به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی در این آیین با گرامیداشت روز پاسداشت زبان فارسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی گفت: زبان فارسی، رکن اصلی هویت ایرانی است.
وی با بیان اینکه بدیهی است هر زبانی کارکردهای گوناگونی داشته باشد، افزود: کارکرد ارتباطی، عاطفی، ادبی و هنری از جمله کارکردهای مختلف زبان است، اما زبان در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران، "کارکرد هویتی" نیز دارد.
صالحی تصریح کرد: هویت، ابعاد و وجوه گوناگونی دارد؛ از یک سو، تشخص‌بخش و تمایزآفرین است و مرزها را با دیگران مشخص می‌کند و از سوی دیگر (که به گمان من مهم‌تر است) "معنابخش، الهام‌بخش و روحی برای کالبد ملت" است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اگر این روح و معنا کمرنگ شود جامعه احساس بی‌معنایی خواهد کرد، بنابراین هویت علاوه بر تشخص بخشی و ممانعت از هضم شدن، معنابخش نیز هست.
وی افزود: هویت ابعاد متنوعی دارد؛ زبان فارسی رکن اصلی هویت ایرانی است تاجایی که زبان فارسی را در عرض دیگر مولفه‌های هویت نمی‌توانیم قلمداد کنیم.
صالحی تصریح کرد: شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران از قول یکی از اندیشمندان نقل می‌کند "زبان در برخی فرهنگ‌ها بیشتر از دین یا جامعه در ادامه دادن یا برجای‌ماندن آن فرهنگ اهمیت دارد و این اصل با فرهنگ ایران راست می‌آید" از آنجایی که شهید مطهری در مورد این سخن انتقادی وارد نمی‌کنند به نظر می‌رسد که این گزاره را یا قبول دارند و یا حداقل قابل تامل می‌دانند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید براینکه زبان فارسی اصلی‌ترین رکن هویت ایرانی است، گفت: در مولفه‌های هویت ایرانی دیرپاترین و پایدارترین مولفه زبان است؛ دین، آداب و رسوم و دیگر عناصر هویتی در طول تاریخ دستخوش تحول شده‌اند اما زبان فارسی خط اتصالی روشنی دارد؛ فارسی نوین (دوره اسلامی) بیش از ۱۱۰۰ سال است که تداوم یافته و پیوندی عمیق با فارسی میانه (ساسانی) و فارسی باستان دارد تاجایی که شاهد چند زبان نیستیم.
وی افزود: تحولات زبان فارسی میانی نسبت به زبان فارسی باستان عمیق‌تر است و تحولات فارسی نوین پس از اسلام نسبت به فارسی دوره ساسانی بسیار کمتر از آن دوره است اما خطوط مستمر این دوره‌های تاریخی کاملا قابل توجه است و عملا با یک زبان روبه رو هستیم، البته در هزار و صد سال اخیر تغییر مذهب داشته‌ایم اما زبان فارسی نوین متصل به زبان فارسی میانه و آن هم متصل به زبان فارسی باستان است.
صالحی یا تاکید بر اینکه جهت دهی مولفه پایدار به هویت اهمیت دارد، تصریح کرد: همیشه این سوال مطرح بوده که چرا پس از رسیدن فتوحات اسلامی به ایران، زبان مردم این سرزمین تغییر نکرد، در حالی که در مصر و شمال آفریقا، زبان مردم را تغییر داد؟ آیا فاتحان برخورد متفاوتی داشتند؟ تاریخ چنین حرفی نمی‌زند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: پاسخ من (به عنوان یک فرضیه) این است که ظرف زبان فارسی می‌توانسته حامل تفکرات دینی جدید باشد؛ یعنی این ظرفیت در زبان فارسی موجب شده که به سرعت بتواند با دین و تمدن جدید نسبت برقرار سازد بنابراین نیازی به تغییر زبان پدید نمی‌آید و به همین دلیل با زبان اهالی مصر و ساکنان شمال آفریقا تفاوت داشته است.
وی افزود: ظرفیت تاریخی زبان فارسی موجب شده تا نیازی به دگرگونی زبان احساس نشود و با همین نگاه، زمانی که اسلام به سمت ملل شبه قاره از جمله پاکستان و هندوستان حرکت می‌کند با ظرف زبانیِ زبانِ فارسی حرکت می‌کند چراکه زبان فارسی در این مناطق از قدرت ارتباطی بیشتری نسبت به زبان عربی برخوردار است.
