به گزارش خبرآنلاین شانون تیزی سردبیر مجله دیپلمات در مقاله ای نوشت: در پی اعتراضات گسترده در ۵ آگوست، شیخ حسینه، نخست‌وزیر دیرینه بنگلادش، از سمت خود و کشور رانده شد. این اعتراضات که بیش از یک ماه با وجود تاکتیک‌های سرکوبگرانه دولت حسینه ادامه داشت، به تدریج شکل گرفت و سپس به طور ناگهانی به اوج خود رسید.
اکنون همسایگان بنگلادش با تحولات غیرمنتظره در کشوری که به عنوان نماد ثبات سیاسی شناخته می‌شد، مواجه هستند. این ثبات البته به قیمت چرخش اقتدارگرایانه در طول ۱۵ سال حکومت حسینه به دست آمده بود.
برای چین، برکناری حسینه هم خطرات و هم فرصت‌هایی را به همراه دارد و دولت چین نیز به خوبی از این موضوع آگاه است. تاکنون، پکن در مورد این تحول تکان‌دهنده به طور محتاطانه صحبت کرده و تنها یک بیانیه کوتاه صادر کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای کتبی که در وب‌سایت این وزارتخانه منتشر شد، اعلام کرد: «چین از نزدیک تحولات بنگلادش را دنبال می‌کند. چین به عنوان یک همسایه دوست و شریک همکاری راهبردی جامع بنگلادش، صمیمانه امیدوار است که ثبات اجتماعی به زودی در این کشور برقرار شود.»
فرصت کمی برای پرسیدن جزئیات بیشتر وجود داشت، زیرا کنفرانس مطبوعاتی عادی روزهای هفته در تعطیلات تابستانی از ۵ تا ۱۶ آگوست برگزار نمی‌شد. در عوض، بخش عمده سوالات مربوط به پاکستان، از جمله ناآرامی‌های مداوم در بلوچستان و ایمنی کارگران چینی بود.
خبرگزاری دولتی چین، شین هوا، نیز تنها یک خبر کوتاه منتشر کرد که در آن فرمانده ارتش از مردم خواسته بود "آرام بمانند" و "صلح و نظم را حفظ کنند."
تاکید بر ثبات نشان‌دهنده نگرانی اصلی چین است. پکن خواهان ناآرامی سیاسی در همسایگی خود نیست و در حالی که بنگلادش بلافاصله با چین هم‌مرز نیست، این دو کشور رابطه نزدیکی دارند.
یون سان، مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون، از طریق ایمیل به دیپلمات گفت: «آشفتگی سیاسی به معنای بی‌ثباتی است، چیزی که چین دوست ندارد ببیند. این امر عدم اطمینان و نوسان بیشتری را برای پروژه‌های چینی در این کشور به همراه خواهد داشت.»
چین در چارچوب طرح کمربند و راه شی جین پینگ به طور فزاینده‌ای در بنگلادش فعال بوده است. بر اساس گزارش نشریه بنگلادشی پروتوم آلو، چین از سال مالی ۲۰۱۹-۲۰۲۰ به بنگلادش نزدیک به ۳ میلیارد دلار وام داده است که معادل حدود ۴۰ درصد از کل وام‌های چین به داکا از زمان برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور است. وب سایت پروتوم الو گزارش داد: «در حال حاضر حدود ۱۴ پروژه با وام‌های چینی به مبلغ نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار در حال اجرا است.»
شاید مهم‌ترین پروژه، ساخت پل پادما توسط یک شرکت چینی باشد که پس از تکمیل آن در جون ۲۰۲۲ توسط دولت حسینه به عنوان یک دستاورد بزرگ معرفی شد.
چین در تجارت با حسینه کاملاً راحت بود و در واقع دو طرف در جریان سفر حسینه به پکن در ژوئیه - کمتر از یک ماه قبل از فرار او از کشور - روابط خود را به سطح "مشارکت همکاری استراتژیک جامع" ارتقا دادند. یون خاطرنشان کرد: در همان سفر، چین و بنگلادش "بیش از ۲۰ توافق‌نامه امضا کردند." روابط با چین در دوران سلطنت او خوب بوده است.
چین در بنگلادش با چالش‌هایی مواجه شده است که اغلب به دلیل تلاش‌های حسینه برای ایجاد تعادل بین منافع چین و هند است. حتی زمانی که پکن تامین مالی خود را به بنگلادش افزایش داد، داکا پروژه بندر آب‌های عمیق در جزیره سونادیا را که توسط یک شرکت چینی ساخته می‌شد، متوقف کرد. این پروژه‌های بندری چینی در اقیانوس هند همواره نگرانی‌هایی برای دهلی‌نو ایجاد کرده‌اند، زیرا آنها را به‌عنوان تأسیساتی با کاربری دوگانه می‌بیند که می‌توانند در زمان صلح میزبان کشتی‌های نظارتی چینی باشند و در شرایط اضطراری هند را محاصره کنند.
