به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، ورزشکاران مسلمان در کشورهای غربی نقش مهمی در تغییر نگرش نسبت به اسلام ایفا کرده‌اند. حضور پررنگ و موفقیت‌های این ورزشکاران در رشته‌های مختلف، ، عملکرد و رفتار آنها به همراه پایبندی‌شان به اصول اسلامی توانسته است تصویر منفی کلیشه‌ای از اسلام را به چالش بکشد و به ایجاد تفاهم فرهنگی کمک کند.
بنابر روایت شیعه نیوز، در دنیای امروز که رسانه‌ها نقش مهمی در شکل‌دهی به افکار عمومی دارند، تصورات غلط درباره اسلام و مسلمانان در بسیاری از جوامع غربی رایج است.
با این حال، ورزشکاران مسلمان با حضور چشمگیر خود در میادین ورزشی و پایبندی به ارزش‌های دینی، توانسته‌اند این نگاه را تا حدودی تغییر دهند.
ورزشکاران مسلمان در کشورهای غربی با حضور برجسته خود در عرصه‌های ورزشی بین‌المللی، نقش مهمی در تغییر تصویر اسلام و مسلمانان در اذهان عمومی ایفا کرده‌اند.
مقاله حاضر به بررسی تأثیر این چهره‌ها بر کاهش اسلام‌هراسی، ایجاد تصویر مثبت از اسلام و حتی گرایش برخی افراد به دین اسلام می‌پردازد.
اسلام‌هراسی و سوء‌تفاهم‌هایی که نسبت به دین اسلام در بسیاری از کشورهای غربی وجود دارد، اغلب ناشی از تبلیغات منفی رسانه‌ای و عدم شناخت کافی از این دین است.
در این میان، برخی از ورزشکاران مسلمان توانسته‌اند با رفتار حرفه‌ای، اخلاق‌مداری و پایبندی به ارزش‌های اسلامی، تصورات منفی را به چالش بکشند. آنان نه تنها نمایندگان ملت‌ها و باشگاه‌های خود هستند، بلکه به‌نوعی سفیران فرهنگی دین اسلام در جوامع غربی نیز به شمار می‌آیند.
ورزشکاران مسلمان مشهور تأثیرات اجتماعی-فرهنگی در غرب داشتند و نقش مهمی در شناخت اسلام دارند. در اینجا تلاش داریم نگاهی هرچند اجمالی به تأثیر این چهره‌ها بر کاهش اسلام‌هراسی و ایجاد تصویر مثبت از اسلام و حتی گرایش برخی افراد به دین اسلام داشته باشیم.
ورزش به‌عنوان بستر تعامل بین‌فرهنگی
ورزش به عنوان یک زبان مشترک جهانی، بستری فراهم کرده است تا مسلمانان بتوانند بدون واسطه رسانه‌ها و سیاست بامردم جهان ارتباط برقرار کنند.
برهمین اساس ورزش، به‌خصوص در سطح بین‌المللی، فرصت مناسبی برای تعامل فرهنگی و نزدیکی میان ملت‌ها است. در این بستر، رفتار حرفه‌ای و فروتنی، گفتار یک ورزشکار، احترام به رقبا، ارزش‌مداری می‌تواند بر ذهنیت میلیون‌ها نفر تأثیرگذار باشد.
زمانی که یک فوتبالیست مسلمان بعد از گل‌زنی سجده شکر به جا می‌آورد یا روزه‌داری خود را در ماه رمضان حتی هنگام برگزاری مسابقات حفظ می‌کند، این پیام را به مخاطب منتقل می‌کند که اسلام دینی با اصول اخلاقی و معنوی است.
این رفتار درست ورزشکاران مسلمانان سبب شده بسیاری از مردم غرب با چهره مهربان و واقعی اسلام آشنا شوند.
نمونه‌هایی از چهره‌های تأثیرگذار
۱. محمد علی کلی: نماد مقاومت و معنویت
محمد علی کلی، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین ورزشکاران مسلمان تاریخ، نه تنها در رینگ بوکس بلکه در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نیز تأثیر عمیقی گذاشت.
او با تغییر نام از کاسیوس کلی به محمد علی و اعلام همبستگی با جنبش حقوق مدنی، تصویر جدیدی از یک مسلمان متعهد به عدالت اجتماعی ارائه داد.
