تجربه‌ای برای یک کار نهایی باشد. در دوره سوم فعالیت آهنگسازی درویشی نیز او به جنسی از موسیقی مدرن بازگشت که در مغرب زمین به آن آبستره و در ایران به آن انتزاع می‌گویند. یعنی به صداهایی روی آورد که محصول ذهن آهنگساز بودند. این موسیقی اگرچه غم بی‌پایانی دارد و در اجزای مختلف آن شادی نمی‌یابید. موسیقی درویشی با اینکه غم بی‌پایانی دارد اما بی‌امید نیست.»
سپس بخش‌هایی از موسیقی فیلم «دو فرشته» به کارگردانی محمد حقیقت توسط گروه موسیقی اختاف به صورت زنده اجرا شد و در پی آن محمدرضا مقدسیان (مستندسازی که درویشی برایش موسیقی مستند «سرود دشت نیمور» را ساخته است) پیش از آنکه درباره آلبوم درویشی صحبت کند گفت: «از زمانی که خانه سینما منحل شده و بالتبع انجمن مستندسازان نیز تعطیل شده است، فرصت بیشتری پیدا کردم که این آلبوم موسیقی را گوش دهم.»
مقدسیان در ادامه سخنانی درباره شخصیت درویشی و همچنین همکاری‌اش با او گفت: «تجربه گوش دادن موسیقی فیلم‌های درویشی بدون دیدن تصاویر، تجربه‌ای شگفت‌انگیز است. من با فضای آثار درویشی بیگانه نیستم، اما موسیقی او بدون دیدن تصاویر برایم شبیه معجزه است و پیشنهاد می‌کنم حتما چنین اتفاقی را تجربه کنید تا بهتر درک کنید چه میگویم.»
مقدسیان با بیان خاطره‌ای گفت: «من بار‌ها با درویشی سفر کرده‌ام، وقتی با درویشی به سفر می‌روی از کنگره قلعه‌ها نیز موسیقی می‌بارد. او از سنگ و زغال، از همه چیز موسیقی به وجود می‌آورد. حتی از پشت دیوارهای کاه‌گلی که فقر غم‌انگیزی از آن‌ها می‌بارد موسیقیدانان را می‌شناسد و معرفی می‌کند. گاهی فکر می‌کنم درویشی جادوگر است. وقتی درویشی جایی بوده نوازندگان و شاعرانی بیرون آمده‌اند که قطعا بزرگ و شگفت‌انگیز بوده‌اند و درویشی توانسته بود با آن‌ها ارتباط برقرار کند و به آن‌ها هویت بخشد.»
مقدسیان با بیان خاطره‌ای گفت: «من بار‌ها با درویشی سفر کرده‌ام، وقتی با درویشی به سفر می‌روی از کنگره قلعه‌ها نیز موسیقی می‌بارد. او از سنگ و زغال، از همه چیز موسیقی به وجود می‌آورد. حتی از پشت دیوارهای کاه‌گلی که فقر غم‌انگیزی از آن‌ها می‌بارد موسیقیدانان را می‌شناسد و معرفی می‌کند. گاهی فکر می‌کنم درویشی جادوگر است. وقتی درویشی جایی بوده نوازندگان و شاعرانی بیرون آمده‌اند که قطعا بزرگ و شگفت‌انگیز بوده‌اند و درویشی توانسته بود با آن‌ها ارتباط برقرار کند و به آن‌ها هویت بخشد.»
این کارگردان ادامه داد: «درویشی موسیقی فیلم «سرود دشت نیمور» را زیر بمباران ساخت و من با اینکه به کار او اعتماد داشتم، اما نگران محصول پایانی کار بودم. وقتی نتیجه نهایی فیلم همراه با موسیقی آماده شد چنان غنای دراماتیکی به کار بخشیده بود که من واقعا مسرور شدم.»
همزمان با صحبت‌های این مستندساز تصاویری از فیلم او نیز در بک گراند پخش می‌شد.
