زینب کاظم‌خواه: آنتونیو تابوکی نویسنده ایتالیایی اوایل بهار امسال چشمانش را برای همیشه به روی جهان بست؛ نویسنده‌ای که آثارش برای ایرانی‌ها هم آشنا بود و خیلی‌ها «شبهای هند» یا «میدان ایتالیا» او را با ترجمه سروش حبیبی خوانده بودند.
مرگ تابوکی باعث شد به سراغ ادبیات ایتالیا برویم و نویسندگانی که طی این سال‌ها در فضای ادبی ایران مطرح شده‌اند. در حال جمع کردن اطلاعات مربوط به نویسندگان ایتالیا بودیم که دیدم نمی‌شود از کنار سینمای این کشور گذشت. اینجا بود که به این نتیجه رسیدیم تعداد ایتالیایی‌های هنرمند و معروفی که ما در ایران می‌شناسیم، زیاد است؛ از سینمایی‌ها فلینی، آنتونیونی، برتولوچی، دسیکا و لئونه را که بیشتر اهالی سینما و هنر می‌شناسند، «دزد دوچرخه»، «به خاطر یک مشت دلار»، «سینما پارادیزو»، «مالنا»، «خوب، بد، زشت»،«روزی روزگاری در آمریکا» و....هم تنها بخشی از فیلم‌های معروف هنرمندان ایتالیایی است.
در حوزه ادبیات ایتالیایی‌های هنرمند نزدیک یک قرن است که پایشان به ایران باز شده است. سال 1311 اولین کتاب ایتالیایی به فارسی ترجمه شد؛ «شهریار» نیکولو ماکیاولی فیلسوف سیاسی، شاعر، آهنگساز و نمایشنامه‌نویس مشهور ایتالیایی که ما فارسی‌زبان‌ها او را به نام ماکیاول هم می‌شناسیم.
محمود محمود این اثر را به فارسی ترجمه کرد که از سوی نشر بنگاه آذر در سال 1311 منتشر شد، حالا اصلا نشری هم به این نام وجود ندارد. دومین ایتالیایی که پایش به ایران باز شد لوئیجی پیراندلو بود که در سال 1335 زهرا خانلری کتاب بیست داستان او را به فارسی ترجمه کرد.
محمود محمود این اثر را به فارسی ترجمه کرد که از سوی نشر بنگاه آذر در سال 1311 منتشر شد، حالا اصلا نشری هم به این نام وجود ندارد. دومین ایتالیایی که پایش به ایران باز شد لوئیجی پیراندلو بود که در سال 1335 زهرا خانلری کتاب بیست داستان او را به فارسی ترجمه کرد.
بعدها مترجمان دیگری مانند بهمن فرزانه، بهمن محصص و رضا قیصریه آثار دیگر این نویسنده ایتالیایی را به فارسی ترجمه کردند.البته در همان سال کمدی الهی دانته هم به فارسی ترجمه شد. آلبا دسس پدس نیز از جمله نویسندگان ایتالیایی است که بیشتر از ربع قرن آثارش در ایران ترجمه شده و خوانده می‌شود. مترجم آثار این نویسنده بهمن فرزانه است که کتاب «دیر یا زود» دسس پدس را در سال 1346 ترجمه کرد که این کتاب از سوی نشر سازمان کتاب‌های جیبی منتشر شد.
فرزانه که خود سال‌ها در ایتالیا زندگی میکند نویسندگان ایتالیایی زیادی را به فارسی‌زبان‌ها معرفی کرده است. او از مترجمانی است که این آثار را از زبان ایتالیایی ترجمه میکند، رضا قیصریه دیگر مترجم زبان ایتالیایی است.
فرزانه که خود سال‌ها در ایتالیا زندگی میکند نویسندگان ایتالیایی زیادی را به فارسی‌زبان‌ها معرفی کرده است. او از مترجمانی است که این آثار را از زبان ایتالیایی ترجمه میکند، رضا قیصریه دیگر مترجم زبان ایتالیایی است.
در میان مترجمان آثار نویسندگان ایتالیایی علاوه بر داریوش آشوری، نام چهره‌هایی چون محمد قاضی، بهمن فرسی، بهمن محصص، سروش حبیبی، مهدی سحابی و لیلی گلستان هم به چشم می‌خورد.
