به زودی بزرگ‌ترین راز تاریخ فاش می‌شود/ آیا مقبره کلئوپاترا، آخرین ملکه مصر در اعماق مدیترانه پنهان است؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و به نقل از زومیت، پس از دو دهه جست‌وجوی بی‌وقفه، اکنون یک باستان‌شناس معتقد است که در آستانه‌ی حل یکی از بزرگ‌ترین معماهای کشف‌نشده‌ی تاریخ قرار دارد: آرامگاه گمشده‌ی کلئوپاترا. کاتلین مارتینز، کاوشگر نشنال جئوگرافیک، با کشف مجموعه‌ای عظیم از سازه‌های باستانی غرق‌شده در سواحل مصر، اکنون باور دارد که مقبره‌ی آخرین فرعون مصر و مارک آنتونی، معشوقش، ممکن است در زیر آب‌های مدیترانه پنهان شده باشد.

کلئوپاترا، ملکه‌ی افسانه‌ای مصر، از قرن‌ها پیش ذهن و تخیل مردم جهان را تسخیر کرده است. باستان‌شناسان از سال‌ها پیش در جست‌وجوی مقبره‌ی او هستند؛ آرامگاهی که بنا بر روایت مشهور، همراه با مارک آنتونی در آن آرمیده است. با وجود تلاش‌های فراوان، هیچ نشانی قطعی از این مقبره به‌دست نیامده، هرچند باور عمومی بر این است که محل دفن او باید در نزدیکی کاخ سلطنتی اسکندریه قرار داشته باشد.

کلئوپاترا و مارک آنتونی ممکن است در اعماق مدیترانه نهفته باشند

اما کاتلین مارتینز بر این باور است که آرامگاه نهایی کلئوپاترا ممکن است در محلی به نام «تاپوزیریس مگنا» پنهان باشد. جست‌وجوی بیست‌ساله‌ی او برای اثبات این فرضیه، همراه با کشف بندرگاهی باستانی و غرق‌شده در چند کیلومتری ساحل مدیترانه که احتمالاً بخشی از همان معبد بوده، در مستند تازه‌ی نشنال جئوگرافیک با عنوان «راز نهایی کلئوپاترا» روایت شده است.

مسیر حرفه‌ای مارتینز ابتدا از دنیای حقوق جنایی آغاز شد و سپس در مسیر باستان‌شناسی ادامه یافت. او معمای مکان دفن کلئوپاترا را همچون یک پرونده‌ی جنایی بررسی کرد: تحلیل شخصیت ملکه، شناسایی دوستان و دشمنانش و بازسازی الگوهای تصمیم‌گیری او. مارتینز در گفت‌وگو با ارزتکنیکا، توضیح داد که کلئوپاترا استراتژیست بود و همیشه نقشه‌ای جایگزین داشت. همین ویژگی باعث شد او به این نتیجه برسد که ملکه حتی برای مرگ خود نیز برنامه‌ریزی کرده و احتمالاً دستور داده بود جسدش از طریق تونل‌های مخفی به آرامگاهی ناشناخته منتقل شود.

روایت‌های تاریخی از زندانی بودن کلئوپاترا در کاخ سلطنتی سخن می‌گویند. گفته می‌شود یکی از متحدانش برایش سبدی از انجیر آورد که درون آن مار کبرایی پنهان بود و نیش مرگبارش به زندگی ملکه پایان داد. اما مارتینز این پرسش را مطرح کرد که چرا باید از یک مار واقعی استفاده می‌شد، درحالی‌که می‌توانستند زهر آن را در غذا یا نوشیدنی مخلوط کنند.

