به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) و رجوع امام سجاد به مدینه، قیام های توابین و مختار در انتقام از واقعه عاشورا از سوی شیعیان و محبین اهل بیت برپا شد. از دل قیام مختار، کیسانیه ظهور کرد که محمد بن حنیفه را امام بعد از امام حسین (علیه السلام) معرفی کردند.
در باب قیام مختار و رابطه آن با کیسانیه تحقیقات فراوانی صورت گرفته است و دیدگاههای گوناگونی مطرح گردیده است، که خوانندگان را به آن کتابها ارجاع می دهیم.(۱) کیسانیه افرادی بودند که بعد از رحلت محمد بن حنفیه در حوالی سالهای ۸۰ تا ۸۳ هجری، مرگ وی را انکار کرده و او را مهدی موعود معرفی کردند. تلقی آنان این بود که در کوه رضوی پنهان گشته و در آینده ظهور خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود. از دل کیسانیه فرقه های گوناگونی پدیدار گشت که از جمله آنها بیانیّه، از فرقه های غالی، به رهبری بیان بن سمعان بود. در این زمینه دو کتاب «فرق الشیعه نوبختی» و «المقالات و الفرق اشعری قمی» که هر دو از علمای شیعه قرن سوّم می باشند، بیشترین مطالب را بیان کرده اند.
بعد از رحلت امام باقر (علیه السلام) برادر کوچکتر ایشان زید بن علی قیام کرد و عده ای از محبین و شیعیان اهل بیت که متمایل به قیام و جنگ مسلحانه بودند، او را همراهی کرده و فرقه زیدیه را تشکیل دادند. قیام های پی در پی حسنیّون (اولاد امام حسن علیه السلام) این جبهه را تقویت کرد و می توان زیدیه را سلسله امامان حسنی و امامیّه را سلسله امامان حسینی نامید.
همچنین بعد از رحلت امام صادق علیه السلام در سال ۱۴۸ هجری قمری امامیّه به شاخه های متعدد تقسیم گردید. عده ای به طرفداری عبدالله افطح به فطحیّه معروف گردیدند و عده ای فوت امام صادق را انکار کرده و وی را مهدی موعود دانستند. اینان در تاریخ به نام «ناووسیّه» معروف شدند. ولی اکثریت بزرگان شیعه به سوی امام موسی کاظم رهسپار شده و وی را جانشین برحق امام صادق دانسته و او را به عنوان امام برحقّ پذیرفتند. عده ای نیز پیرو اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق گشته و او را امام بعد از امام صادق (ع) دانستند که فرقه اسماعیلیه را پایه گذاری کردند.(۲)
منابع و مراجع:
۱. مراجعه شود: وداد قاضی، الکیسانیه فی التاریخ و الادب و کلیه کتابهای ملل و نحل.
۲. درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، ص ۲۳- ۲۵.
منبع: مجمع جهانی شیعه شناسی
نظر شما