نویسندگان ایتالیایی که در ایران آثارشان ترجمه شده است
| نام نویسنده | سال تولد و مرگ | آثار ترجمه شده در ایران | مترجمان | اولین اثر ترجمه شده در ایران |
| آلبا دسس پدس | 1919-1997 | هیچ یک از آن‌ها باز نمی‌گردند، تازه عروس، دفترچه ممنوع ،از طرف او، عذاب وجدان، عروسک فرنگی، یک دسته گل بنفشه، درخت تلخ،، دیر یا زود | بهمن فرزانه | سال 1346 کتاب دیر یا زود ترجمه بهمن فرزانه |
| استفانو بننی | 1947 | کافه زیر دریا، پینوکیا و نمایشنامه‌های دیگر | رضا قیصریه، سارا شهسوار حقیقی | سال 1388 کافه زیر دریا ترجمه رضا قیصریه |
| اومبرتو اکو | 1932 | اعترافات یک رمان‌نویس جوان، نام گل سرخ، سه فضانورد، اوجینو کارمی، چگونه با یک ماهی آزاد سفر کنیم، کاردینال مارتینی، اتفاق و ترفند: تجربه تلویزیونی و زیباشناسی | مجتبی ویسی، علی اصغر بهرامی، شهرام طاهری، رضا علیزاده، بهارک نظری، شیرین‌دخت دقیقیان | سال 1365 نام گل سرخ شهرام طاهری |
| دینو بوتراتی | 1906-1972 | بیابان تاتارها، ساح‍ر، راز جنگل، بیست داستان، سلطه خرس‌ها بر سیسیل، تصویر بزرگ، سفر به دوزخ، شصت داستان، نیمه پنهان، کولومبره، کوسه | سروش حبیبی، رضا قیصریه، محسن ابراهیم، پرویز شهدی، بهمن فرزانه، رامین مولایی، مهران زنده بودی | 1349بیابان تاتارها ترجمه سروش حبیبی |
| گراتزیا دلدا | 1871-1934 | آنالنا و پسران،الیاس پورتولو،پاسکا دختر اهل نوروا، پس از طلاق، حریق در باغ زیتون،خاکستر، راه خطا، رقص گردنبند | بهمن فرزانه، مریم منزوی | چند کتاب از این نویسنده در سال 79 با ترجمه فرزانه منتشر شد |
| اینیاتسیو سیلونه | 1900-1978 | خروج اضطراری، مکتب دیکتاتورها، دانه زیر برف، روباه، فونتامارا، ماجرای یک پیشوای شهید، ماجرای یک مسیحی فقیر، نان و شراب، یک مشت تمشک، راز دل لوکا | مهدی سحابی، محمد قاضی، محمد ابراهیم، بهمن فرزانه، منوچهر آشتی، بهمن رییسی دهکردی آزاد | 1347 کتاب خروج اضظراری با ترجمه منوچهر آتشی منتشر شد |
| پریمو لوی | 1919-1987 | آچار فرانسه،آهن پتاسیم نیکل | مژگان عمید افشار و بابک واحدی | دو کتاب این نویسنده برای اولین بار در سال 1390 منتشر شد |
| آلبرتو موراویا | 1907-1990 | آدم بدشانس: مجموعه داستان‌های رمی، امیلی و پنه لوپه، انزجار، تو که منو می‌شناسی کارلو و داستان‌های رمی، گوساله دریایی: داستان‌های طنز و سوررئالیستیو مجبوری سرت را به دیوار بکوبی، حالا دیگه نوبت توست، داستان‌های ماقبل تاریخ، دگردیسی در ضیافت، دلتنگی، دن‍ب‍ال‍ه‌رو،دو زن، دیوار و شمعدانی، قشنگ‌تر از تو، یک زندگی دیگر | رضا قیصریه، مژگان کلهر، پرویز شهدی، مژگان مهرگان، مرضیه خانی، اعظم نساجیان، هاله ناظمی، اعظم رسولی، فرامرز ویسی، شیدا رویگریان وش‍ه‍ری‍ار بهترین | داستان‌های رمی با ترجمه رضا قیصریه و دو زن شیدا رویگریان در سال 1364 منتشر شد |
