صحیفه زندگی | چرا غیر از خدا رنگی ندارد؟ درس‌هایی از کلام امام سجاد(ع)

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، امام سجاد علیه‌السلام در صحیفه سجادیه خطاب به خداوند متعال عرضه می‌دارد:

«اَللَّهُمَّ ... لاَ شَفِیعٌ یَشْفَعُ لِی إِلَیْکَ وَ لاَ خَفِیرٌ یُؤْمِنُنِی عَلَیْکَ وَ لاَ حِصْنٌ یَحْجُبُنِی عَنْکَ وَ لاَ مَلاَذٌ أَلْجَأُ إِلَیْهِ مِنْکَ.» ۱

خدایا! نه شفیعی وجود دارد که در نزد تو شفاعتم کند، نه نگهبانی که در برابر تو ایمنیم بخشد، نه حصاری که از چشم تو مرا پنهان دارد و نه پناهگاهی که از خشم تو مرا پناه دهد.

شرح:

بنابر روایت حوزه، یکی از عوامل مهمی که انسان را از خداوند و مسیر سعادت جدا می‌کند، وجود امیدها و تکیه‌گاه‌های ظاهری دنیایی است. اگر کسی به حقیقتِ امور مادی پی ببرد، هرگز دل به آنها نمی‌بندد و حتی برای لحظه‌ای آنها را به عنوان تکیه‌گاه خود برنمی‌گزیند؛ چرا که تکیه بر امور فانی، خلاف عقل است.

بالاتر و حساس‌تر از این مطلب آنکه اگر کسی بداند که «هر انتخاب و یا تکیه‌گاهی که عطر و رنگ الهی به خود نگرفته باشد، روزی به دشمنی با او خواهد پرداخت»۲، تمام توجه، تمایلات، احساسات و انتخاب‌هایش را متوجه خداوند متعال می‌کند و هرگز تکیه‌گاه و پناهی غیر از خدا برنمی‌گزیند.

توجه به این حقیقت، کلام خداوند در قرآن که فرمود: «فَفِرُّوا إِلَی اللَّهِ؛ پس به سوی خدا بگریزید.»۳، را برایمان قابل درک‌تر خواهد نمود؛ چرا که «غیرِ خدا» به فرمایش امام صادق علیه‌السلام، چیزی نیست مگر ظلمت و تاریکی.

«کُلُّ ذِکْرٍ سِوَی اَللَّهِ ظُلْمَةٌ.» ۴

هر ذکری (یادی) غیر از یاد خدا، ظلمت و تاریکی است.
بنابراین طبیعی است که انسان از ظلمت و تاریکی به سوی نور بگریزد.

اما جدای از اینکه انسان باید به حقیقت زوال‌پذیری امور دنیوی پی ببرد، عظمت و بزرگی خداوند متعال نیز باید در نظرش جلوه نموده باشد؛ چرا که تنها در این صورت است که «غیرِ خدا» دیگر برای او رنگی نخواهد داشت؛ تا زمانی که «غیرِ خدا» برای انسان رنگ و رویی داشته باشد، هرگز نمی‌تواند طعم سعادت حقیقی را بچشد. از همین روست که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در وصف متّقین می‌فرمایند:

«عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِمْ.» ۵

تنها آفریدگار در نظرشان بزرگ است و جز او هر چه هست در دیدگانشان خُرد می‌نماید.
 

خلاصه کلام اینکه برای «فقط خدا را دیدن و فقط به او تکیه‌کردن» هم باید «خدا» را شناخت و هم «غیرِ خدا» را.

پی‌نوشت‌ها:

۱. دعای سی و دوم.

۲. «الْأَخِلَّاءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ؛ دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران.» (زخرف/ ۶۷)

۳. سوره ذاریات، آیه ۵۰.

۴. مصباح الشریعة، ج ۱، ص ۱۹۲.

۵. نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳.