فروزان آصف نخعی: دکتر محمود سریع القلم استاد دانشگاه شهید بهشتی سه سناریو پیش روی ایران را در جدولی با تبیین محورها هر سناریو در بخش احتمالات و پیامدها در مذاکرات حاضر میان ایران با اروپا و آمریکا تدوین کرد. این استاد دانشگاه سناریوهای احتمالی را در سه بخش Aو B و C تدوین کرده و طی آن بر روی وضعیت توافق هسته ای با اروپا، وضعیت اسنپ بک، و خطر جنگ در سه حالت ممکن با پی آمدهای مختلف تحلیل کرده است.در جدول تدوین شده از سوی سریع القلم، وقوع احتمالات سناریو ای با پیامدهایش، بهترین سناریو و وقوع احتمالات سناریو بی همراه با پیامدهایش، خطرناکترین احتمال ممکن به شمار می رود.
در احتمالات سناریو A، توافق هسته ای با اروپا و آمریکا انجام می شود، اسنپ بک فعال نمی شود و خطر جنگ نیز کم می شود. پی آمدهای احتمالات سناریو A ،آزادی قطره ای پول های بلوکه شده ایران، سقوط قیمت دلار به ۶۵ هزار تا ۷۰ هزارتومان، کاهش کسر بودجه، ایجاد فرصت کار برای شرکت های انرژی، امضای اف ای تی اف و بازشدن سوئیفت است.
اما احتمالات سناریو B، شامل عدم توافق هسته ای با اروپا و آمریکا، فعال شدن اسنپ بک، و خطر حمله به ایران است. پیامدهای احتمالات سناریو بی، افزایش فشار حداکثری، ایجاد محدودیت برای منابع مالی، در صورت توافق تجاری چین با آمریکا، ایجاد محدودیت فروش نفت برای ایران، ایجاد وضعیت صعودی در قیمت دلار، افزایش تدریجی نرخ تورم، تشدید اوضاع شکننده اقتصادی و احتمال افزایش اعتراضات است.
سریع القلم در سناریوی C، احتمالات را شامل عدم ایجاد توافق، به همراه ادامه مذاکرات، فعال نشدن اسنپ بک، به همراه خطر حمله به ایران می داند. او پیامدهای احتمالات مطرح شده در سناریو C را بلاتکلیفی وضعیت اقتصادی و افزایش اعتراضات، تقاضا برای دلار و تمایل به سرمایه گذاری در حال توقف، افزایش تدریجی تحریم ها و محدودیت فروش نفت به ویژه در صورت توافق تجاری آمریکا با چین، افزایش حملات سایبر نظامی - اقتصادی اسراییل در کل کشور به ویژه در عرصه جدید رمز ارزها می داند.
متغیرهای مستقل و وابسته
در تحلیل دکتر محمود سریع‌القلم، متغیرهای مستقل، وابسته و شاخص‌ها در قالب سه سناریو برای آینده ایران را به این شرح می توان مطرح کرد. در حوزه عوامل کلیدی و تصمیم ساز، متغیرهای مستقل (عواملی که وقوع آن ها به صورت مجزا بر پیامدها تاثیر می گذارد) عبارتند از سه متغیر مستقل وضعیت توافق هسته ای، وضعیت اسنپ بک، و خطرجنگ. در وضعیت توافق هسته ای، این که ایران با آمریکا و اروپا به توافق برسد یا نه، یک تصمیم کلیدی و مستقل است. همچنین اسنپ بک، متغیر مستقلی است که روی حوزه های دیگر تاثیر قاطع دارد. علاوه بر این ها، خطر جنگ هم می تواند تصمیمات کلیدی را به طرز واقعی تحت الشعاع قرار بدهد.
اما متغیرهای وابسته که همان پیامدهایی هستند که تحت تاثیر متغیرهای مستقل قرار می گیرند، ابتدا شامل وضعیت اقتصادی است که شامل مسائلی مانند قیمت دلار، نرخ تورم، کسری بودجه و وضعیت فروش نفت هستند. از جمله متغیرهای وابسته که پیامدهایی تحت تاثیر مستقل قرار می گیرند، شامل وضعیت سیاسی و اجتماعی است که مسائلی مانند میزان اعتراضات و ثبات کلی کشور را دربر می گیرد.
شاخص ها
شاخص‌ها در این جا معیارهای سنجش پیامدها هستند. شاخص‌ها در واقع معیارهای قابل اندازه‌گیری برای سنجش پیامدهای هر سناریو هستند. سریع القلم همه متغیرهای مستقل و وابسته را با شاخص های قابل اندازه گیری قابل فهم برای عموم کرده است.
از نظر شاخص های اقتصادی، قیمت دلار با سقوط به نرخ های ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان (در سناریو A) یا افزایش تدریجی (درسناریوهای B و C) قابل اندازه گیری و فهم موقعیت شکست یا موفقیت سناریو محسوب می شوند.
این موضوع در ارتباط با شاخص نرخ تورم، با توجه به افزایش تدریجی در سناریو های B و C قابل فهم هستند. کاهش کسری بودجه در سناریو A قابل توجه است. شاخص منابع مالی یعنی آزادی پول‌های بلوکه‌شده و باز شدن سوئیفت در سناریوی A ، یا محدودیت و فشار بیشتر در سناریوهای B و C بسیار قابل اهمیت هستند. شاخص فروش نفت در صورت محدود شدن (در سناریوی B و C) یا افزایش فرصت‌ها (در سناریوی A) بسیار حائز اهمیت هستند. شاخص سرمایه‌گذاری و توقف تمایل به سرمایه‌گذاری (در سناریوی C) همچنین افزایش حملات سایبری - اقتصادی در آن حکایت از موقعیت خطر آفرین برای ایران مطرح می کند.
از نظر شاخص‌های اجتماعی افزایش احتمال اعتراضات (در سناریوهای B و C) مورد توجه جدی هستند که نسبت به موقعیت هشدار دهنده هستند. اما در سناریو A ایجاد فرصت برای شرکت های انرژی و ایجاد فرصت های شغلی با توجه به وابستگی فعالیت بنگاه های اقتصادی به انرژی، بسیار کلیدی و حائز اهمیت هستند. به عبارت دیگر گسترش اشتغال در این حوزه به یک معنا، برگشت آرامش و امنیت به جامعه نیز محسوب می شو.
به طور خلاصه، این تحلیل نشان می‌دهد که توافق هسته‌ای (متغیر مستقل) می‌تواند به کاهش قیمت دلار و تورم (متغیر وابسته) منجر شود که از طریق شاخص‌های قابل اندازه‌گیری مانند قیمت دلار و نرخ تورم، قابل مشاهده است.
جدول دکتر سریع القلم در زیر از نظرتان می گذرد
۲۱۶۲۱۶
نظر شما