نخستین زنی که در ایران دست به کار ترجمه زد، تاج‌ماه آفاق‌الدوله بود که نمایشنامه «نادرشاه» اثر «نریمان نریمانف» را از ترکی به فارسی برگرداند و آن را در سال 1324 هجری قمری منتشر کرد.
محمد گلبن - پژوهشگر ـ درباره تصحیح ترجمه نمایشنامه «نادرشاه» که توسط تاج‌ماه آفاق‌الدوله از زبان ترکی به فارسی برگردانده شده است، می‌گوید: «می‌توانیم بگوییم تاج‌ماه آفاق‌الدوله نخستین زنی است که در ایران دست به کار ترجمه می‌زند. من از کودکی عادت داشتم نسخه‌های خطی و کتاب جمع‌آوری کنم. نسخه خطی نمایشنامه «نادرشاه» را که خانم آفاق‌الدوله ترجمه کرده‌اند، سال‌ها پیش یکی از آشنایانم به من داد تا این‌که متن آن را خواندم و دیدم اثر بسیار جالی است و آن را تصحیح کردم و نسخه تصحیح‌شده آن حدود سال 73 در شماره پنجم فصلنامه «تئاتر» به کوشش خانم لاله تقیان به چاپ رسید.»
او همچنین درباره نسخه خطی نمایشنامه «نادرشاه» که تاج‌ماه آفاق‌الدوله آن را ترجمه کرده است، عنوان می‌کند: «من کتابخانه شخصی‌ام را به آستان قدس رضوی مشهد مقدس و مجلس تقدیم کرده‌ام که نسخه خطی این کتاب هم همراه کتاب‌هایم بود. فکر می‌کنم نسخه میکروفیلم آن هم در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگه‌داری می‌شود. »
این پژوهشگر درباره نخستین مترجمان در ایران می‌گوید: «در سال 1270 در دوره احمدشاه، ترجمه از زبان رایج آن موقع که فرانسه بود، رواج داشت. پدر پروین اعتصامی مجله‌ای به نام «بهار» منتشر می‌کرد که درواقع، در این مجله اولین ترجمه‌ها از زبان فرانسه به فارسی منتشر می‌شد.
تاج‌ماه در ابتدای نمایشنامه «نادرشاه» خود را کمینه تاج‌ماه آفاق‌الدوله همشیره «آقا اسماعیل آجودان باشی» و عیال «فتح‌الله ارفع السلطنه طالش» معرفی می‌کند. تاج‌ماه، فرزند علی‌اکبر خان آجودان باشی، اهل زنجان و پدرش علی‌اکبر خان، یکی از نظامیان قاجاری بود. جدا از ترجمه نمایشنامه «دره نادری» یا «نادرشاه»، مجموعه دست‌نوشته‌ای از نامه‌ها و شعرهایی از تاج‌ماه به‌جا مانده است. این مجموعه با عنوان دیوان اشعار مجموعه تاج‌ماه به شماره 3552 در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگه‌داری می‌شود. دوسوم این مجموعه شامل گزیده شعرهای شاعران دوره قاجار است و یک‌سوم دیگر آن به نامه‌ها و شمار اندکی به سروده‌های تاج‌ماه اختصاص دارد. نوشته‌های تاج‌ماه را به لحاظ موضوعی می‌توان این‌گونه رده‌بندی کرد: نامه درباره مسائل خانوادگی، نامه به دوستان، نامه‌های دیگران، انشاها و شعرها.
57244
نظر شما