اخیراً، حسینه با پذیرش پیشنهاد هند برای تأمین مالی پروژه مدیریت آب رودخانه Teesta - که پکن یک میلیارد دلار برای آن پیشنهاد داده بود – موجب ناراحتی چین شد. تحلیلگران معتقدند این یکی از دلایلی است که چین از ارائه وام ۵ میلیارد دلاری که حسینه در سفر اخیر خود به پکن درخواست کرده بود، خودداری کرد.
اکنون، این احساس که چین در رقابت برای نفوذ در بنگلادش تحت رهبری حسینه در حال از دست دادن موقعیت خود نسبت به هند است، می‌تواند به نفع هند باشد. به طور گسترده اعتقاد بر این است که دهلی نو از حسینه حمایت کرده است، به گونه‌ای که او مخالفان را سرکوب کرده و منتقدان تمایلات اقتدارگرای حسینه - از جمله دولت ایالات متحده - را از اعمال مجازات باز می‌دارد.
این رویکرد در ذهن بنگلادشی‌های معمولی، هند و اتحادیه عوامی حسینه را به‌طور نامحسوسی به هم پیوند داده است. پس از انتخابات عمومی بحث‌برانگیز سال ۲۰۲۴، که حسینه برای چهارمین بار متوالی در میان بی‌نظمی‌های گزارش‌شده و تحریم مخالفان انتخاب شد، تأثیرگذاران رسانه‌های اجتماعی بنگلادشی کارزار «هند برو بیرون» را برای ثبت ناامیدی خود از دهلی نو راه‌اندازی کردند. طرفداران تحریم مستقیماً هند را به "دخالت بی‌امان در امور داخلی بنگلادش" متهم کردند.
با رفتن حسینه، رویکرد همه‌جانبه هند به«عوامی لیگ» یک شرط بد به نظر می‌رسد. پکن به دنبال آن است که در زمان تشکیل دولت بعدی، تا دور جدید انتخابات، نقش بزرگتری به عنوان طلبکار و شریک ایفا کند.
در اواخر جون، عبدالاول مینتو، معاون رئیس حزب ملی‌گرای بنگلادش (BNP)، یکی از بسیاری از رهبران سیاسی بود که در جریان سفر لیو جیانچائو، رئیس بخش بین‌المللی حزب کمونیست چین، به داکا با او دیدار کرد. در هند، BNP - که به عنوان حزب اصلی اپوزیسیون اکنون در موقعیت نخست برای تشکیل دولت بعدی است - به عنوان "ضد هند" و مسئول کارزار«هند برو بیرون» دیده می‌شود.
بنگلادش به طور سنتی در حوزه نفوذ هند قرار دارد. اگر تغییر دولت بر این وضعیت تأثیر بگذارد، دولت چین لزوماً خود را بازنده خالص آشفتگی سیاسی نمی‌بیند.
با این حال، چین بسیار بعید است که برکناری حسینه را جشن بگیرد، حتی اگر این تغییر بتواند جایگاه پکن را در رقابت ژئوپلیتیکی‌اش با هند بهبود ببخشد. به عنوان مثال، حمایت چین از آرمان دموکراسی در بنگلادش خیلی بیشتر از هند نبوده است. پکن با افتخار و با صدای بلند در حالی که ایالات متحده و سایر دولت‌ها را به دلیل دخالت در امور داخلی بنگلادش مورد انتقاد قرار داد، از پیروزی حسینه در انتخابات امسال حمایت کرد.
بیانیه مشترک بنگلادش و چین که در ۱۰ ژوئیه در جریان سفر حسینه به پکن منتشر شد، این روایت را تقویت کرد و به بنگلادش برای انتخابات و اتحادیه عوامی برای پیروزی آن تبریک گفت. در این بیانیه آمده است: "طرف چینی قاطعانه از بنگلادش در حفظ صلح و ثبات، عدم مداخله در امور داخلی آن و انتخاب مستقل مسیر توسعه متناسب با شرایط ملی خود حمایت می‌کند."
این حمایت از سوی چین حتی در زمانی که اعتراضات علیه دولت لیگ عوامی شدت گرفت نیز ادامه داشت. در واقع، اظهار نظر جنجالی حسینه که دانشجویان معترض را با «رزاکارها» یا خائنان مقایسه می‌کرد - که مسلماً مسیر کل جنبش اعتراضی را با برانگیختن خشم دانشجویان علیه او تغییر داده و شدت بخشید - در یک کنفرانس مطبوعاتی که ظاهراً به بحث در مورد سفر او به چین اختصاص داشت، مطرح شد.
این زمان‌بندی نامناسب، تلاش‌های پکن را اکنون برای فاصله گرفتن از «عوامی لیگ» خدشه‌دار می‌کند - حتی اگر چین در موقعیت بسیار بهتری نسبت به هند برای انجام این تلاش قرار داشته باشد.
*منبع: دیپلمات / ترجمه: ماهان نوروزپور
۳۱۱۳۱۱
نظر شما