به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، روزنامه اطلاعات نوشت:
سفر اخیر دونالد ترامپ به عربستان سعودی در هفته اخیر، که با امضای توافقات اقتصادی و دفاعی کلان و مواضع صریحی در خصوص ایران همراه بود، بازتابی آشکار از احیای الگوی معامله محور در دیپلماسی آمریکایی و تلاش برای بازتعریف نظم امنیتی خاورمیانه بود.
این تحول، در عین حال که ممکن است در نگاه اول تهدیدی برای منافع جمهوری اسلامی ایران تلقی شود، در سطحی راهبردی تر می تواند فرصت هایی پنهان برای بازاندیشی در سیاست منطقه ای ایران فراهم آورد؛ فرصتی برای عبور از تقابل های فرسایشی و حرکت به سوی راهبردی مبتنی بر منافع مشترک منطقه ای، به ویژه در رابطه با عربستان سعودی.در تحلیل این تحول، ضروری است از گفتمان سنتی تقابل محور فاصله گرفته وبا گشودن دریچه ای نو و اتخاذ رویکردی واقع گرایانه، به امکان تنش زدایی، همکاری اقتصادی و دیپلماسی پیش دستانه نگریست.
دیپلماسی معامله محور و ائتلاف سازی جدید
ترامپ در سفر اخیر خود به ریاض، توافقاتی به ارزش بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار را با مقامات سعودی نهایی کرد؛ از قراردادهای عظیم تسلیحاتی گرفته تا سرمایه گذاری مشترک در حوزه هایی چون انرژی های نو، زیرساخت های فناوری و معادن عناصر حیاتی. در سطحی نمادین، این توافقات پیامی روشن به جهان مخابره کردند: بازگشت واشنگتن به منطقه، با تکیه بر ائتلاف سازی اقتصادی و امنیتی جدید، با محوریت عربستان سعودی .
اگرچه این مدل از همکاری، می تواند برای ایران چالش برانگیز باشد، اما واقعیت ژئوپلیتیکی منطقه ایجاب میکند که سیاستمداران ایرانی به سمت بهره گیری هوشمندانه از گسل ها و فرصت های پیش آمده حرکت کنند. تجربه نشان داده که هرگاه بازیگران منطقه ای خود را ازدرگیری های نیابتی رها کرده و به گفتگوی مستقیم روی آورده اند، راه برای ثبات پایدار و شکوفایی اقتصادی هموار شده است.
امنیت منطقه ای در گرو تنش زدایی
درک امنیت در خاورمیانه، باید از منطق سنتی توازن قدرت صرف عبور کند و به درکی تعاملی، چندسطحی و مبتنی بر منافع متقابل بدل شود. تجربه پرهزینه دهه های گذشته از رقابت های تسلیحاتی گرفته تا درگیری های نیابتی در یمن، سوریه و لبنان ، نشان داده است که هیچ یک از بازیگران منطقه ای به تنهایی نمی توانند امنیت پایدار را تضمین کنند.در این چارچوب، روابط تهران–ریاض، به عنوان دو قدرت مهم منطقه ای، واجد نقشی بنیادین است. نزدیکی تدریجی میان دو کشور در ماه های گذشته، نشانه ای از درک متقابل منافع بوده است. سفر ترامپ اگرچه ممکن است به ظاهر به تقویت جایگاه عربستان در ائتلاف غربی بینجامد، اما نباید مانعی برای ادامه مسیر مصالحه و گفتگو تلقی شود. بلکه، می تواند انگیزه ای مضاعف برای تسریع در روند تنش زدایی و تعریف پروژه های مشترک باشد.
منافع اقتصادی ایران در سایه دیپلماسی منطقه ای
در پرتو تحولاتی چون گذار انرژی، تغییر در زنجیره های تأمین جهانی و رقابت قدرت های بزرگ، ایران باید دیپلماسی اقتصادی خود را با واقع گرایی، ابتکار و مشارکت منطقه ای بازطراحی کند. ظرفیت های همکاری اقتصادی با عربستان سعودی - در حوزه هایی چون انرژی های نو، اتصال های زیرساختی، امنیت غذایی، گردشگری و زیارتی – می تواند به موتور پیشران رشد اقتصادی و افزایش تابآوری ملی بدل شود.همچنین، همکاری با عربستان در قالب ترتیبات چندجانبه اقتصادی منطقه ای، می تواند ایران را از حصر تحریمی نسبی خارج کرده و مسیرهایی غیرغربی برای تعاملات مالی و فنی بگشاید.
نگاهی به تجربه شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه آ سه آن یا حتی ابتکار «کمربند و راه» چین، نشان می دهد که پیوندهای اقتصادی پایدارتر از رقابتهای ژئوپلیتیکی عمل میکنند .
بازنگری در تجربه های پیشین ایران و عربستان
روابط ایران و عربستان همواره از فراز و نشیب های متعددی عبور کرده است؛ از همکاری های امنیتی در دهه ۱۳۵۰شمسی گرفته تا قطع روابط در پی حمله به سفارت سعودی در تهران. اما در تمام این دوران ها، یک واقعیت ثابت باقی مانده است: ثبات منطقه ای بدون تفاهم تهران و ریاض، شکننده و موقتی است .بازگشت به میز گفت وگو در سال های اخیر، خصوصاً با میانجیگری چین، نشانگر بلوغ تدریجی در سیاست خارجی دو کشور و درک متقابل از مخاطرات تقابل ممتد است. اکنون که عربستان با آمریکا وارد فصل جدیدی از روابط راهبردی شده، ایران میتواند با حفظ استقلال و کرامت ملی، مسیری از همکاری محتاطانه اما پایدار را دنبال کند؛ مسیری که به جای تهدید، بر فرصت تمرکز دارد.
جمع بندی: نگاه به آینده با درک مشترک از واقعیت
سفر ترامپ به عربستان سعودی و تأثیرات آن بر نظم منطقه ای، بار دیگر ضرورت گفتگویی سازنده و باثبات میان ایران و عربستان را برجسته ساخته است. اگرچه تحولات سریع و گاه غافلگیرکننده منطقه، می توانند مسیر مصالحه را دشوار سازند، اما تجربه های بین المللی و نظریه های روابط بین الملل گواه آن است که مصالحه پایدار همواره از دل گفت و گوهای صبورانه، درک منافع متقابل و پرهیز از بازی حاصل جمع صفر حاصل شده است.
ایران با اتخاذ سیاست خارجی واقع گرایانه و چندلایه، می تواند از تهدیدهای ظاهری سفر ترامپ فرصت بسازد؛ فرصتی برای تعمیق همکاری با عربستان، تثبیت موقعیت خود در نظم نوین منطقه ای و تقویت بنیان های امنیت و رفاه ملی در دهه پیشرو.
۲۷۳۰۲
نظر شما