علی پس از مسلمان شدن، به سفیر جهانی اسلام تبدیل شد و به مبارزه با اسلام‌هراسی پرداخت.
۲. کریم عبدالجبار: غلبه بر تعصبات از طریق ورزش
کریم عبدالجبار، اسطوره بسکتبال NBA که در سال ۱۹۷۱ به اسلام گروید، نه تنها با اختراع حرکت آسمان‌خراش رکوردهای NBA را شکست، بلکه از طریق نوشته‌ها و مصاحبه‌هایش به اصلاح تصورات نادرست درباره اسلام پرداخت.
او در سال ۲۰۱۲ به عنوان سفیر فرهنگی وزارت امور خارجه آمریکا منصوب شد و از طریق بنیاد اسکای هوک به ترویج آموزش علوم و ریاضیات پرداخت.
۳. محمد صلاح: تأثیر اجتماعی یک فوتبالیست
محمد صلاح، ستاره مصری لیورپول، به عنوان یک الگوی مثبت برای جوانان مسلمان در اروپا شناخته می‌شود. وی نه تنها با عملکرد درخشان خود در زمین، بلکه با رفتار متواضع و اسلامی‌اش، موجب تغییر نگاه بسیاری از هواداران به مسلمانان شد.
تحقیقات دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۱۹ نشان داد که پس از پیوستن صلاح به لیورپول در سال ۲۰۱۷، جرایم نفرت‌پرستانه ضد اسلام در انگلیس ۱۸.۹٪ کاهش یافته و نیمی از توئیت‌های ضد اسلامی هواداران این تیم کم شده است.
شعار هواداران لیورپول «اگر چند گل دیگر بزند، من هم مسلمان می‌شوم» نشان‌دهنده تأثیر مثبت اوست .
۴. حبیب نورمحمدوف: تلفیق ایمان و ورزش
حبیب نورمحمدوف، قهرمان سابق UFC، با حفظ اصول اسلامی خود در محیطی که معمولاً با ارزش‌های اسلامی در تضاد است، به فردی الهام‌بخش برای بسیاری از جوانان مسلمان تبدیل شد.
او پس از هر پیروزی با انجام نماز در رینگ، تصویری مثبت از یک مسلمان معتقد ارائه داد.
۵. ابتهاج محمد: شکستن موانع
ابتهاج محمد، شمشیرباز سابر آمریکایی، اولین زن مسلمانی بود که با حجاب در المپیک (ریو ۲۰۱۶) شرکت کرد و مدال برنز کسب نمود.
حضور او موانع پیش روی زنان مسلمان در ورزش‌های غربی را شکست و الگویی برای دختران مسلمان ایجاد کرد.
کریم بنزما، حکیم زیاش، پل پوگبا، و سایر ورزشکاران مسلمان نیز در سال‌های اخیر با تأکید بر ایمان خود و به نمایش گذاشتن آن در میادین ورزشی، تأثیر مشابهی برجای گذاشته‌اند.
تأثیرات اجتماعی ورزشکاران مسلمان
۱- الگوسازی و گرایش به اسلام
الگوسازی یکی از قدرتمندترین ابزارهای فرهنگی است. نقش الگویی این ورزشکاران برای نسل جوان بسیار مهم است. دیدن موفقیت افرادی که به وضوح به ارزش‌های دینی خود وفادار هستند. عامل کنجکاوی و علاقه برخی افراد نسبت به اسلام شده است.
جوانان غربی که با ورزشکاران محبوب خود همذات‌پنداری می‌کنند، ممکن است در پی مشاهده زندگی فردی و معنوی این چهره‌ها، به مطالعه و آشنایی با اسلام ترغیب شوند. به طوری که در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از گرایش برخی هواداران و حتی ورزشکاران به اسلام منتشر شده که بخشی از آن را می‌توان به اثر غیرمستقیم این قهرمانان نسبت داد.
۲. کاهش اسلام‌هراسی
درحالی که بسیاری از چهره‌های سیاسی یا مذهبی تلاش می‌کنند چهره اسلام را در رسانه‌ها ترمیم کنند، ورزشکاران با استفاده از محبوبیت، نفوذ رسانه‌ای و صداقت رفتاری خود در مسیر متفاوت و اغلب مؤثرتر حرکت کرده‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد حضور ورزشکاران مسلمان موفق در رسانه‌های غربی تأثیر قابل‌توجهی در کاهش کلیشه‌های منفی درباره اسلام داشته است.