همزمان با صحبت‌های این مستندساز تصاویری از فیلم او نیز در بک گراند پخش می‌شد.
مازیار میری دیگر کارگردانی بود که به روی صحنه آمد. او در فیلم «به آهستگی« و «آواز ناتمام» با درویشی در مقام آهنگساز موسیقی فیلمش همکاری داشته است.
میری با اشاره به اینکه در جایی هستیم که کم کم همه راه‌ها و درهای فرهنگی از جمله خانه سینما در حال بسته شدن هستند گفت: «وظیفه ما نیز همچون درویشی مقاومت برای حفظ چشمه‌های ناب فرهنگ و هنر ایرانی است؛ چشمه‌هایی که درحال خشک شدن هستند و نیازمند توجه بیشترند. امیدوارم ما نیز بتوانیم مانند درویشی در این راه مقاوم باشیم. حالا اینجا در خانه هنرمندان دور هم هستیم معلوم نیست تا چه زمانی که در این خانه هم بسته شود.»
میری با اشاره به اینکه در جایی هستیم که کم کم همه راه‌ها و درهای فرهنگی از جمله خانه سینما در حال بسته شدن هستند گفت: «وظیفه ما نیز همچون درویشی مقاومت برای حفظ چشمه‌های ناب فرهنگ و هنر ایرانی است؛ چشمه‌هایی که درحال خشک شدن هستند و نیازمند توجه بیشترند. امیدوارم ما نیز بتوانیم مانند درویشی در این راه مقاوم باشیم. حالا اینجا در خانه هنرمندان دور هم هستیم معلوم نیست تا چه زمانی که در این خانه هم بسته شود.»
در ادامه بخش‌هایی از فیلم مستند «بانوی گل سرخ»، «قالی سخنگو»، «وقتی همه خوابیم» و چند فیلم دیگر پخش شد و سپس چمن‌آرا درباره آلبوم موسیقی‌های فیلم و تئا‌تر محمدرضا درویشی توضیح داد این آلبوم که شامل پنج سی‌دی است از روز 18 دی‌ماه در بازار در دسترس علاقمندان قرار گرفته است. این مجموعه از موسیقی 25 تئا‌تر، فیلم مستند و فیلم سینمایی به کارگردانی 19 کارگردان مختلف تشکیل شده است.
همچنین سیروس جمالی نیز به عنوان یکی از شاگردان درویشی پشت تریبون قرار گرفت و درباره استادش گفت: «آثار درویشی لایه‌های مختلفی دارد که لایه اول آن با کمال بی‌رحمی می‌تواند تنها انجام وظیفه باشد، اما لایه‌های بعدی اتفاقی است که در آن آهنگساز خودش و تجربه‌اش را روی تصویر دیگری می‌گذارد تا مخاطب با آن روبرو شود. از این رو است که من در هنگام شنیدن آثار درویشی هرگز احساس کمبود تصویر نمی‌کنم.»
اما نکته جالب این مراسم پخش پیام صوتی بهرام بیضایی کارگردان برجسته سینما و تئا‌تر بود که به دلیل دوری مسافت نتوانسته بود در این مراسم حضور یابد و پیام صوتی‌اش را فرستاده بود.
یک سی‌دی از پنج سی‌دی این مجموعه نیز تنها به آثار بیضایی و درویشی اختصاص دارد.
او در بخش‌هایی از این پیام گفت: «انتشار ساخته‌های موسیقی نمایشی و سینمایی محمدرضا درویشی را به محمدرضا درویشی، به ناشر، به اهل موسیقی، و اهل نمایش فیلم شادباش میگویم. دشواری‌های عادی شده‌ای که سر راه انتشار هر کار خلاقه و فرهنگی است، اهمیت انتشار این گرد آورده را دو چندان می‌کند! من دوستدار موسیقی هستم ولی منتقد موسیقی نیستم. سنجش این ساخته‌ها با دیگران و با زمان است. من تنها به عنوان دوستداری که بخشی از این کار‌ها بر پایه نمایش‌ها و فیلم‌های اندک و ساخته شده فرصتی پیدا کرده‌ام تا از راه دور از این همکار و همکاری سپاسگزاری کنم.»