| پائولو پازولینی | 1922-1975 | پدر وحشی پ‍ی‍رپ‍ائ‍ول‍و پازولینی | ک‍اظم ف‍ره‍ادی، ف‍ره‍اد خ‍ردم‍ن‍د | سال 1356 پدر وحشی |
| لوئیجی پیراندلو | 1867-1936 | آن زندگی که من به تو دادم، ام‍ش‍ب از خود م‍ی‌س‍ازی‍م در دو پ‍رده، به نوبت، بادبزن کاغذی: داستان‌های کوتاه، چنین است (اگر به نظرتان چنین می‌رسد)، ی‍ک‍ی، ه‍ی‍چ‍ک‍س، ص‍ده‍زار، بیست داستان، تک پرده‌های پیراندللو، خ‍اطره‌ه‍ای ما، خ‍دای ک‍ه‍ن، ش‍ش ش‍خ‍ص‍ی‍ت در ج‍س‍ت‍ج‍وی نویسنده، مرحوم ماتیا پاسکال، ه‍ان‍ری چ‍ه‍ارم ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه در سه پ‍رده، م‍طرود، نوبت، ن‍می‌‌دان‍ی‍م چ‍طور | اصغر نوری، زهرا خانلری، بهمن فرزانه، بهمن محصص، رضا قیصریه، آزاده آل محمد، پری صابری، ماه‌منیر مینوی، سمانه جان زمین، اعظم نصیری آبگین رایان، مهدی فتوحی، حسن ملکی، آزاده آل‌م‍ح‍م‍د | 1335 ، بیست داستان/ زهرا خانلری |
| ایتالو کالوینو | 1933-1985 | آقای پ‍ال‍وم‍ار،ن‍وه چ‍ن‍ت‍و، ال‍س‍ان‍درو ب‍ری‍ک‍و و ابر آلودگی، اف‍س‍ان‍ه‌ه‍ای ایتالیایی، اگر ش‍ب‍ی از شبهای زم‍س‍ت‍ان م‍س‍اف‍ری و ش‍ش ی‍ادداش‍ت برای ه‍زاره ب‍ع‍دی، ام‍ض‍اء کالوینو: یادداشتهای ایتالو کالوینو از سفر به آمریکا، ب‍ارون درخ‍ت‌ن‍ش‍ی‍ن، ت‍ی صفر، چرا باید ک‍لاس‍ی‍ک‌ه‍ا را خ‍وان‍د، چه کسی در دریا مین کاشت؟ ، سوداگری در ساخت و ساز،ش‍اه گ‍وش میکند، ش‍وال‍ی‍ه ن‍ام‍وج‍ود و وی‍ک‍ن‍ت دون‍ی‍م شده، شهرهای ناپیدا، شهرهای ن‍ام‍رئ‍ی، ک‍م‍دی‌ه‍ای ک‍ی‍ه‍ان‍ی، م‍ارک‍و وال‍دو، یا، ف‍ص‍ل‍ه‍ا در شهر، م‍ورچ‍ه آرژان‍ت‍ی‍ن‍ی | لیلی گلستان، مهدی سحابی، شهریار وقفیپور، محسن ابراهیم، آرزو اقتداری، مهسا ملک مرزبان، پرویز شهدی،م‍ی‍لاد زک‍ری‍ا، آزی‍ت‍ا ه‍م‍پ‍ارت‍ی‍ان،اعظم رسولی، فرزاد ه‍م‍ت‍ی و محمدرضا فرزاد، بهمن رییسی، ترانه یلدا، موگه رازانی، سمانه س‍ادات افسری، شهریار وقفیپور | ب‍ارون درخ‍ت‌ن‍ش‍ی‍ن ترجمه مهدی سحابی نگاه 63 |
| پیرو کیارا | 1913-1986 | تقسیم | مهدی سحابی | 1384 تقسیم با ترجمه مهدی سحابی منتشر شد |
