شخصیتی که در محافل و مجالس کم ظاهر می‌شود اما نوشته‌ها و آثارش فراوان است. تنوع موضوعی کتاب‌های استاد جالب‌توجه است. در میان ده‌ها اثر منتشرشده ایشان، علاوه بر کتب فقهی، عرفانی، فلسفی، مباحث نجوم، هیئت، ریاضیات و هندسه نیز دیده می‌شود. طبع بلند، سخاوت و سعه صدر از جمله نکات روشن در منش و روش رفتاری ایشان است. نکته‌ای که در چندین مرتبه توفیق حضوری از ایشان دیده‌ام ارج‌گذاری و احترامی است که برای استادان خود قائلند. تمجید زایدالوصف و توأم با تواضع بسیار ایشان از معلمین خود عبرت‌آموز است. شیوه‌ای که بیشتر در حوزه‌های علمیه مرسوم بوده و هست و در مراکز آموزش عالی چندان نمودی ندارد. در گفت‌وگوی صمیمانه‌ای علامه حسن حسن‌زاده می فرمودند:
"رحوم علامه شعراني رضوان‌الله عليه ذوالفنون بودند. ايشان موسيقي هم مي‌دانست، زبان فرانسه و انگليسي را هم علاوه بر عربي مي‌دانست. ما نجوم و رياضيات و هندسه اقليدسي و اصطرلاب را نزد ايشان آموختيم و اين علاوه بر كتاب‌هاي متعارف درسي مثل رسايل و مكاسب در فقه و اصول و اسفار و شفا در فلسفه بود كه مي‌خوانديم."
علامه حسن‌زاده متولد 1307 هـ. ش از سه سالگي به مكتب مي‌روند و در كودكي و نوجواني والدين خود را از دست مي‌دهند. نخستين اثر ايشان «سضاب‌العبيان» است كه اولين كتاب درسي بوده است. دومين اثر تصحيح و توضيح گلستان سعدي و در ادامه تصحيح «كليله و دمنه» با ترجمه دو باب افزوده شده است. بعد‌ها «خزاين» جناب نراقي و تصحيح اصول كافي و تحشيه ده‌ها كتاب ديگر كه ذكر و بررسي آنها مجالي ديگر مي‌طلبد از استاد خواستم نكته‌اي از موقعيت تعليم و تربيت و شرايط آموزش آن دوران بگويند. ايشان گفتند: يادگاري از استاد بزرگوارم مرحوم فاضل توني دارم كه برايتان مي‌گويم. روز دوشنبه 22 مهرماه سال 1335 براي بناگذاري درس شفا تشرف حاصل كردم، ايشان ابتدا از زندگي و بيوگرافي‌‌اش گفت بعد خاطره‌اي نقل كردند كه سالي در مشهد مقدس مشغول تحصيل بودم بر اثر تنگدستي ماه رمضان را فقط 3 بار سحر با نان و ماست به سر بردم و بقيه را با نان و پياز! ولي صفاي باطن و لذت روحي و معنوي را در همان سال يافتم. اين را البته براي نصيحت به ما مي‌فرمودند. واقعيت هم داشت كه ما اين‌طوري ملا شديم مبادا كه سنگ و گل، جان و دل را از شما بگيرد. من در حاشيه اين خاطره استادم نوشته‌ام كه: راقم گويد مرحوم فاضل توني در امر معاش سختي بسيار كشيده و چشيده است و دو صد چندان اين شاگرد بي‌نوايش!
به راستي اينان چشمه‌سارانند.
نظر شما