زبان فارسی قدیمی‌ترین، دیرپاترین و مستمرترین بخش مولفه‌های هویتی ایران است
صالحی تصریح کرد: چون زبان فارسی قدیمی‌ترین، دیرپاترین و مستمرترین بخش مولفه‌های هویتی ایران است، رکن اصلی هویت ایرانی محسوب می‌شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: نکته دیگر این است که وقتی دین را به عنوان جز تفکیک ناپذیر از هویت ایرانی می‌دانیم، زبان فارسی پیوند عمیقی با هویت دینی یافته است و از این جهت با زبان‌های دیگر مسلمانان (جز زبان عربی که زبان قرآن کریم است) تفاوت دارد.
وی افزود: پیوستگی زبان فارسی با هویت دینی بسیار عمیق است، از دوره سامانیان و قبل از سامانیان که می‌نگریم زبان فارسی در شاخه‌های مختلف هویت سازی دینی حضور دارد.
صالحی تصریح کرد: هویت دینی در ایران در بستر زبان فارسی حرکت کرده و طبعا در دوره‌های صفوی به بعد این امر جدی‌تر شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بنابراین اگر دین را بخشی از هویت ایرانی می‌دانیم (جامعه ایرانی جامعه‌ای دینی و اسلام‌مدار است البته ممکن است قرائت های مختلفی وجود داشته باشد) دین‌داری ایرانی‌ها بر بستر زبان فارسی حرکت کرده و این اثبات پذیر است.
وی افزود: سومین نکته، این است که جامعه ایرانی جامعه اقوام است؛ رنگین کمان بودن اقوام، بخشی از هویت ایرانی به‌شمار می‌رود، تاروپود زبان فارسی نیز توسط همه اقوام ایرانی در طول تاریخ بافته شده است و به عنوان زبان میانجی مسئولیت وحدت و انسجام ملی را داشته است.
صالحی تصریح کرد: زمانی که یکی از اندیشمندان قرن هفتم، رباعی گویان قرن ششم و اوایل قرن هفتم را ذکر می‌کند اسامی حدود سیصد شاعرِ دو سوی رودخانه ارس به چشم می‌خورد؛ عملا اقوام ایرانی (به عنوان جز لاینفک جمعیت و منابع انسانی که هویت ایران را ساخته‌اند) کار مشترک تاریخی انجام داده‌اند و آن هم تلاش در حوزه زبان فارسی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بنابراین وقتی از هویت ایران که عین هویت اقوام است صحبت می‌کنیم زبان فارسی بستر این هویت را ساخته و پرداخته است.
وی افزود: اگر از سنت‌ها، ارزش‌ها و اسطوره‌ها به عنوان مولفه‌های هویتی سخن می‌گوئیم، زبان فارسی در طول قرون مختلف بستر اصلی ساخت و ساز سنت‌ها، ارزش‌ها و حکمت‌ها بوده است.
صالحی با بیان اینکه گفته می‌شود زبان فارسی جز سه زبانی است که بیشترین ضرب‌المثل‌ها را دارد، تصریح کرد: همین امر موجب شده بخشی از حلاوت زبان فارسی باشد و بخشی از هویت ارتباطی و اجتماعی را شکل دهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اگر از هویت ایرانی صحبت می‌کنیم و یا اگر حوزه‌هایی همچون خلیج فارس را مهم می‌دانیم که حتما هم باید اینگونه باشد و هیچ نگاه طمع ورزانه‌ای به نام، آب و خاک منطقه حتما نمی‌تواند به نتیجه برسد، باید توجه داشته باشیم که زبان فارسی، روح و بنیان هویت ایرانی است.
وی افزود: چنین نگاهی باید به هویت ایرانی داشته باشیم؛ ممکن است نگاه دینی، سیاسی و اجتماعی متفاوتی داشته باشیم اما اگر به ایران و هویت ایرانی می‌اندیشیم باید از چنین روزنه‌ای به زبان فارسی بنگریم.
صالحی تصریح کرد: در این صورت است که دغدغه‌های این حوزه اهمیت می‌یابند و مخاطرات حوزه مجازی (که جهان شمول است) مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی افزود: همه زبان‌ها در طول تاریخ به مرور تغییر یافته است اما زبان فارسی به دلیل ریشه عمیق توانسته تغییرات را در درون خودش هضم کند و از آن فرآوری جدید فارسی تولید کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اما در شرایط فعلی به دلیل سرعت تغییرات در فضای مجازی و نوع مراودات جوانان با این عرصه (که طبیعی است و نمی‌توان آن را منع کرد و مطابق فناوری است) باید به همان میزان به دغدغه‌ها اهمیت داد.
گفتنی است، نخستین دوره «آیین پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» سال ۱۳۹۷ به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی و امسال ششمین دوره آن برگزار شد. ۲۵ اردیبهشت از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور به نام روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نامگذاری شده است.
۵۷۵۷
نظر شما