اسطوره‌شناسی مصر، پاسخی برای این پرسش دارد. مار با الهه ایزیس پیوند داشت و کلئوپاترا خود را به‌عنوان تجسم انسانی این الهه معرفی کرده بود. به گفته‌ی مارتینز، او می‌مرد، اما نه به‌عنوان یک زندانی، بلکه به‌عنوان ایزیس، به‌عنوان الهه و همین است که او را به افسانه بدل کرد. چنین نگرشی این احتمال را تقویت می‌کند که او وصیت کرده باشد خود و آنتونی در معبدی وقف ایزیس به خاک سپرده شوند؛ نظریه‌ای که نوشته‌های پترارک و منابع دیگر نیز از آن پشتیبانی می‌کنند.

نقشه‌برداری از اسکندریه‌ی باستان، تنها یک گزینه‌ی مبهم را پیش روی مارتینز گذاشت: معبد «تاپوزیریس مگنا» که در برج‌العرب، حدود ۵۰ کیلومتری غرب اسکندریه قرار داشت. درباره‌ی این معبد اطلاعات بسیار اندکی وجود دارد؛ اینکه چه کسی آن را ساخته، چه کارکردی داشته یا به چه ایزدی تقدیم شده است. همین ناشناختگی برای ذهن حقوقی مارتینز نشانه‌ای قوی بود.

حفاری‌های دو دهه‌ی اخیر نتایج مهمی به همراه داشت. لوح‌هایی کشف شد که معبد را به ایزیس تقدیم می‌کردند، همچنین اشیای سلطنتی و سکه‌هایی با تصویر کلئوپاترا، همگی نشانه‌هایی حیاتی بودند. سال گذشته، تیم مارتینز به چاه‌های تدفینی، مومیایی‌ها، تونل‌ها و گنجینه‌ای تازه از آثار باستانی دست یافتند؛ از جمله سر مجسمه‌ی تراشیده‌ی ظریفی که احتمال می‌رود تصویر کلئوپاترا باشد. یکی از تونل‌های کشف‌شده به طول ۱۳۰۰ متر، مستقیماً به دریای مدیترانه منتهی می‌شد و این احتمال را تقویت کرد که بخشی از معبد اکنون زیر آب مدفون باشد.

نیاز به جست‌وجوی زیر آب باعث شد کاشف تایتانیک نیز به یاری تیم بشتابد

نیاز به جست‌وجوی زیر آب باعث شد مارتینز از رابرت بالارد، اقیانوس‌شناس نامدار و کاشف تایتانیک، دعوت کند. بالارد پس از بازدید از محل، مسیر پژوهش را تأیید کرد و نیروی دریایی مصر نیز به یاری تیم شتافت.

کاوش‌های دریایی، یافته‌های چشمگیری به بار آورد: حفره‌های سنگی دست‌ساز برای ابزار ماهیگیری، سازه‌های عظیم شش‌متری ردیفی، لنگرها، کوزه‌های سفالی باستانی و پایه‌ای بازالتی که احتمالاً سکوی یک مجسمه بوده است. حتی تونل ۱۳۰۰ متری نیز دقیقاً به همین بخش غرق‌شده امتداد داشت. این مجموعه کشفیات نشان داد که تاپوزیریس مگنا هم مرکز مذهبی مهم و هم بندری تجاری بوده است.

اکنون، نقشه‌برداری منطقه کامل شده و پنج بخش با نشانه‌های آشکار از فعالیت انسانی شناسایی شده‌اند. گام بعدی، حفاری واقعی این مناطق است؛ کاری عظیم که مستلزم کنارزدن هزاران سال رسوب برای آشکارسازی سازه‌های مدفون است.

برنامه‌ی مارتینز آغاز حفاری مجموعه‌ای از سازه‌های مستطیل بلند، موسوم به بخش «سلام ۵» است. هرچند هیچ‌کدام از شواهد به‌تنهایی قطعی نیستند، مارتینز می‌گوید هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید کلئوپاترا در تاپوزیریس مگنا نیست، مگر اینکه همه‌جا حفاری شود و اثری از او نیابند: «من متوقف نمی‌شوم. برای من مسئله فقط زمان است.»

۲۲۷۳۲۳