دوستی در لباس نفاق و ریا

*سیدمرتضی نعمت زاده

اجلاس موسوم به "دوستان سوریه" روز سیزدهم فروردین با حضور نمایندگانی از 70 کشور جهان در استانبول ترکیه برگزار شد. اما در باب علل و چرایی و ابعاد برگزاری این اجلاس نکات مهمی وجود دارد که باید بدان توجه داشت: برخلاف نام این نشست، واقعیت آنست که "اجلاس دوستان سوریه" به میزبانی ترکیه در واقع تلاشی است عاجزانه که جریان های بین المللی با امتدادهای منطقه ای و سپس داخلی در سوریه تلاش دارند شرایط گذشته بر این کشور را حاکم کنند که در آن تنها راه حل بحران، سرنگونی بشار اسد و نظام وی باشد.
این در حالی است که اعضای حاضر در نشست استانبول، تناقضات زیادی در موضع گیری های خود داشته و برخورد منافقانه ای با وضعیت جدید سوریه از خود بروز داده اند. آنها از یکسو حمایت خود را از مأموریت کوفی عنان اعلام می کنند و از سوی دیگر برآنند تا نشان دهند که این مأموریت شکست خورده و هیچ راهی جز مداخله نظامی، حمایت از مخالفان و وارد کردن سلاح و مهمات به این کشور وجود ندارد.
هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا به صراحت از شکست طرح عنان سخن به میان آورد. از این رو شاید یکی از ویژگی های اجلاس دوستان سوریه، برخلاف اجلاس تونس، ماهیت ریاکارانه و مزورانه آن باشد. به نظر می رسد اصرار بر شکست طرح کوفی عنان از سوی وزیر خارجۀ آمریکا بیش از همه تلاش برای خرید مشروعیت و حفظ مهمترین دستاورد محور غربی/عربی/ ترکی طی یک سال گذشته یعنی "مجلس به اصطلاح ملی سوریه" و هدایت آن به سمت استراتژی مورد نظر آنها است و جلوگیری از خاموش کردن آتش بحران سوریه. به عبارت دیگر اجلاس استانبول در صدد مدیریت طرح کوفی عنان به سمت شکست و شعله ور شدن مجدد آتش جنگ و فعال شدن محور شکست خورده غربی عربی ترکی است.
نکتۀ قابل توجه دیگر در این نشست اظهارات برهان غلیون، رئیس شورای ملی سوریه مبنی بر پرداخت حقوق ثابت به افسران و سربازان ارتش آزاد سوریه است؛ این به معنای اعتراف رسمی به ماهیت مزدور بودن عناصر ارتش آزاد است. این ارتش یک ارتش انقلابی و مبارز با انگیزه ملی یا دینی همانند بسیاری از جنبش های مقاومت نیست. در واقع تزریق پول به آن در راستای ایجاد انگیزه برای ادامۀ جنگ داخلی و تداوم آن در دراز مدت در سوریه است و قطعا با روح مقاومت و انقلاب فرسنگ ها فاصله دارد.
از سویی مواضع اعضای حاضر در اجلاس کاملاً با مواضع اجلاس سران اتحادیه عرب نیز در تناقض است. در نشست اتحادیه عرب در بغداد، اعراب حمایت خود را از طرح کوفی عنان اعلام و مخالفت خود را با هرگونه مداخله خارجی ابراز کردند، در حالیکه اجلاس دوستان سوریه کاملاً در نقطه مقابل این موضع قرار داشت. در همین ارتباط قابل توجه است که سطح نمایندگی کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس در اجلاس بغداد عموما پایین بود در حالیکه نمایندگی رسمی این کشور ها در اجلاس دوستان سوریه در استانبول در سطح بالایی قرار داشت.
موضع گیری های اجلاس استانبول حاکی از شتابزدگی و تعجیل دشمنان سوریه بود یعنی قبل از اینکه طرح عنان به نتیجۀ مثبت با منفی برسد، مخالفان با شتابزدگی به اتخاذ مواضع در مورد نتایج آن پرداخته و عملا در جهت فرصت سوزی اقدامات آشتی جویانه گام برداشته وبا تحمیل اراده بر مردم سوریه کوشیدند به تشدید جنگ داخلی در این کشور دامن بزنند.
یکی از مهمترین شاخصه های مغایرت و ناهمخوانی این اجلاس با طرح کوفی عنان، شرکت نکردن وی در این نشست بود. کوفی عنان نشان داد که این اجلاس با روح مأموریت وی به عنوان میانجی بی طرف که برای حل مشکل فیمابین دولت با مخالفان تلاش می کند در تعارض است و از این رو شرکت در اجلاسی با چنین شتابزدگی را در مغایر با منافع مردم سوریه می دید. البته نباید از نظر دور داشت که مأموریت کوفی عنان در پی شکست دو الگوی (لیبیایی و یمنی) مورد نظر کشورهای غربی و عربی و منطقه و همچنین تغییر معادلات بین المللی با ورود روسیه و چین به عرصۀ مناقشه و کشمکش تعیین سرنوشت سوریه صورت گرفت.
ولی در این میان ترکیه در تلاش است به هر قیمتی برای خود نقشی در تحولات سوریه تعریف کند. خواه این نقش از طریق اجرای طرحی در جهت سرنگونی بشار اسد با محوریت این کشور باشد و یا سهم داشتن در هر طرحی که کوفی عنان با دولت سوریه و مخالفان در آن به توافق برسد. از این رو به نظر می رسد این تلاش ها نوعی دست و پا زدن برای حفظ جایگاه است چرا که تحولات بین المللی و منطقه ای و داخلی سوریه ومعادلات قدرت در سطح کلان به سمت حل مسالمت آمیز این بحران و آشتی میان مخالفان غیروابسته و دولت سوریه حرکت می کند و در واقع نتیجه ای برخلاف خواسته های عربستان و قطر و ترکیه و هم پیمانان غربی آن ها در برخواهد داشت و قطعاً آنان را در موضع تدافعی قرار خواهد داد.
اما در کشور های عربی خلیج فارس این فرآیند احتمالاً به گونه دیگر تجلی خواهد کرد و بعید نیست که موجب سرباز کردن بحرانهای داخلی چه به صورت اختلافات بین کشورهای حوزۀ خلیج فارس و یا اعتراضات مردمی در داخل این کشورها شود و عملا هزینه گزافی را بر رژیم های این کشورها تحمیل کند.
*رایزن اسبق فرهنگی ایران در سوریه

51263