فرزاد مظفری، کریستف کلمب در یکی از سفرهای خود به قاره آمریکا (۱۵۰۲–۱۵۰۴) با کشتی‌های آسیب‌دیده در سواحل جامائیکا زمین‌گیر شد. بومیان آراواک در ابتدا به او و خدمه‌اش غذا و سرپناه دادند. اما پس از مدتی، با ادامه اقامت اروپایی‌ها، منابع محلی کاهش یافت و کمک‌ها قطع شد.
در این شرایط بحرانی که کلمب در به در دنبال راه چاره بود، کتابی نجومی به دادش رسید. کلمب نسخه‌ای از کتاب «Almanach Perpetuum» اثر آبراهام زاکوتو، ستاره‌شناس پرتغالی را همراه داشت. این کتاب جدول‌هایی دقیق از موقعیت‌های خورشید، ماه، سیارات و همچنین رخدادهای کسوف و خسوف چندین سال را در خود جا داده بود.
با مراجعه به این جدول‌ها، کلمب پی برد که یک ماه‌گرفتگی کامل در تاریخ ۲۹ فوریه ۱۵۰۴ در پیش است. او از این فرصت برای تغییر شرایط بحرانی به کار گرفت. سه شب پیش از ماه‌گرفتگی، کلمب نزد بومیان رفت و ادعا کرد به دلیل بی‌مهری بومیان، ماه در آسمان تاریخ و سرخ خواهد شد.
در شب وعده داده‌شده، درست همان‌طور که کلمب پیش‌بینی کرده بود، ماه از افق طلوع کرد و به‌تدریج وارد سایه زمین شد. دیسک کامل ماه ابتدا تاریک شد، و سپس به رنگ مسی–سرخ درخشیدن گرفت. پدیده‌ای که امروزه آن را «ماه خونین» می‌نامیم، بومیان را به وحشت انداخت. به این ترتیب بومیان قانع شدند که دوباره مواد غذایی و کمک‌های خود را به کلمب و همراهانش ارائه کنند.
نگاه دقیق‌تر به یک داستان تاریخی
مطابق داده‌های نجومی، یک ماه‌گرفتگی کامل در تاریخ ۱ مارس ۱۵۰۴ رخ داده است که فاز کامل آن حدود ۴۷ دقیقه طول کشید. مکان‌هایی مانند کارائیب در آن زمان در مسیر دید این ماه‌گرفتگی قرار داشتند، بنابراین کلمب به‌درستی می‌توانست در صورت آگاهی از وقوع از این پدیده به نفع خود استفاده کند.
نجوم مدرن این موضوع را تأیید می‌کند، و داده‌های ناسا نشان می‌دهد که ماه‌گرفتگی کامل آن شب از جامائیکا قابل مشاهده بوده است. بنابراین اصل واقعه از نظر نجومی کاملاً درست است.
پسر کلمب این ماجرا را در شرح سفرهای پدرش روایت کرده است، اما در عین حال هیچ گزارش مستقلی از بومیان یا منابع غیراروپایی وجود ندارد که این ماجرا را تأیید کند.
در هر صورت جزئیات داستان (مثل واکنش‌های دقیق مردم یا سخنان کلمب) احتمالاً با اغراق همراه شده‌اند. برخی مورخان نیز بر این باور هستند که داستان بیشتر برای نمایش هوش و برتری علمی اروپاییان در برابر «جهل بومیان» بازگو شده است. به همین دلیل، پژوهشگران امروز روایت را از نظر علمی ممکن و از نظر تاریخی نیمه‌افسانه‌ای می‌دانند.
از نظر علمی، تردیدی در وقوع ماه‌گرفتگی و امکان پیش‌بینی آن توسط کلمب وجود ندارد. اما از نظر تاریخی، جزئیات دراماتیکی چون وحشت بومیان و نجات معجزه‌وار اروپاییان ممکن است اغراق‌شده یا افسانه باشد.
۵۸۵۸
نظر شما