| ناتالیا گینزبرگ | 1916-1991 | آگ‍ه‍ی، چنین گذشت بر من، دی‍روزه‍ای ما، م‍ادر، ن‍ج‍واه‍ای ش‍ب‍ان‍ه، ش‍وه‍رم ، شهر و خ‍ان‍ه و ف‍ض‍ی‍ل‍ت‌ه‍ای ن‍اچ‍ی‍ز، وال‍ن‍ت‍ی‍ن‍و، هرگز از من مپرس:مجموعه مقالات (یادداشتهای ادبی و هنری)، ک‍لاه گ‍ی‍س | فریده مهدوی دامغانی، آنتونیا شرکا، مهدی فتوحی، حسین افشار، سمانه‌سادات افسری و منوچهر افسری،هوشنگ ح‍س‍ام‍ی، فریده لاشایی،ش‍ادی م‍ع‍ص‍وم‍ی ه‍م‍دان‍ی | 1366 دی‍روزه‍ای ما ترجمه منوچهر افسری زمان |
| دانته آلیگیری | 1265-1321 | کمدی الهی،پیرامون زبان عامیانه، میهمانی و زن‍دگ‍ان‍ی تو = ل‍وت‍ی‍ان‍وئ‍وا =La vita nova Dante/ ، پیرامون س‍ل‍طنت، دوزخ ( کمدی الهی ) | شجاع‌الدین شفا، فریده مهدوی دامغانی، هدی ملکی ، محمدرضا رسولی | 1335 کمدی الهی ترجمه شجاع‌الدین شفا |
| فرانچسکو پترارک | 1304-1374 | سرودهها فرانچسکو پ‍ت‍رارکا: با پیشگفتاری از مارک موزا و مقدمه‌ای از ژان میشل‌گردر | فریده مهدوی دامغانی | 1388 سرودهها فریده مهدوی دامغانی |
| چزاره پاوزه | 1908-1950 | در جمع زنان، رف‍ی‍ق، روس‍ت‍اه‍ای تو، زن‌ستیزی و ماه و آت‍ش، گ‍زی‍ن‍ه ش‍ع‍ره‍ا، گ‍ف‍ت‍گ‍وه‍ای‍ی با ل‍ئ‍وک‍و، ماه عسل و داستان‌های کوتاه دیگر | مجتبی ویسی، محسن طاهر نوکنده، بهمن محصص،محمود م‍ظف‍رزاده، ک‍اظم ف‍ره‍ادی، ف‍ره‍اد خ‍ردم‍ن‍د،محمد آریایی،مهدی قریشی | 1354 رف‍ی‍ق محمود م‍ظف‍رزاده |
| ایتالو اسووو | 1861-1928 | وجدان زن‍و | مرتضی کلانتریان | 1363 وجدان زن‍و ترجمه مرتضی کلانتریان |
| لئوناردو شاشا | 1989-1921 | روز ج‍غ‍د، ش‍وال‍ی‍ه و مرگ، ک‍ان‍دی‍د: روی‍ای‍ی ش‍ک‍ل گ‍رف‍ت‍ه در سیسیل ، ل‍غ‍ت‌ش‍ن‍اس‍ی [داستان]، م‍افی‍ای‍ی‌ه‍ا | فریده مهدوی دامغانی، رضا قیصریه و احمد مدنی، | 1377 ک‍ان‍دی‍د: روی‍ای‍ی ش‍ک‍ل گ‍رف‍ت‍ه در سیسیل ترجمه احمد مدنی |
| نیکولو ماکیاولی | 1469-1527 | شهریار، م‍ان‍داگ‍ولا (م‍ه‍ر گ‍ی‍اه) | محمود محمود، داریوش آشوری،هوشنگ پیرنظر و بهمن فرسی | 1311 شهریار با ترجمه محمود محمود |
| کورتزیو مالاپارته | 1898-1957 | پوست، ترس جان، ق‍رب‍ان‍ی= Kaputt | بهمن محصص و محمد قاضی | 1343 پوست ترجمه بهمن محصص |
| اوریانا فالاچی | 1929-2006 | اگر خورشید بمیرد، به کودکی که هرگز زاده نشد ، پنه لوپه به جنگ می‌رود، جنس ضعیف، زندگی، جنگ و دیگر هیچ، مصاحبه با تاریخ، یک م‍رد، نامه به کودکی که هرگز متولد نشد | ویدا مشفق، لیلی گلستان، بهمن فرزانه، یغما گلرویی، پیروز ملکی،مانی ارژنگی | 1352 اگر خورشید بمیرد با ترجمه بهمن فرزانه |