براساس این مطالعات؛ محمد صلاح نقش قدرت نرم در اصلاح تصویر اعراب و مسلمانان در جوامع غربی داشته است .
برهمین اساس، مردم بیشتر به رفتارهای واقعی توجه دارند تا سخنرانی‌ها. وقتی یک فوتبالیست مسلمان، مهربانی، احترام به دیگران و انسان دوستی را با عمل خود نشان می‌دهد، این قدرت تأثیرگذاری بسیار بیشتری از هر نوع تبلیغات رسمی است.
۳. ایجاد هویت مشترک
ورزشکاران مسلمان با برجسته کردن هویت دوگانه خود (مسلمان و غربی) به ایجاد پل‌های فرهنگی کمک کرده‌اند. مثلاً مسعود اوزیل، ستاره ترک‌تبار آلمانی، با قرائت قرآن قبل از مسابقات و انجام حرکات عبادی، نشان داد که می‌توان همزمان یک آلمانی وفادار و یک مسلمان معتقد بود .
۴. مبارزه با تبعیض
ورزشکارانی مانند محمود عبدالرئوف که قبل از مسلمان شدن کریس جکسون نام داشت، به دلیل امتناع از ایستادن در هنگام سرود ملی آمریکا در سال ۱۹۹۶ مورد انتقاد قرار گرفت، با پایبندی به اعتقادات خود، بحث‌هایی درباره آزادی مذهبی را در ورزش برانگیختند.
۵. الهام‌بخشی به نسل جوان
ورزشکاران مسلمان موفق به جوانان مسلمان در غرب نشان داده‌اند که می‌توانند بدون از دست دادن هویت مذهبی خود به موفقیت‌های بزرگ دست یابند. به عنوان مثال، سمیر نصری، فوتبالیست فرانسوی-الجزایری، با تأسیس یک مؤسسه خیریه، نمونه‌ای از مسئولیت‌پذیری اجتماعی یک ورزشکار مسلمان را به تصویر کشید.
6. رشد صنعت مد اسلامی ورزشی
برندهای بزرگ مانند آدیداس و پوما پس از موفقیت ورزشکاران محجبه، خط تولید لباس ورزشی اسلامی راه اندازی کردند. بازار این محصولات از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ سالانه ۱۷% رشد داشته است.
چالش‌های پیش رو
با وجود این موفقیت‌ها، ورزشکاران مسلمان در غرب با چالش‌هایی مواجه هستند:
۱. ممنوعیت حجاب: در فرانسه، وزارت ورزش اعلام کرده است که هیچ ورزشکار زنی که پوشش مذهبی داشته باشد نمی‌تواند در المپیک ۲۰۲۴ پاریس شرکت کند. این تصمیم با اعتراض گروه‌هایی مختلف مواجه شد.
۲. تبعیض در رسانه‌ها: برخی رسانه‌ها به جای تمرکز بر عملکرد ورزشی، بیش از حد بر هویت مذهبی ورزشکاران مسلمان تأکید می‌کنند.
۳. انتظارات اجتماعی: ورزشکاران مسلمان گاهی تحت فشار هستند که همزمان به عنوان نماینده جامعه مسلمان و ورزشکار حرفه‌ای عمل کنند.
ورزشکاران مسلمان بدون آنکه به طور رسمی مبلغ دین باشند، با رفتار و منش خود تصویر واقعی‌تر از اسلام ارایه کرده‌اند. آنها در خط مقدم گفتگوی تمدن‌ها قرار دارند و به نوعی سفیران فرهنگی و دینی اسلام در جهان به شمار می‌آیند. تداوم این مسیر می‌تواند در کاهش سوء تفاهم‌ها و افزایش همزیستی مسالمت آمیز میان جوامع نقش بسزایی ایفا کند.
ورزشکاران مسلمان در غرب با عملکرد ورزشی درخشان و پایبندی به اصول اسلامی خود، نقش مهمی در تغییر نگرش جوامع غربی نسبت به اسلام ایفا کرده‌اند. این ورزشکاران از محمد علی کلی تا محمد صلاح، نشان داده‌اند که ورزش می‌تواند پلی برای تفاهم فرهنگی باشد.
با این حال، موانع ساختاری مانند ممنوعیت حجاب در برخی کشورها نشان می‌دهد که راه برای پذیرش کامل ورزشکاران مسلمان در غرب هنوز طولانی است.
نظر شما