یک سی‌دی از پنج سی‌دی این مجموعه نیز تنها به آثار بیضایی و درویشی اختصاص دارد.
او در بخش‌هایی از این پیام گفت: «انتشار ساخته‌های موسیقی نمایشی و سینمایی محمدرضا درویشی را به محمدرضا درویشی، به ناشر، به اهل موسیقی، و اهل نمایش فیلم شادباش میگویم. دشواری‌های عادی شده‌ای که سر راه انتشار هر کار خلاقه و فرهنگی است، اهمیت انتشار این گرد آورده را دو چندان می‌کند! من دوستدار موسیقی هستم ولی منتقد موسیقی نیستم. سنجش این ساخته‌ها با دیگران و با زمان است. من تنها به عنوان دوستداری که بخشی از این کار‌ها بر پایه نمایش‌ها و فیلم‌های اندک و ساخته شده فرصتی پیدا کرده‌ام تا از راه دور از این همکار و همکاری سپاسگزاری کنم.»
در پایان محمدرضا درویشی، آهنگساز، پژوهشگر و نویسنده موسیقی به عنوان آخرین سخنران روی سن آمد که تمام حضار به افتخار او از جای برخاستند.
درویشی سخنان خود را با بیتی از شاهنامه شروع کرد و گفت: «زندگی ما رمز و راز بزرگی است و در این بیت نیز این رمز و راز وجود دارد. فردوسی این رمز و راز را در کل شاهنامه جریان داده و زندگی ما را به تصویر کشیده است. از این رو است که بیضایی نیز در فیلم «فرش سخنگو» به سراغ داستان اسکندر در شاهنامه می‌رود و ماجرای پر رمز و راز آن را روایت می‌کند. روایتی که به دنبال جستجوی اسکندر برای یافتن درخت زندگی شکل می‌گیرد.»
درویشی سخنان خود را با بیتی از شاهنامه شروع کرد و گفت: «زندگی ما رمز و راز بزرگی است و در این بیت نیز این رمز و راز وجود دارد. فردوسی این رمز و راز را در کل شاهنامه جریان داده و زندگی ما را به تصویر کشیده است. از این رو است که بیضایی نیز در فیلم «فرش سخنگو» به سراغ داستان اسکندر در شاهنامه می‌رود و ماجرای پر رمز و راز آن را روایت می‌کند. روایتی که به دنبال جستجوی اسکندر برای یافتن درخت زندگی شکل می‌گیرد.»
درویشی نیز با اشاره به تعطیلی خانه سینما در حالی که اشک در چشمانش حلقه زده بود گفت: «خانه سینما واسطه‌ای بود میان سیاست و سینما. خب حالا این واسطه از بین رفته است. بنابراین ما بی‌واسطه در سینما صحبت خواهیم کرد و امیدواریم بعد از خانه سینما، خانه موسیقی هم عمر زیادی نداشته باشد.»
این مراسم در انبوه تماشاگران نشسته و ایستاده در سالن ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد و در پایان به برخی از میهمانان این مجموعه سی دی‌ها اهدا شد.
در مجموعه پنج سی‌دی آلبوم آلبوم موسیقی‌های فیلم و تئا‌تر محمدرضا درویشی موسیقی فیلم‌هایی از جمله «تخته سیاه»، «اسامه«، «بمانی»، «سفر قندهار»، «وقتی همه خوابیم«، «به آهستگی»، «قطعه ناتمام» و.... گنجانده شده است.
5858
در مجموعه پنج سی‌دی آلبوم آلبوم موسیقی‌های فیلم و تئا‌تر محمدرضا درویشی موسیقی فیلم‌هایی از جمله «تخته سیاه»، «اسامه«، «بمانی»، «سفر قندهار»، «وقتی همه خوابیم«، «به آهستگی»، «قطعه ناتمام» و.... گنجانده شده است.
5858
نظر شما