| آنتونیو تابوکی | 1943-2012 | شبهای هند، تریستانو می‌میرد، دیالوگ‌های ناتمام، سستو، خ‍ط اف‍ق، آقای پیراندللو را پای تلفن می‌خواهند پ‍ری‍را چنین م‍ی‌گ‍وی‍د داستان ق‍ت‍ل نویسنده ب‍ه‌روای‍ت پ‍ری‍را، رویا در رویا، سر بر باد رفته داماشنو مونته یرو، سه روز آخ‍ر فرناندو پسوآ ، واپسین هذیان گ‍وی‍ا اس‍م‍ش م‍ارک‍ن‍ی بود ، میدان ایتالیا، هویت ب‍ورخ‍س، هذیان: واپسین سه روز فرناندو پسوآ | سروش حبیبی، قلی خیاط، اصغر نوری، شقایق شرفی، فرامرز ویسی، نیلوفر ذکاوت، علی عبداللهی و علیرضا زارعی،کاملیا رفعت‌نژاد، ح‍ام‍د ف‍ولادون‍د، ل‍ی‍لا ف‍ولادون‍د،مهدی فتوحی | 1379 پ‍ری‍را چنین م‍ی‌گ‍وی‍د داستان ق‍ت‍ل نویسنده ب‍ه‌روای‍ت پ‍ری‍را با ترجمه شقایق شرفی منتشر شد |
بازیگران و کارگردان‌ها معروف ایتالیایی
| نام هنرمند | سال تولد | آثار |
| میکل‌آنجلو آنتونیونی | 1912-2007 | ماجرا، آگراندیسمان، شب، صحرای سرخ |
| برناردو برتولوچی | 1940 | آخرین تانگو در پاریس، 1900، آخرین امپراتور، آسمان سرپناه |
| سرجو لئونه | 1929-1982 | به خاطر یک مشت دلار، روزی روزگاری در غرب، روزی روزگاری در آمریکا، خوب، بد ، زشت |
| لوکینو ویسکونتی | 1906-1976 | مرگ در ونیز، یوزپلنگ، وسوسه، روکو و برادرانش، بیگانه، نفرین‌شدگان |
| نانی مورتی | 1953 | اتاق پسر، خاطرات عزیز، آوریل، ما یک پاپ داریم |
| فرانکو زفیرلی | 1926-1982 | رام کردن زن سرکش، رومئو و ژولیت، برادر خورشید، خواهر ماه، هملت |
| فدریکو فلینی | 1920-1993 | چهار فیلم او جاده، شبهای کابیریا، هشت و نیم و آمارکورد برنده اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شد |
| ویتوریو دسیکا | 1902-1974 | دزد دوچرخه، اومبرتو دی، واکسی |
| فرانچسکو رزی | 1922 | سالواتوره جولیانو، دست‌ها روی شهر، قضیه ماتئی، لاکی لوچیانو، مسیح در ابولی توقف کرد، سه برادر، وقایع نگاری یک مرگ از پیش اعلام شده |
| روبرتو روسلینی | 1906-1977 | رم شهر بی‌دفاع، پاییزا، آلمان؛ سال صفر، اروپا 51 |
| جوزپه تورناتوره | 1956 | مالنا، سینما پارادیزو، ستاره‌ساز، افسانه 1900، یک تشریفات ساده |
| برادران تاویانی | پائولو تاویانی 1931 _ ویتوریو تاویانی 1929 | پدرسالار، کائوس، سزار باید بمیرد |
| مارچلو ماستریانی | 1924-1996 | دیروز، امروز و فردا، هشت و نیم، چشمان سیاه، یک روز خاص. |
| سوفیا لورن | 1934 | دوزن، ال‌سید، دیروز، امروز، فردا، سقوط امپراتوری رم |
*منبع اطلاعات مجود در جدول و متن گزارش که مربوط به نویسندگان ایتالیایی است، سایت کتابخانه ملی است.
57244
نظر شما